بزرگنمايي:

پیام ویژه-«اسناد آیت‌الله کاشانی و مصدق در آتش‌سوزی میدان حسن‌آباد از بین رفت.» خبر کوتاه بود و جانگداز، به همین راحتی بخشی ‌از تاریخ کشورمان دود شده و به هوا رفت؛ مسئولان هم خونسرد و با آرامش می‌گویند اسناد سوخته است! در این بین کسی پاسخگو نیست که اسناد رسمی ‌کشور که باید در موزه‌ها یا کتابخانه ملی از آن‌ها نگهداری شود در یک دفترخانه چه می‌کند؟ سردفتر 39 تهران می‌گوید: «اسناد ارزشمندی از جمله سندهای مربوط به آیت‌الله کاشانی و مصدق طعمه حریق شده است.» کارگر مدیرکل امور موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی سازمان میراث فرهنگی می‌گوید: «نگه‌داری اسناد تاریخی غیرقانونی نیست» در این بین هیچ‌کس نیست درباره این اتفاق ناگوار که سبب شده بخشی از تاریخ ملت دود شود و به هوا برود، پاسخ درست و درخوری بدهد!

>اسنادی که سوخت و مسئولینی که پاسخگو نیستند
روز گذشته علیرضا پناهی سردفتر 39 تهران با اشاره به حادثه آتش‌سوزی حسن‌آباد گفته بود: «700 دفتر این دفترخانه در این حادثه از بین رفته است، علاوه براین تعداد، اسناد ارزشمندی از جمله سندهای مربوط به آیت‌الله کاشانی و مصدق نیز طعمه حریق شد.» او که حالا خودش در مظان اتهام قرار دارد و خیلی‌ها او را مسئول این رویداد ناگواری می‌دانند از کامل اجرایی نشدن طرح ثبت الکترونیک اسناد انتقاد دارد و می‌گوید: «هرچند با اجرایی شدن ثبت اسناد الکترونیک دغدغه از بین رفتن اسناد و مدارک مردم از بین رفته است اما همچنان از رئیس جدید سازمان ثبت درخواست می‌کنیم اسکن دفاتر ثبت اسناد رسمی‌ را در دستور کار این سازمان قرار دهد.» این سخنان هزاران معنی و مفهوم در پی دارد و نشان‌دهنده این است که هیچ نسخه الکترونیکی و کپی از اسناد سوخته شده وجود ندارد!
از طرف دیگر محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه‌های کشور گفته است: «نگه‌داری اسناد تاریخی غیرقانونی نیست، اما بهتر این است که اسناد تاریخی در اماکن امن از جمله موزه‌ها یا سازمان اسناد و کتابخانه ملی نگهداری شوند.» سوالی که مطرح است این است که مگر اسناد تاریخی یک کشور مربوط به عموم مردم نیست؟ چطور هر کسی می‌تواند در هر مکانی این اسناد را نگهداری کند و این موضع غیرقانونی نیست؟ اگر واقعا چنین است آیا زمان آن نرسیده پیش از اینکه اسناد تاریخی بیشتری از بین برود قانونی در این خصوص تصویب شود؟

>اسناد ملی و تاریخی حکم شناسنامه یک ملت را دارد
کیانوش کیانی هفت لنگ که پیش از این سمت معاون اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشت و عضو هیئت علمی ‌بنیاد دایره‌المعارف اسلامی ‌نیز هست در رابطه با رخداد پیش‌آمده می‌گوید: «واقعیت این است که اسناد ملی و تاریخی حکم شناسنامه یک ملت را دارد، اسناد در دنیا جلوه‌ها و جنبه‌های مختلفی دارند و ما امروز برای اثبات حقانیتمان در برخی امور مثل نام خلیج فارس یا حاکمیتمان بر جزایر سه‌گانه و مسائلی از این قبیل به اسناد ملی و تاریخی‌مان مراجعه می‌کنیم. از طرفی این اسناد در جنبه‌های ملی هم برای ما اهمیت دارند و گویای حوادث تاریخی هستند. ما می‌توانیم تاریخ را بدون تحریف بر اساس اسناد تاریخی موجود بنویسیم. از همه اینها مهم‌تر این است که پژوهشگران منبع بسیار مهمی ‌به نام اسناد ملی و تاریخی در اختیار دارند. اصلا پژوهش بدون سند معنایی ندارد و وقتی این دست خبر‌ها منتشر می‌شود که سند‌های مهم تاریخی مربوط به اشخاصی مثل دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی سوخته و از بین رفته است فقط می‌توانیم تاسف بخوریم که چرا آن طور که باید نسبت به نگهداری و اطلاع‌رسانی و حتی چاپ اسناد رسمی ‌و تاریخی کشورمان رسیدگی نمی‌شود؟»

