استفاده ترامپی برخی مسئولان ایرانی از فضای مجازی!
گزارش
بزرگنمايي:
پیام ویژه-روزی در ایران از محمد جواد ظریف به عنوان یکی از فعالترین و بنام ترین کاربر در توئیت و فیس بوک یاد میشد اما امروز کمتر مسئولی وجود دارد که در شبکههای مجازی، صفحه شخصی نداشته باشد. وضعیتی که پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات 2016 تاکنون، رو به افزایش است. چراکه به تعبیر رسانههای غربی، یکی از عوامل موثر و مهم در پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات 2016، حضور فعال و مستمر او در توئیت و فیس بوک بوده است. پس از آن، استفاده از شبکههای اجتماعی از سوی مسئولان در ایران هم فراگیر شد تا آنجا که در پی هر حادثه و رویدادی، اگر مخاطبی در ایران بخواهد از مواضع مسئولان باخبر شود به جای رجوع به رسانههای سنتی و حقیقی ناگزیر باید به سراغ صفحه شخصی او در توئیتر و اینستاگرام برود. این ارتباط بیش از حد مسئولان با فضای مجازی منجر به فاصله و خودداری آنها از گفتوگوهای مستمر با رسانههای سنتی و حرفهای شده است. در حالی که در کشورهای غربی علیرغم وجود رسانههای مجازی، مسئولان همچنان ارتباط مستمر خود را با رسانههای مجازی حفظ کردهاند حال آنکه در ایران مسئولان با وجود رسانههای مجازی، ارتباط شان با رسانههای حقیقی کاهش یافته است. از این رو، اسماعیل قدیمی معتقد است که فاصله مسئولان از رسانههای حقیقی به دلیل عدم به رسمیت شناختن رسانههای حرفهای است. در حالی که در سراسر جهان امروز هیچ سیاستمداری به قدرت نمیرسد مگر اینکه یکی از مهم ترین مهارتهایش ارتباط و تعامل با رسانهها و استفاده مطلوب از
آنها باشد.
> رسانههای تک سرنشین جایگزین سنتیها
شبکههای اجتماعی نظیر توئیتر، فیسبوک، اینستاگرام، تلگرام و واتساپ که تقریبا یک دهه پیش وارد ایران شدهاند، طی سه سال اخیر بیشترین کاربر را به خود در ایران اختصاص دادهاند. این شبکهها که از آنها به عنوان رسانههای تک سرنشین یاد میشود تا حدودی توانستند در دل میلیونها کاربر به ویژه در ایران جا باز کنند. بهگونهای که ورود این مهمانان ناخوانده اما ماندگار به کشور، تقریبا خداحافظی مخاطبان رسانههای سنتی نظیر تلویزیون و مطبوعات را در پی داشت. اگرچه برخی بر این اعتقادند که ظهور رسانههای جدید میتواند مکمل و کمکی برای رسانههای قدیمی باشد اما در عمل شبکههای اجتماعی
نه تنها در جهت کمک به رسانههای قدیمی و سنتی موثر واقع نشدند بلکه برعکس حتی به عنوان جایگزین عمل کردند.
> سیاسیون بیشترین کاربران فضای مجازی
امروز تلگرام رسانه اول، اینستاگرام رسانهی دوم و توییتر رسانهی سوم مجازی ایرانیها محسوب میشود تا آنجا که دَهها میلیون نفر کاربر را به خود اختصاص داده است. اما این وضعیت به گونهای است فارغ از کاربران عادی و افراد فعال در حوزه سیاسی؛ از سیاسیون اعم از دولتیها و غیردولتیها و نخبگان به عنوان بیشترین میزان کاربر در فضای مجازی یاد میشود. روندی که به نظر پس از انتخابات آمریکا به دلیل بهرهگیری بسیار فراوان از این ابزارهای ارتباطی، از آن در میان مسئولان ایرانی به عنوان یک نسخه موفقیت آمیز به کار گرفته میشود.
