بزرگنمايي:

پیام ویژه - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
سارا معصومی/ ماراتن رایزنی‌های دیپلماتیک محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در حاشیه 56‌ امین کنفرانس امنیتی مونیخ ادامه دارد. در شرایطی که نشست امنیتی مونیخ به سکویی برای زد و خوردهای لفظی میان مقام‌های کشورهای اروپایی با یکدیگر همچنین اروپایی‌ها با هیات امریکایی تبدیل شده است، وزیر خارجه کشورمان در حاشیه این نشست به سبک و سیاق همیشه به مصاحبه با رسانه‌های متفاوت بین‌المللی پرداخته و برنامه فشرده‌ای از دیدار با همتاهای خود از کشورهای متفاوت را هم پیش می‌برد. دیدارهای محمدجواد ظریف در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ طیف وسیعی از همتاهای او را شامل شده است: در روز نخست او با وزرای خارجه چین، فنلاند، واتیکان، چک، کانادا همچنین جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا دیدار کرد. روز گذشته(شنبه) نیز او با وزرای خارجه آلمان، عمان، کرواسی، اوکراین، ژاپن و اسپانیا همچنین اعضای شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا و رییس گروه مردم در پارلمان اروپایی دیدار کرد. تمرکز تمام این دیدارها بر سرنوشت توافق هسته‌ای ایران با 1+4، تنش در منطقه غرب آسیا و راهکارهای تهران برای بازگشت ثبات و امنیت به این منطقه، گره‌گشایی از پرونده‌های بحرانی منطقه‌ای مانند سوریه و یمن همچنین مقابله با یکجانبه‌گرایی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا بود. ظریف همچنین در جلسه مشترک وزرای خارجه کشورهای درگیر در پرونده سقوط هواپیمای اوکراینی شرکت کرد.
رد و بدل نامه‌های تند میان ایران و امریکا
نخستین مصاحبه محمدجواد ظریف در مونیخ با شبکه «اِن.بی.سی.نیوز» بود. مصاحبه‌ای که جزییات آن به‌خصوص درباره همکاری‌های ایران با کشورهای درگیر در پرونده سقوط هواپیمای اوکراینی همچنین انتقاد از سیاست‌های دونالد ترامپ، بازتاب قابل توجهی در فضای رسانه‌ای داشت. در حالی که ایران و امریکا در نتیجه سیاست‌های دونالد ترامپ تا یک قدمی منازعه مستقیم نظامی در یک سال و نیم اخیر رفته‌اند و این وضعیت با ترور سردار سلیمانی توسط امریکا وخیم‌تر هم شد، محمدجواد ظریف برای نخستین ‌بار در این مصاحبه به صراحت افشا کرد که در آن بازه زمانی میان ایران و امریکا نامه‌های تندی رد و بدل شده است. براساس ترجمه خبرگزاری فارس از این گفت‌وگو، ظریف در این گفت‌وگو ضمن اشاره به کشیده شدن دو طرف تا آستانه جنگ، گفت روابط امریکا و ایران بعد از حوادث ماه ژانویه هنوز تنش‌بار است و «دونالد ترامپ» را باید به دلیل داشتن سیاست غلط در قبال ایران سرزنش کرد. وزیر خارجه کشورمان گفت:«تاسف‌برانگیز است که امریکا بر مبنای اطلاعات غلط، جهالت و غرور در مسیری قدم گذاشت که منطقه را به ‌شدت به [جنگ] نزدیک کرد».
وزیر خارجه با بیان اینکه «مایک پمپئو» وزیر خارجه امریکا در ماه ژانویه و در اوج بحران ترور و شهادت سردار سلیمانی نامه‌ای شدیدا نامناسب به ایران ارسال کرد، گفت:«نامه او حاوی تهدیدهایی بود که تهران نیز پاسخ محکمی به او داد. وی البته از تکرار آنچه که در نامه نوشته شده بود، اجتناب کرده و گفت بگذارید خود پمپئو بگوید چه نوشته بود.»
ظریف ضمن اشاره به اینکه پاسخ ایران مانند نامه پمپئو «بی‌ادبانه» نبود، افزود:«قبلا [سطح تماس‌های دو کشور] اینگونه [بد] نبود... من هنوز همان وزیر خارجه‌ای هستم که با «جان کری» (وزیر خارجه دولت پیشین امریکا) به شکل محترمانه‌ای تعامل کرد».