>ثروت ما فقط نفت و گاز نیست، ثروت ما تاریخ، تمدن و فرهنگ ماست
او در ادامه تاکید کرد: «من فقط امیدوارم دفتر خانه‌ای که اعلام کرده این اسناد سوخته است لااقل در جای دیگر تصویری از آنها داشته باشد! البته به این نکته باید توجه ویژه داشت که اسنادی که حق مردم در آن‌ها مستتر است مثل اسناد مالکیت و حقوقی که حقوق ملت در آن سند منعکس شده است و آن سند از آن‌ها محافظت می‌کند به هیچ عنوان نباید امحا شود، چرا که به لحاظ قانونی امحا کردن این اسناد جرم است چون حقی از کسی ضایع می‌شود؛ مثلا اگر موسسه‌ای اهمال انجام دهد و اسناد بخش خصوصی یا عمومی‌ از بین برود متولیان جرم مرتکب شده‌اند؛ بار‌ها شنیده‌ایم که در خصوص اسناد مربوط به املاک مطرح می‌شود اسنادی در فلان دفترخانه وجود داشته و الان نیست! یا برای مثال شورای اسلامی ‌در فلان روستا کاری انجام داده است و حالا اسناد مربوط به آن نیست! یعنی چه که نیست؟ این غیر قابل باور است! حتما و مستقیما مسئولان به خصوص عالی‌ترین مسئول دستگاه نگهداری اسناد در خصوص همه اسناد مسئولیت دارد، این موضوع حق‌الناس است و حق‌الناس را نمی‌توان از بین برد! اسناد ملکی، حقوقی و قضایی اسنادی هستند که برای همیشه باید از آن‌ها نگهداری کرد حتی برخی اسناد را بر اساس دستورالعملی که وجود دارد برای مادام‌العمر باید نگهداری کرد و باید همیشه بمانند مثل اسناد مرزها، اسناد مربوط به حاکمیت ملی واز این قبیل اسناد دیگر. من امیدوارم که از اسناد از بین رفته کپی و عکسی موجود باشد و توضیحی ارائه کنند. یعنی چه که اسناد سوخت؟! مسئولین هم باید نظارت بیشتر و دقیق‌تری بر این موضوع داشته باشند؛ ثروت ما فقط نفت و گاز نیست، ثروت ما تاریخ، تمدن و فرهنگ ماست. اینها به هیچ عنوان نباید مورد سهل‌انگاری و اهمال قرار بگیرند.»

>دستگاه مربوطه باید پاسخگو باشد!
او درباره سخنان مدیرکل امور موزه‌های کشور مبنی بر قانونی نبودن نگهداری از اسناد گفت: «اساسا اسنادی که 40 سال از آن‌ها بگذرد و در دستگاه‌های دولتی تولید شوند قانونا متولی آن‌ها سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران است، یک‌سری اسناد هم هستند که اگر 100 سال از آن‌ها بگذرد علاوه بر اسناد ملی می‌توانند جزو میراث فرهنگی هم تلقی شوند یعنی دو شخصیت پیدا می‌کنند هم‌ جزو اسناد ملی هستند و هم جزو میراث فرهنگی؛ حالا ممکن است یک دستگاه بگوید به این دلیل که باید یه این اسناد رجوع کنم خودم از آنها نگهداری می‌کنم، چون اسناد یا جاری هستند یعنی مرتب به آن‌ها ارجاع می‌شود یا نیمه‌جاری هستند یا راکد، بنابراین در رابطه با اسناد جاری که در دستگاه‌های مختلف وجود دارد دستگاه‌ها مسئولیت دارند که از این اسناد نگهداری کنند. هیچ دستگاهی نمی‌تواند ادعا کند که از دستگاهی نگهداری می‌کند و بعد هم اعلام کند که اسناد سوخت! یا به سرقت رفت! یا هر اتفاق دیگری. با توجه به پیشرفت‌های بسیار زیادی که در حوزه محافظت از اسناد ملی و تاریخی به‌وجود آمده است دیگر کسی چنین سستی‌ها و بی‌توجهی‌ها را قبول نمی‌کند. حداقل باید اطلاعات این اسناد در جایی منعکس و نگهداری شود. ممکن است فیزیک یک سند مربوط به دستگاهی باشد که به آن نیاز دارد، این موضوع اشکالی ندارد اما اطلاعات آن سند باید در دستگاه متولی که از نظر من در زمینه اسناد تاریخی و ملی سازمان اسناد ملی ایران است نگهداری شود تا شاهد این طور ضایعه‌ها و صدمات بزرگ نباشیم!»