بزرگنمايي:

پیام ویژه - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
شهاب شهسواری/ چهار روز بعد از دیدار ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه با رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، درخواست این دو قدرت منطقه‌ای برای برقراری آتش‌بس در استان ادلب سوریه و لیبی، مورد موافقت طرف‌های درگیر قرار گرفت. مسکو و آنکارا در بحران‌های لیبی و سوریه، هر یک از طرفی متفاوت حمایت می‌کنند، در سوریه، مسکو حامی دولت مرکزی سوریه و ترکیه حامی شورشیان مسلح در استان ادلب است؛ در لیبی، ترکیه از دولت وفاق ملی به رهبری فایز سراج حمایت می‌کند و به تازگی نظامیان ترکیه را برای حمایت از پایتخت لیبی به این کشور اعزام کرده است؛ در برابر در لیبی مسکو متهم است که از نیروهای شورشی تحت رهبری خلیفه حفتر، ژنرال پیشین ارتش معمر قذافی حمایت می‌کند، هر چند ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه گفته است که هیچ یک از پیمانکاران روس حاضر در لیبی، از طرف دولت و ارتش روسیه ماموریتی ندارند. پوتین و اردوغان، بعد از حل بحران چند‌ماهه در روابط دو کشور در سال‌های 2015 و 2016 که با سرنگونی یک فروند جنگنده روس در آسمان سوریه توسط پدافند هوایی ترکیه آغاز شد، در طول سه سال گذشته، روابط بسیار نزدیکی با یکدیگر آغاز کرده‌اند، به همین دلیل، دیدارهای دوجانبه میان این دو رهبر، نقش عمده‌ای در سرنوشت بحران‌های منطقه‌ای پیدا کرده است. دیدار چهارشنبه هفته گذشته پوتین از استانبول، بعد از سفر او به دمشق و دیدارش با بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه، زمینه‌ساز آتش‌بسی تازه در مناطق کاهش تنش ادلب در خاک سوریه شد.
آتش بس در ادلب
در طول هفته‌های گذشته، ارتش سوریه با تاکید بر نقض توافق کاهش تنش توسط ترکیه و گروه‌های تروریستی مستقر در ادلب، عملیاتی را برای بازپس‌گیری این بخش از سرزمین سوریه آغاز کرده‌بود. بر اساس توافق سه‌جانبه میان ایران، روسیه و سوریه در فرآیند آستانه، مقرر شده‌بود که تضمین کاهش تنش در استان ادلب بر عهده ترکیه باشد، اما دمشق، تهران و مسکو، همواره از ناتوانی ترکیه در اجرای مسوولیت‌هایش از جمله جدا کردن گروه‌های شبه‌نظامی مخالف دولت از گروه‌های تروریستی در استان ادلب و جلوگیری از حملات تروریستی از این استان به دیگر نقاط سوریه اعتراض کرده‌بودند. آنکارا اما برای حل مشکل در استان ادلب، برای توسل به ساز و کار آستانه تلاشی نکرده است و مستقیما با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه که ارتشش بزرگ‌ترین حامی دولت سوریه است وارد گفت‌وگو شد.بر اساس گزارش‌ها از صبح روز یکشنبه توقف درگیری‌ها در مناطق کاهش تنش آغاز شده است. 24 ساعت قبل از آغاز آتش‌بس نیروهای ارتش سوریه حملات گسترده‌ای را به مواضع گروه‌های مسلح در استان ادلب انجام دادند. وزارت دفاع ترکیه تاکید کرده است: « این آتش بس بر اساس توافق میان ترکیه و فدراسیون روسیه برای توقف حملات زمینی و هوایی، جلوگیری از ایجاد موج جدید مهاجران و بازگشت اوضاع به شرایط عادی در منطقه کاهش تنش ادلب، اجرایی شده است.» این آتش بس به گفته ژنرال یوری بورنکف، فرمانده مرکز آشتی سوریه قرار بود از بعدازظهر روز پنجشنبه اجرایی شود (یک روز بعد از دیدار پوتین و اردوغان)، اما به دلایل نامشخصی، اجرایی شدن آن تا بامداد روز یکشنبه به تاخیر افتاد.