ظریف: امریکا باید عقب‌نشینی کند
او با سرزنش کردن دولت امریکا به دلیل شروع کردن بحران با ایران، پایان آن را منوط به عقب‌نشینی ترامپ دانسته و گفت:«ایالات متحده در جای غلط و زمان غلط ضربه زد و اینها عواقب آن است و ما نمی‌توانیم آنها را کنترل کنیم، ایالات متحده هم نمی‌تواند. منظورم این است که افراد مسوول عواقب اعمالشان هستند و به نظرم کسانی که این را آغاز کردند باید عقب‌نشینی کنند».وزیر خارجه ایران با تکذیب ادعای امریکا مبنی بر کنترل تهران بر گروه‌های مقاومت عراقی یا لبنانی، تاکید کرد که سردار سلیمانی پیش از ترور و شهید شدن در تلاش بود که تنش‌ها را در عراق کاهش داده و گروه‌های مسلح عراقی را از اقدام نظامی [علیه امریکا] باز دارد.ظریف در این باره توضیح داد:«[سردار] سلیمانی تلاش می‌کرد، افراد را از دخیل شدن در عملیات نظامی واقعی علیه هر کسی باز دارد. او تلاش می‌کرد اوضاع را مهار کند».
جعبه سیاه را تحویل دولت خارجی نمی‌دهیم
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به موضوع حادثه برای هواپیمای مسافربری اوکراینی در تهران پرداخته و اظهار کرد که ایران نمی‌تواند اطلاعات جعبه سیاه این هواپیما را استخراج کند اما جعبه سیاه را نیز به هیچ دولت خارجی تحویل نخواهد داد.وزیر خارجه ضمن دفاع از تصمیم تحویل ندادن جعبه سیاه هواپیما به کشورهای خارجی، خاطرنشان کرد که ایران طبق قوانین بین‌المللی هوانوردی حق دارد تحقیقات را درباره این هواپیما هدایت کند.
ظریف با بیان اینکه ایران برای استخراج اطلاعات از جعبه سیاه به نرم‌افزار، کابل‌ها و تجهیزات تخصصی از امریکا یا دیگر کشورهای غربی نیاز دارد، افزود:«ما از آنها کمک خواسته‌ایم، چرا امریکا کمکی به ما نکرد؟ این یک مساله انسانی است. چرا آنها نرم‌افزار را به ما ندادند؟ چرا تخصص آن را به ما ندادند؟»او ضمن اشاره به باقی ماندن سوالات بسیاری درباره حادثه هواپیما گفت:«به همین دلیل است که ما بیش از هر کسی می‌خواهیم بدانیم چه چیزی داخل جعبه سیاه است تا بفهمیم واقعا چه اتفاقی رخ داده است. فعلا که [جعبه سیاه] همینطوری آنجاست».وزیر خارجه ایران در پاسخ به این سوال که آیا کسی در حال حاضر برای استخراج اطلاعات روی جعبه سیاه کار می‌کند، اظهار کرد:«نه، نه. ما تا زمانی که همه طرف‌های ذی‌نفع حضور نداشته باشند به جعبه سیاه دست نمی‌زنیم».
باز هم حملات ضد ایرانی مایک پمپئو
حضور همزمان محمدجواد ظریف و مایک پمپئو، وزرای خارجه ایران و امریکا در کنفرانس امنیتی مونیخ، نگاه‌ها را به سمت دو مقامی جلب کرده که یکی از آنها توسط دولت دیگری مورد تحریم قرار گرفته و حتی با کارشکنی‌های واشنگتن در صدور ویزا برای حضور در نشست‌های دوره‌ای سازمان ملل متحد روبه‌رو شده است. روز گذشته مایک پمپئو پیش از همتای ایرانی از تریبون مونیخ برای تکرار ادعاهای بی‌پایه و اساس علیه ایران استفاده کرد. پمپئو که در حاشیه کنفرانس دیدارهای خود با مقام‌های کشورهای متفاوت را پیش برده و در هر کدام از آنها به شکل جداگانه روند انتقاد از ایران را هم ادامه می‌دهد همزمان اتهام‌هایی را علیه ایران، روسیه، چین، کوبا و ونزوئلا مطرح کرد. وزیر خارجه امریکا گفت:«هواوی و دیگر شرکت‌های دولتی فناوری چین به عنوان اسب تروای(سازمان) اطلاعات چین عمل می‌کنند. روسیه با به راه انداختن کارزار صدور اطلاعات غلط در تلاش است که شهروندان ما را علیه یکدیگر برانگیزد. حملات سایبری ایران، شبکه‌های رایانه‌ای خاورمیانه را به ستوه درآورده است».وزیر خارجه امریکا آنچه که «مداخلات ایران در عراق و لبنان» خواند را محکوم کرد. او در این کنفرانس با اذعان به اختلاف نظرها بین امریکا و کشورهای اروپایی گفت: ایالات متحده و اروپا درباره تهدیدهای ایران دارای مواضع مشترکی هستند اما درباره چگونگی پرداختن به آنها تفاوت‌های تاکتیکی دارند.