> فاصله مسئولان با رسانههای حرفه ای
ارتباط ترامپ اگرچه با فضای مجازی بسیار مورد توجه بود اما در مقابل، او نگاه بدبینانهای نسبت به نخبگان و مطبوعات آمریکایی و ارتباط بسیار کمی با رسانههای حقیقی داشت. در ایران نیز فراگیر شدن رسانههای مجازی از سوی مسئولان، کاهش ارتباط آنها با رسانههای حقیقی را به دنبال داشت. امری که خود از نقاط ضعف و قوت برخوردار است. زیرا اگرچه رسانههای مجازی یا تک سر نشین، عامل شفافیت اطلاعات محسوب میشوند اما در کنار این نقطه قوت عاملی برای بروز روزنامهنگاری سلبریتی و اخبار ساختگی و دروغین قلمداد میگردند. اما با این همه، مقامات سیاسی، رسانههای مجازی را به عنوان یک فضای غیرحرفهای به رسانههای حرفهای ترجیح میدهند. اگرچه ظهور این رسانهها و میل مسئولان به آنها منجر به برقراری ارتباط دو سویه و بدون واسطه با مردم شده است اما در مقابل، فاصله مسئولان با رسانههای سنتی و حرفهای، امکان چالش از سوی رسانههای حرفهای را از آنها میگیرد. آنها با این گمان که نشر اطلاعات و مواضع در توئیتر و سایر رسانههای مجازی، نیاز مخاطب به آگاهی را اقناع میسازد، تنها به همان اکتفا میکنند. وقتی هم رسانههای حرفهای از آنها سوالی میپرسند در پاسخ میگویند که به صفحه توئیتر و اینستاگرامم مراجعه کنید در آنجا توضیحات لازم داده شده است! در حالی که اگر هم توضیحی درباره مسئله موردنظر از سوی آنها در صفحات شخصی شان در شبکههای اجتماعی صورت گرفته باشد باز هم موظف به پاسخگویی در مقابل سوال رسانههای حقیقی و حرفهای هستند.
> افراط و تفریط در نحوه مصرف
رسانههای مجازی به عنوان محصول غرب قبل از ورود به ایران، در کشورهای غربی نیز فعالیت میکردند اما حضور این رسانهها در غرب هیچ خللی در ارتباط مسئولان این کشورها با رسانههای حقیقی و حرفهای ایجاد نکرده است بلکه برعکس به نظر رسانههای مجازی و حقیقی در غرب به عنوان مکمل یکدیگر عمل میکنند. علیرغم اینکه مسئولان در غرب مانند مسئولان ایرانی میتوانند به انتشار مواضع درباره مسائل مختلف تنها به همان فضای مجازی اکتفا کنند برعکس همچنان به صورت مستمر روابط شان را با رسانههای حقیقی حفظ کردند. اما در ایران به نظر میرسد مسئولان در رابطه با استفاده از شبکههای اجتماعی دچار افراط شدهاند و به همین دلیل هم نمیتوانند ارتباط موثری با رسانههای حقیقی برقرار کنند.
> فضای مجازی ابزار تبلیغاتی
اسماعیل قدیمی کارشناس رسانه و استاد دانشگاه درباره علت فاصله مسئولان با رسانههای حقیقی و گرایش بیش ازاندازه به رسانههای مجازی به آفتاب یزد گفت: نظام های ارتباطی در هر کجای جهان بر امور نهادی و سیستمی استوارند. در حقیقت رسانهها ابزارهای دموکراتیک و رکن چهارم دموکراسی هستند. او افزود: وسایل ارتباط جمعی، ابزاری موثر میان افکار عمومی و مسئولان محسوب میشوند. در چنین شرایطی اگر رسانهها به عنوان رکن چهارم دموکراسی پذیرفته نشوند و اگر به آنها به عنوان ابزار اقناع و توجیه مواضع و آگاهی از سلایق و دیدگاههای مردم نگاه نشود، در مسیر درست از آن استفاده نخواهد شد. این کارشناس رسانه ادامه داد: در ایران نیز به دلیل عدم وجود قانون متناسب همواره وسایل ارتباط جمعی از جایگاه حقیقی خود فاصله داشته است، اکنون وجود شبکههای مجازی وضعیت را به مراتب برای رسانههای حقیقی سخت تر ساخته است. او اظهار کرد: به نظر میرسد مسئولان از رسانهها به ویژه رسانههای مجازی به عنوان ابزارهای تبلیغاتی بهره میبرند تا بیش از آنکه هدف اطلاع رسانی، توجیه مواضع و تعامل موثر با مردم باشد. بنابراین با چنین تصوری نمیتوان انتظار داشت که ارتباط شان با رسانههای حقیقی و حرفهای مستمر باشد.
