بزرگنمايي:

پیام ویژه - دیپلماسی ایرانی / متن پیش رو در دیپلماسی ایرانی منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
رادیو روسی | دیدار قریب الوقوع رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در ترکیه مملو از معانی سیاسی عمیق خواهد بود. به خصوص برای رهبر ترکیه که هنر بازی در "لیگ اصلی" سیاست جهانی را به نمایش می گذارد و به طور متناوب شخصاً با روسای جمهوری آمریکا و روسیه ارتباط برقرار می کند. اردوغان پس از سفر اخیرش به واشنگتن و مذاکره با ترامپ یک "شناسایی دیپلماتیک در نبرد" را انجام داد. حالا چه خواهد شد و چگونه؟
ترکیه بار دیگر در مرکز سیاسی بزرگ قرار دارد. ابراهیم کالین، نماینده رسمی رئیس جمهوری ترکیه خبر داد که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه هفته اول ژانویه سال آینده به مناسبت پایان کار "جریان ترک 2 " ممکن است از جمهوری ترکیه دیدار کند. به همین خاطر، آنها البته، نه فقط در مورد روابط دو جانبه، بلکه در مورد اوضاع منطقه نیز بحث و تبادل نظر خواهند کرد.
دیمیتری پسکوف، دبیر مطبوعاتی رئیس دولت روسیه هم این خبر را تأیید کرد و گفت: "این مراسم که نشانگر اتمام همه کارها در "جریان ترکیه" است، بهانه خوبی خواهد بود برای تماس های شخصی (پوتین و رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه)". اجرای این پروژه که پیشینه دشواری دارد، پنج سال به طول انجامید. آن گونه که نشریه آمریکایی Foreign Policy می نویسد: موانع زیادی در مقابل این پروژه صف کشیدند، و بیش از همه، از سمت مقامات ایالات متحده که "نمی خواستند ترکیه و روسیه به این پیروزی تجاری و ژئوپلیتیکی دست یابند." آنکارا در ائتلاف با مسکو به بزرگترین قطب انرژی در خاورمیانه تبدیل می شود که نه تنها موقعیت های تجاری خود را تقویت می کند، بلکه درست در شرایطی که روابطش با متحدین دو طرف اقیانوس اطلس در بحران حاد قرار دارد، ثبات ژئوپلیتیکی هم به دست می آورد. البته روسیه هم پیروز می شود، چون با تثبیت موقعیت "گازپروم" در ترکیه می تواند به جنوب اروپا دسترسی یابد و قلمرو اوکراین را "دور بزند".
بنابراین دیدار قریب الوقوع اردوغان و پوتین در ترکیه مملو از معانی سیاسی عمیق خواهد بود. به خصوص برای رهبر ترکیه که هنر بازی در "لیگ اصلی" سیاست جهانی را به نمایش می گذارد و به طور متناوب شخصاً با روسای آمریکا و روسیه ارتباط برقرار می کند. اردوغان پس از سفر به واشنگتن و مذاکره اخیرش با دونالد ترامپ یک "شناسایی دیپلماتیک در نبرد" را انجام داد. وی با مطرح کردن اوضاع در شمال سوریه و عقد قرارداد خرید سامانه موشکی ضد هوایی اس-400 روسی به عنوان مباحث اصلی مذاکرات، به نوعی سعی کرد کارت های خود را بازی کند. واقعیت این است که آنگونه که مولود چاوش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه اظهار داشت، "تا امروز ترکیه سیستم دفاع هوایی خود را نداشت" و "بنا به درخواست ما، هلند، ایتالیا و اسپانیا سیستم های پاتریوت را در ترکیه نصب کرده اند." به گفته وی ، "اول آنها را نصب می کنند، بعد آنها را جمع می کننند، سپس مجدداً نصب می کننند و این نشان می دهد که ما باید سیستم دفاع هوایی خودمان را داشته باشیم." بنابراین، به هر حال، تصمیم آنکارا مبنی برخرید S-400 روسی انگیزه ای به همراه دارد.