افشاگری‌های ظریف در مونیخ
سخنان محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در کنفرانس امنیتی مونیخ بیش از آنکه به رابطه ایران و امریکا مربوط باشد بر تحولات غرب آسیا به ویژه تنش میان ایران و عربستان سعودی متمرکز بود. وزیر خارجه کشورمان در میانه این نشست از آنکه میزبان تحت فشار وزیر خارجه عربستان سعودی برنامه‌ را تغییر داده و طراحی را به گونه‌ای پیش برده که وزیر خارجه عربستان برخلاف برنامه‌ریزی اولیه پس از همتای ایرانی سخنرانی خواهد کرد، گلایه کرد. ظریف همچنین تاکید کرد که بنا داشت به نشانه تلاش ایران برای کاهش تنش با ریاض در جلسه سخنرانی همتای سعودی حضور پیدا کند که با اقدام او از این تصمیم صرف‌نظر کرده است.وزیر خارجه در این نشست چند بار مانع از نتیجه‌گیری‌های مغرضانه «لیز دوست» خبرنگار ارشد بی‌بی‌سی انگلیسی از اظهارات خود شده همچنین هر بار اشاره او به خلیج‌ فارس با عنوان «خلیج» را تصحیح کرده و پیشوند «فارس» را به خانم دوست یادآوری کرد. وزیر خارجه کشورمان در فرصت قریب به 20 دقیقه‌ای خود تلاش‌های ایران برای کاهش تنش با همسایگانش را برشمرد و برای نخستین ‌بار فاش کرد که عربستان سعودی پس از ترور سردار سلیمانی توسط امریکا پیام کاهش تنش برای تهران فرستاده و ایران نیز برای هر گونه صحبتی در اسرع وقت اعلام آمادگی کرد که با سکوت ریاض به این پاسخ روبه‌رو شد.
هیچ‌ کس یک اسب را دو بار خریداری نمی‌کند
وزیر خارجه کشورمان سخنان خود را با اشاره به اشتباهات پیاپی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا آغاز کرده و گفت:«فکر می‌کنم رییس‌جمهور [دونالد] ترامپ مشاوران خوبی نداشته است. او از زمان خروج از برجام منتظر بود تا حکومت ما فرو بپاشد. در آن زمان جان بولتون به او می‌گفت که ایران ظرف چند ماه به زانو درمی‌آید.»
در حالی که منابع امریکایی بسیاری پس از ترور سردار سلیمانی از نقش وزیر خارجه امریکا در این تصمیم دونالد ترامپ پرده برداشتند، محمدجواد ظریف نیز در طعنه‌ای غیرمستقیم به او گفت: برخی اکنون تلاش می‌کنند، رفتار بولتون را تقلید کنند و به همین دلیل هم پیشنهاد ترور سردار سلیمانی را به ترامپ داد.براساس ترجمه خبرگزاری فارس، ظریف با بیان اینکه در دوران مذاکرات هسته‌ای او و «جان کری» وزیر خارجه وقت امریکا حتی بیش از خانواده خود با یکدیگر بوده‌اند، گفت:«کری یک فرد نبود، وزیر خارجه ایالات متحده بود، من با جان کری مذاکره نمی‌کردم با وزیر خارجه ایالات متحده مذاکره می‌کردم. با وجود آنکه امریکا آن توافق را امضا کرده و شورای امنیت سازمان ملل متحد هم آن را تایید کرده بود اما ترامپ ناگهان تصمیم گرفت که از توافق هسته‌ای با ایران خارج شود چراکه این توافق در دوره «باراک اوباما» رییس‌جمهور سابق به دست آمده بود.