> دلیل واقعی، عدم به رسمیت شناختن رسانهها
این کارشناس مسائل رسانه با بیان اینکه نگاه سانسور به رسانهها منجر به افزایش ترغیب افکار عمومی به رسانههای مجازی شده است، گفت: بدبینی نسبت به رسانههای حقیقی سبب شده است که مردم به سمت رسانههای حقیقی میل پیدا کنند و در چنین شرایطی مسئولان هم از این فضا به عنوان ابزارهای تبلیغاتی در جهت مقاصد و اهدافشان بهره میبرند. قدیمی افزود: تا زمانی که وسایل ارتباط جمعی به عنوان ابزارهای رسمی از سوی مسئولان برای تعامل میان مسئولان با افکار عمومی پذیرفته نشود، شاهد ادامه چنین وضعیتی خواهیم بود. او اظهار کرد: مسئولان به این دلیل که مواضع شان از یک سیر منطقی و دموکراتیک برخوردار نبوده و سیاستهایشان برخاسته از نیازهای حقیقی جامعه نیست، به همین دلیل از رویارویی با رسانههای حقیقی گریزان هستند. قدیمی در پایان گفت: فاصله مسئولان از رسانههای حقیقی به دلیل عدم به رسمیت شناختن رسانههای حرفهای است. در حالی که در سراسر جهان امروز هیچ سیاستمداری به قدرت نمیرسد مگر اینکه یکی از مهم ترین مهارتهایش ارتباط و تعامل با رسانهها و استفاده مطلوب از آنها باشد.
> فضای مجازی عامل مهم در پیروزی ترامپ
محمدرضا فهمیزی کارشناس رسانه و استاد دانشگاه درباره علت فاصله مسئولان با رسانههای حقیقی وگرایش بیش ازاندازه به رسانههای مجازی به آفتاب یزد گفت: پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود که همواره رسانههای آمریکایی از استفاده او از توئیتر و حضور فعالش در فضای مجازی در کارزار انتخابات 2016 و حتی بعد از ورود به کاخ سفید یاد میکردند. او افزود: بسیاری بر این اعتقادند که شبکههای اجتماعی به ویژه توئیتر نقش مهمی در پیروزی ترامپ داشته است. البته این تنها عامل در پیروزی دونالد ترامپ محسوب نمیشود اما به هر روی عامل مهمی است که نباید آن را نادیده گرفت. به همین دلیل هم به نظر میرسد که در ایران هم از این رسانهها در جهت بهره گیریهای سیاسی و تبلیغاتی استفاده شود.
> تعطیلی رسانهها
در پی بروز شبکههای اجتماعی
این استاد علوم ارتباطات با بیان اینکه رسانههای الکترونیک به طور روز افزونی سنگرهای رسانههای سنتی را فتح میکنند و این واقعیتی انکارناپذیر است، گفت: البته این مهم تنها به ایران محدود نمیشود بلکه در برخی دیگر از کشورها به دلیل پیشی گرفتن رسانههای مجازی از سنتی خبرهایی ناشی از تعطیلی مطبوعات و نشریات چاپی و جایگزینی آن با نسخههای الکترونیکی به گوش میرسد. فهمیزی اظهار کرد: بسیاری از رسانههای مجازی به ویژه در ایران مخاطبان بسیار بیشتری از رسانههای سنتی دارند. به طور مثال یک سلبریتی ایرانی میتواند 8 میلیون دنبال کننده در اینستاگرام داشته باشد حتی اگر یک چهارم آنها دنبال کنندههای فعال نباشند اما بازهم تعداد افرادی که صفحه او را دنبال میکنند رقم میلیونی را به خود اختصاص دادهاند.
> امکان استفاده از فضای مجازی در هر زمان
فهمیزی با اشاره به اینکه کنترل صفحه مجازی در دست خود فرد است، گفت: این شبکهها دچار سانسور نمیشوند. به همین دلیل امکان مراجعه مردم به آنها بیشتر است و نیاز به تمرکز کمتری برای مطالعه دارد. او افزود: دریافت کننده پیام در رسانههای مجازی، در هر زمانی که بخواهد امکان خواندن پیام را دارد. در حالی که رسانههای سنتی مانند تلویزیون، فرد در هر زمانی که اراده کند امکان دسترسی به اخبار و اطلاعات را ندارد. این کارشناس رسانه اظهار کرد: این عوامل سبب میگردد که فضای مجازی برای مردم و مسئولان اهمیت و جایگاه بالاتری نسبت به رسانههای سنتی داشته باشند و روز به روز این جایگاه در نزد افکار عمومی پررنگ تر هم میشود. فهمیزی در پایان گفت: با یک بررسی آماری میتوان دریافت که به ندرت رسانههایی در غرب وجود دارند که مخاطبان آنها در حال افزایش باشند. ضمن اینکه در ایران وضعیت به گونهای نیست که مسئولان به طور کامل از رسانههای سنتی منفک شده باشند بلکه در همه رسانههای نوشتاری، دیداری، شنیداری و... حضور دارند و پیامهای شان منتقل میشود و در کنار رسانههای حقیقی از رسانههای مجازی استفاده میکنند.
-
چهارشنبه ۵ تیر ۱۳۹۸ - ۳:۱۷:۰۵ PM
-
۱۷۶ بازديد
-
آفتاب یزد
-
پیام ویژه
لینک کوتاه:
https://www.payamevijeh.ir/Fa/News/231369/