بزرگنمايي:

پیام ویژه - مسئله یمن؛ کلید تنش‌زدایی میان ایران و سعودی
٠
٠
فرارو / متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
رسانه دولتی پاکستانی می‌‎گوید در جریان سفر عمران خان به ریاض، سعودی‌ها و نخست وزیر پاکستان توافق کردند که ابتکار صلح عمران خان را جلو ببرند. به گفته رادیو پاکستان، عمران خان، ضمن تاکید بر لزوم اجتناب از درگیری نظامی در منطقه، آمادگی کشورش برای تسهیل تلاش‌های تنش‌زدایی میان عربستان و ایران را اعلام کرد. وی همچنین بر اهمیت تعامل سازنده همه طرف‌ها تاکید کرد.
چند روز پس از سفر به ایران، عمران خان، نخست وزیر پاکستان، عازم عربستان سعودی شد. وی با هدف کاهش تنش‌ها در خلیج فارس، مشغول وساطت میان تهران و ریاض است و ظاهرا در این زمینه با دو طرف به تفاهماتی رسیده است.
وزارت خارجه پاکستان یک روز پیش از سفر عمران خان به ایران در بیانیه‌ای گفته بود هدف اصلی سفر عمران خان، ارائه ابتکاری در زمینه برقراری صلح میان تهران و ریاض است. در همین بیانیه آمده است: «ابتکار امکان گفتگو میان پادشاهی عربی سعودی و ایران، دو کشور برادر پاکستان، تلاشی از جانب نخست وزیر پاکستان برای تضمین صلح در منطقه است.»
عمران خان یکشنبه گذشته در تهران تصریح کرد که پاکستان نمی‌خواهد بین ایران و عربستان درگیری رخ دهد. وی افزود: «دلیل اصلی سفر من به ایران این است که نمی‌خواهیم درگیری جدیدی در منطقه بوجود بیاید به ویژه اینکه ما خودمان 15 سال درگیر بودیم و 70 هزار نفر را هم در درگیری با تروریسم از دست دادیم.» نخست وزیر پاکستان ادامه داد: «ایران همسایه ماست و در مواقع مهم به ما کمک کرده است و عربستان هم دوست ماست و به ما کمک کرده است و نمی‌خواهیم بین ایران و عربستان درگیری رخ دهد بلکه معتقدیم باید با مذاکره مشکلات حل شود و به جنگ منتهی نشود.»
تقریبا دو روز پس از سفر به تهران، عمران خان به عربستان رفت و با ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، دیدار و گفتگو کرد. به نظر می‌رسد نخست وزیر پاکستان از جانب ایران و عربستان سیگنال‌های مثبتی در زمینه تنش‌زدایی دریافت کرده است. در غیر این صورت، بعید بود که عمران خان تلاش‌های میانجیگرانه خود را ادامه می‌داد. چرا که او می‌داند قبل از پاکستان هم برخی کشور‌های دیگر وساطت کردند، ولی هیچکدام نتوانستند موفقیت ملموسی به دست بیاورند.
توافق عمران خان با سعودی‌ها
ایران، ضمن استقبال از تنش‌زدایی با عربستان، از تلاش‌های عمران خان نیز تقدیر و تشکر کرده است. از سوی دیگر، عربستان هم ظاهرا مشتاق کاهش تنش‌ها با ایران است. تقریبا یک ماه پیش، عمران خان پیش از عزیمت به نیویورک برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل، به عربستان رفته بود. وی در نیویورک اعلام کرد که هم محمد بن سلمان و هم دونالد ترامپ از او خواسته‌اند که میان آن‌ها و ایران وساطت کند. بر پایه این مواضع، عمران خان به ایران آمد و سپس دوباره به عربستان رفت.
عمران خان روز چهارشنبه از عربستان به اسلام آباد بازگشت. هنوز جزئیات زیادی درباره گفتگو‌های او با سران عربستان منتشر نشده است، اما «رادیو پاکستان» که یک رسانه دولتی است، می‌‎گوید در جریان سفر عمران خان به ریاض، سعودی‌ها و نخست وزیر پاکستان توافق کردند که ابتکار صلح عمران خان را جلو ببرند. به گفته رادیو پاکستان، عمران خان، ضمن تاکید بر لزوم اجتناب از درگیری نظامی در منطقه، آمادگی کشورش برای تسهیل تلاش‌های تنش‌زدایی میان عربستان و ایران را اعلام کرد. وی همچنین بر اهمیت تعامل سازنده همه طرف‌ها تاکید کرد.
مسئله یمن؛ کلید تنش‌زدایی
ایران و عربستان هر دو به تنش‌زدایی علاقه دارند. به نظر می‌رسد که یمن نخستین حوزه تنش‌زدایی میان دو کشور خواهد بود. تهران همواره بر ضرورت پایان جنگ یمن تاکید کرده و گفته چنین اقدامی می‌تواند کمک شایانی به فرآیند تنش‌زدایی با ریاض کند. رهبری انقلاب در دیدار اخیرش با عمران خان اعلام کرد: «جمهوری اسلامی ایران از مدت‌ها قبل طرحی چهار ماده‌ای برای پایان جنگ یمن داده است و اگر این جنگ به نحو درستی پایان یابد، می‌تواند تأثیرات مثبتی در منطقه به دنبال داشته باشد.»
از سوی دیگر، سعودی‌ها نیز ظاهرا تلاش می‌کنند که به نحوی از جنگ یمن خارج شوند که آبروی‌شان حفظ شود. در هفته‌های اخیر، چندین رسانه‌های غربی در گزارش‌هایی اختصاصی اعلام کردند سعودی‌ها دنبال پایان دادن به جنگ یمن هستند و حتی با حوثی‌ها (انصار الله) گفتگو‌های سری داشته‌اند. چندی پیش یک دیپلمات غربی به خبرگزاری رویترز گفت: محمد بن سلمان خواهان خروج از جنگ یمن است و غربی‌ها باید مقدمات خروج آبرومندانه او از یمن را فراهم کنند.
اگر چه موضوع یمن به عنوان نخستین حوزه تنش‌زدایی میان ایران و عربستان مطرح شده، اما در حال حاضر سعودی‌ها به سختی می‌توانند مسئله خروج از یمن را بررسی کنند. چون در پی شورش جدایی‌طلبان عدن، موضع عربستان و دولت عبدربه منصور هادی، رئیس‌جمهور مستعفی یمن، به شدت تضعیف شد. گفتنی است که از ماه آگوست به بعد، شورشیان جنوب یمن، با هدف جدا کردن جنوب یمن، با دولت هادی درگیر شدند و کنترل شهر عدن را بدست گرفتند. عربستان برای متحد کردن دوباره جنوبی‌ها، که در واقع بدون آن‌ها امکان مقابله با حوثی‌ها وجود ندارد، از مذاکرات میان دولت هادی و جدایی طلبان میزبانی کرد. به تازگی، دو طرف با وساطت عربستان به توافق رسیدند که کنترل عدن به دولت هادی بازگردد. برخی ناظران معتقدند توافق جدید، ممکن است با هدف تقویت موضع دولت هادی در هر گونه مذاکرات احتمالی صلح با حوثی‌ها صورت گرفته باشد. به هر حال، باید منتظر ماند و دید آیا تلاش‌های عمران خان موفق می‌شود جنگ یمن را پایان دهد یا نه.