آتش‌بس لیبی
بر خلاف سوریه، ولادیمیر پوتین مدعی است که دولتش نقش مستقیمی در بحران لیبی بازی نمی‌کند، با این حال، صدور بیانیه مشترک پوتین و اردوغان برای آتش‌بس در غرب لیبی، روز یکشنبه از سوی هر دو طرف درگیری‌ها، یعنی دولت به رسمیت شناخته شده بین‌المللی وفاق ملی که از پشتیبانی ترکیه برخوردار است و شبه‌نظامیان موسوم به «ارتش ملی لیبی» تحت رهبری خلیفه حفتر که از حمایت مصر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و به صورت پنهانی روسیه و فرانسه برخوردار است، پذیرفته شد. سخنگوی گروه شبه‌نظامی «ارتش ملی لیبی»، احمد المسماری، با انتشار ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی تایید کرد که این گروه «مادامی که طرف‌های دیگر درگیری به آتش‌بس پایبند باشند» به آتش‌بس پایبند خواهد ماند.
گروه شبه‌نظامی وابسته به خلیفه حفتر که در طول یک سال گذشته بخش اعظم خاک لیبی، منهای بندر کلیدی سرت و پایتخت طرابلس را در کنترل خود دارد، درست از یک ماه پیش (12 دسامبر) عملیاتی جدید برای تصرف طرابلس و سرنگونی دولت به رسمیت شناخته شده بین‌المللی را آغاز کرد. درست 10 روز پیش از آتش‌بس، دوم ژانویه سال جاری میلادی، پارلمان ترکیه قانون اعزام نظامیان ترکیه را به خاک لیبی برای حفاظت از دولت مشروع این کشور به تصویب رساند، بر اساس این قانون، دولت ترکیه تا یک سال آینده اختیار دارد نظامیان ترکیه را برای دفاع از دولت مرکزی این کشور به خاک لیبی اعزام کند. استقرار نیروهای ترکیه به دستور رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور این کشور از یکشنبه هفته پیش در طرابلس آغاز شده است. در برابر رسانه‌ها از حضور شبه‌نظامیان پیمانکار روس، در قالب گروه شبه‌نظامی «ارتش ملی لیبی» خبر می‌دهند، با این حال ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه مدعی شده است که هیچ یک از روس‌های حاضر در لیبی از سوی دولت روسیه ماموریتی ندارند. به هر تقدیر، با اجرای آتش‌بس روز یکشنبه در لیبی، مشخص است که به همان اندازه که آنکارا و مسکو بر طرف‌های درگیر در سوریه کنترل دارند، در لیبی هم توانایی اثرگذاری بالایی در تصمیم‌گیری حفتر و سراج دارند.
توصیه عجیب پوتین به اسد: ترامپ را به دمشق دعوت کن
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه در سفر اخیرش (سه‌شنبه 17 دی) به دمشق، به بشار اسد همتای سوری خود توصیه کرده است از دونالد ترامپ برای سفر به دمشق دعوت کند. خبرگزاری تاس روسیه عصر یکشنبه با انتشار این خبر نوشت: پوتین امروز در مصاحبه‌ای با شبکه خبری کانال یک روسیه، همچنین برای فرستادن این دعوتنامه به رییس‌جمهوری امریکا اعلام آمادگی کرد. براساس گزارش تاس، بشار اسد در پاسخ به این توصیه پوتین، به ماجرای تاریخی سفر «پل حواری» یکی از حواریون از بیت‌المقدس به دمشق، اشاره کرده و به مزاح گفت که «اگر ترامپ از این مسیر سفر کند، خوب است. » پوتین در جریان سفرهفته گذشته به دمشق، پیشنهاد دعوت از ترامپ را مطرح کرد و گفت که رییس‌جمهوری امریکا از پس این کار برمی‌آید. پوتین خطاب به اسد گفت: ترامپ را دعوت کن و او می‌آید. بشار اسد نیز برای انجام این کار اعلام آمادگی کرد و پوتین در پاسخ گفت: من به او (ترامپ) در مورد این مساله خواهم گفت.