اما اکنون مشروط می شود درباره هر گونه تهدید موشکی خارجی علیه ترکیه صحبت کرد. به گفته روزنامه ترکی Milliyet بنابراین خرید S-400 برای ترکیه، نه فقط "نمایشی از توانایی و تمایل به اتخاذ تصمیمات مهم سیاست خارجی به طور مستقل است، بلکه همچنین پیامی است به متفقین برای انجام گفت وگو با آنکارا که تنها براساس برابری و در نظر گرفتن منافع ملی می توان با ترکیه مذاکره کرد." اگر ساده تر به قضیه نگاه کنیم، در حال حاضر برای ترکیه وظیفه اصلی دفاع هوایی نیست، بلکه تغییر سیاست مقامات واشنگتن در قبال کردهای سوریه و مسائل مربوط به شمال سوریه است. هنگامی که ترامپ کنفرانس مطبوعاتی نهایی با اردوغان را روی موضوع S-400 متمرکز کرد، که انگار این موضوع جوهر اصلی و تعیین کننده بحران در روابط متقابل بین دو کشور است، مشخص شد که واشنگتن با مطرح کردن مسئله کردها با سیستم دفاع هوایی روسیه، قبل از هر چیز بر روابط متقابل بین مسکو و آنکارا ضربه می زند. اردوغان به عنوان یک سیاستمدار هوشمند، نتوانست متوجه این بازی رئیس جمهور آمریکا شود. از این گذشته، همانطور که کارشناسان ترک نوشته اند، وی در ازای موافقت با "پیاده نکردن" سیستم اس -400، یعنی فعال نکردن بخش های عملیاتی سیستم روسی، آماده بود به کردها امتیاز بدهد.
این سناریو با شکست روبه رو شده است و اکنون ابراهیم کالین، نماینده رسمی رئیس جمهوری ترکیه می گوید که آنکارا از دستیابی به اس -400 امتناع نخواهد کرد، همانطور که با وجود تهدید به تحریم های سنگین، "جریان ترکیه" را رها نکرد. معلوم شد که مقامات واشنگتن و آنکارا تکالیف متفاوت و ناسازگاری در منطقه دارند. به گفته بلومبرگ، آمریکایی ها در تلاشند تا اطمینان حاصل کنند که "در مورد مسئله کردها، ترک ها نه با آنها، بلکه با روسها مشاجره کرده اند." فرمول ساده است: واشنگتن کمافی السابق رسما اعلام می کند که کردهای سوریه را به عنوان نیرویی مهم در مبارزه با داعش می بیند. برای ترک ها یک مشکل بغرنج ایجاد کرده اند. بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه گفت: دمشق کردها را دعوت کرد تا به ارتش دولت سوریه بپیوندند و با هم در مقابل ارتش ترکیه بجنگند. اما به گفته وی، آنها "هنوز توافق نکرده اند." یعنی در این حالت، کردها به عنوان "یکی از شرکت کنندگان مبارزه علیه اشغال ترکیه" معرفی می شوند. در چنین سناریویی، مسکو نقش خود را در "فاصله دهنده" بین کردها، دمشق و آنکارا می بیند.
روسیه طرفدار حفظ تمامیت ارضی سوریه است و در این قضیه ترکیه با او همبستگی دارد. اما این گزینه امکان دستیابی کردهای سوریه به وضعیت خودمختاری در آینده را، که آنکارا یک تهدید بالقوه برای خودش می داند، منتفی نمی کند. مقامات مسکو می فهمند که مسئله کردها برای مقامات ترکیه "بسیار حساس" است و با احتیاط زیاد قدم برمی دارند، ضمن اینکه فعلا از "روشهای غیرمستقیم" استفاده می کنند. طبق اخبار نشریه آلمانی Heise ، "ایالات متحده امریکا به دنبال سیاست لبه چاقو در قبال ترکیه است، ائتلاف با کردهای سوریه را به یک زخم ژئوپلیتیک تبدیل کرده و ممکن است این کشور را به عنوان یک شریک ناتو از دست بدهد." بنابراین، وظیفه روسیه تضمین این است که این "زخم" مانع اصلی گسترش همکاری های نظامی - فنی و اقتصادی بین دو کشور نشود. این یک بازی قمار است که طی آن آینده نه تنها کردها یا سوریه، بلکه آینده کل خاورمیانه مشخص می شود. در نقشه ژئوپلیتیک، روسیه و آمریکا بین دو آتش قرار داشتند.
واشنگتن درحالی که خطر درگیری با آنکارا را به جان می خرد، در حال تخریب چهره خود به عنوان شریک در ناتو است و سیاست خود را برای پشتیبانی از کردها ادامه می دهد. مسکو قصد ندارد منافع خود را در ترکیه به خطر اندازد، اما دیر یا زود مجبور است انتخاب کند. بنابراین اردوغان و پوتین موضوعات زیادی برای بحث و ارزیابی واقعیت جدید استراتژیک در منطقه دارند. تصمیم گیری ها بسیار دشوار خواهند بود.