بزرگنمايي:

پیام ویژه-مقاله‌ای حسین موسویان دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی در میدل ایست آی:

باخروج ترامپ از برجام و اعمال سیاست بیمارگونه فشار حداکثری علیه ایران، تخاصم درروابط ایران و آمریکا بعد از انقلاب 1979 ایران، به نقطه عطف نزدیک میشود.

قدرتهای بلوک شرق همچون چین و روسیه که خود نیز دچارچالش تجاری با آمریکا هستند، تلاش صادقانه تری نسبت به بلوک غرب برای حفظ برجام انجام میدهند درحالیکه تلاشهای اروپا با شکست کامل مواجه شده است. اروپا در شعار، از برجام حمایت میکند اما درعمل کاملا تسلیم فشارهای آمریکا شده و از تحریمهای آمریکا پیروی میکند. تلاشهای مکرون رییس جمهور فرانسه به نمایندگی از اتحادیه اروپا نیزتاکنون به شکست انجامیده است.

سیاست خروج تدریجی

برجام در جولای 2015 بین ایران و قدرتهای جهانی (شامل آمریکا، آلمان، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین) توافق شد. طبق تاییدات مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران بیش از سه سال برجام را بطور کامل اجراء کرد در حالیکه با کمال تعجب،کشورهای امضاء کننده گروه 1+5 یا ناقص اجراء کردند و یا تسلیم زورگوییهای آمریکا شدند.

عدم بهره مندی ایران از منافع اقتصادی برجام موجب ناامیدی ایران شد و لذا اعلام کرد که به تدریج برجام را ترک میکند و هرزمان سایر امضاء کننده گان بدان برگردند، به اجرای کامل آن بازخواهد گشت. با ادامه این روند، پیش بینی میشود تا پایان دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، آمریکا سیاست " فشار حداکثری" را تکمیل و ایران نیز بطور کامل از برجام خارج خواهد شد.

این بن بست سه عامل مهم دارد. اول اینکه ترامپ خواستار گفتگو و معامله مستقیم با ایران است و برای رسیدن به این آرزو، سیاست تحریم ها و فشارها را اتخاذ کرده است. منتهی او خود عملا با خروج از برجام، میزمذاکره را ترک کرد. بعد هم با تحریم مقام معظم رهبری و وزیر خارجه ایران و تعیین سپاه پاسداران ایران بعنوان سازمان تروریستی، شانس هرگفتگویی را نابود کرد.

دوم اینکه کارگزاران اصلی او یعنی جان بولتون مشاور امنیت ملی و پمپئو وزیر خارجه سیاست تغییر رژیم را فعال دنبال کردند.

عامل سوم هم این که نتانیاهو نخست وزیر اسراییل به دنبال کشاندن آمریکا به جنگ با ایران بوده است. او هفته قبل مجدد مدعی شد که ایران مخفیانه دنبال ساخت بمب هسته ای بوده است.

ادعاهای بی پایه

نتانیاهو درکتاب سال 1995 خود بنام "مبارزه با تروریسم" مدعی شد که ایران سه تا پنج سال دیگر به بمب هسته ای دست خواهد یافت. او در اوائل سالهای 2000با جعل اسناد و مدارک، آمریکا را قانع کرد که صدام دارای سلاح های کشتار جمعی است و بدین ترتیب آمریکا را ودار به حمله نظامی به عراق کرد. نتانیاهو همچنین نقش اساسی در تحریک آمریکا برای حمله و گرفتارکردن آمریکا درگرداب افغانستان داشت.

در وضعیت فعلی، دو احتمال جدی وجود دارد. اول اینکه ترامپ به برجام برنخواهد گشت. دوم اینکه ایران هم برجام را یکطرفه ادامه نخواهد داد.

برجام جامعترین سند تاریخ عدم اشاعه بمب هسته ای است. درعین حال پاداش ایران برای اجرای حداکثر شفافیت و بازرسی و محدودیت در تاریخ هسته ای، گسترده ترین و بیرحمانه ترین تحریمهای آمریکا بود. علیرغم اینکه آژانس بین المللی انرژی اتمی هم مکرر صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را تایید نموده، دولت آمریکا همچنان ایران را درمورد بمب هسته ای متهم مینماید. بنابراین آمریکا، اعتبار آژانس بین المللی انرژی اتمی را نیز ازبین برده است.

اما سئوال این است اکنون که ترامپ جان بولتون، مشاور امنیت ملی جنگ طلب خود را اخراج کرده است،آیا شانسی برای خروج از بن بست فعلی بحران روابط آمریکا و ایران وجود دارد؟ نکته کلیدی این است که ترامپ گفتگو و معامله مستقیم با ایران میخواهد، تاکید میکند که برجام فاجعه است وتنها خواستار این است که ایران بمب هسته ای نداشته باشد و لذا توافق جدید هسته ای با ایران میخواهد. اما واقعیت این است که آمریکا برجام را نابود کرده و قدرتهای جهانی هم توان احیاء آن را ندارند.

یک معامله بهتر

اگر ترامپ بدنبال یک معامله ای است که موضوع هسته ای و منطقه را دربرگیرد، میتواند از برقراری یک سیستم همکاری جمعی در منطقه خلیج فارس بین هشت کشور: ایران، عربستان، عراق، امارات، کویت، عمان، قطر و بحرین حمایت کند، سیستمی که درقالب آن، کشورهای مذکور در برای صلح و ثبات منطقه و مقابله با تروریسم همکاری جمعی داشته باشند و به عاریسازی منطقه از سلاحهای کشتار جمعی و هسته ای متعهد باشند. برای چنین ابتکاری، ترامپ باید از رییس جمهور ایران، سران کشووهای خلیج فارس وسران کشورهای عضو دائم شورای امنیت دعوت بعمل بیاورد.

اما اگر ترامپ دنبال یک معامله دوجانبه هست، باز هم شانس وجود دارد اگر آمریکا به قوانین بین المللی در موضوع هسته ای احترام بگذارد.

قدم بعدی

دراین صورت، ایران بجای سیاست فعلی "خروج گام به گام از برجام" ، باید بلادرنگ از برجام خارج شده و همزمان عضویت خود در معاهده عدم اشاعه هسته ای( ان پی تی) را به تعلیق درآورده و سپس با ترامپ در مورد یک معامله "حقوق هسته ای دربرابر تعهدات هسته ای" درچهارچوب معاهده ان پی تی وارد مذاکره مستقیم شود.

نتیجه این مذاکرات هم باید این باشد که آمریکا تمام تحریمهای مرتبط با موضوع هسته ای را لغو کند و متقابلا ایران تمام تعهدات هسته ای درچهارچوب ان پی تی را بپذیرد.

توافق ترامپ-روحانی درمورد چنین معامله سه خاصیت دارد:

اولا معاهده ان پی تی اعتبار خود در جامعه جهانی را بازخواهد یافت،

ثانیا، تبعیضات هسته ای علیه ایران که ازانقلاب 1979 ادامه دارد، منتفی میشود. و

ثالثا ترامپ هم به آرزوی خود برای مذاکره و یک معامله بزرگ با ایران میرسد .