وزیرخارجه با بیان اینکه ایران حاضر به مذاکره دوباره بر سر برجام نیست، گفت:«شما یک اسب را دو بار نمی‌خرید.» محمدجواد ظریف در پاسخ به سوالی در مورد احتمال گفت‌وگو با امریکا گفت: بحث گفت‌وگوی مستقیم تهران و واشنگتن مطرح نیست بلکه بحث این است که امریکا باید به میز مذاکرات 1+5 که از پیش هم وجود داشته و آن را ترک کرده، بازگردد.او با بیان اینکه امریکا به مشاوره‌های «امانوئل ماکرون» رییس‌جمهور فرانسه و «آبه شینزو» نخست‌وزیر ژاپن گوش نداده، گفت امریکا همچنان سیاست تغییر نظام در ایران را دنبال می‌کند در حالی که این سیاست در طول 41 سال گذشته شکست خورده و واشنگتن باید شکست این سیاست را بپذیرد.
انتقام خون سردار به پایان نرسیده است
ظریف در ادامه ترور سردار «قاسم سلیمانی» را اقدامی «بزدلانه» توصیف کرد و گفت، واشنگتن در حالی سردار سلیمانی را هدف قرار داد که او در یک خودروی غیرنظامی در حال حرکت و در ماموریتی برای پیشبرد صلح به عراق رفته بود. ظریف گفت اقدام امریکا «قطعا اقدامی تروریستی» بود. او پاسخ موشکی جمهوری اسلامی به این ترور را اقدامی مبتنی بر حق مشروع تهران و مبتنی بر بند 51 منشور ملل متحد خواند و گفت: مردم در بسیاری از کشورهای دنیا به این اقدام تروریستی اعتراض کرده‌اند و این افراد بر خلاف آنچه که مجری برنامه می‌گوید، «نیروهای نیابتی» و «شبه‌نظامیان» نبوده‌اند بلکه از هند گرفته تا ایتالیا مردمی بوده‌اند که از این اقدام تروریستی و اینکه به آنها زور گفته شود، خشمگین شده‌اند. در ادامه از ظریف سوال شد که آیا «انتقام» جمهوری اسلامی به پایان رسیده است؟ ظریف گفت: «خیر.»او سپس توضیح داد که ایران در «پاسخ به یک اقدام نظامی، یک اقدام نظامی» انجام داده است. اما ترور فرماندهان عراقی تبعاتی از سوی مردم همان کشور خواهد داشت چراکه مردم عراق مردم عزتمندی هستند.
او اشاره کرد که ترامپ اکنون با رونمایی از طرح به اصطلاح «معامله قرن» مردم منطقه را خمشگین کرده است. اگر در این میان خشونتی رخ دهد، مسوولیت آن بر عهده ایران نیست. همچنین اگر عراقی‌ها به ترور ده‌ها نفر از مردم این کشور توسط امریکا پاسخ دهند، مسوولیت آن با ایران نیست چراکه عراقی‌ها برای پاسخ به امریکا به ایران نیازی ندارند.
سعودی کاهش تنش را در تضاد با سیاست فشار حداکثری امریکا می‌داند
ظریف در ادامه به طرح پیشنهادی ایران برای حل و فصل اختلافات در منطقه پرداخت و گفت، دلیل انتخاب نام هرمز برای «ابتکار صلح هرمز» این بود که کسی نتواند نام آن را بهانه‌ای برای رد این طرح قرار دهد.
وزیر امور خارجه افزود:«عمان به این طرح پاسخ داده است، کویت به این طرح پاسخ داده است، قطر به این طرح پاسخ داده است، عراق به این طرح پاسخ داده است.»
او گفت ایران برای پیشبرد این طرح و کاستن از تنش‌ها در منطقه به پادشاه سعودی و شاه بحرین نامه فرستاده است آن هم با وجود آنکه با این کشورها روابط دیپلماتیک ندارد. ظریف افزود:«ما به آنها نگفتیم که این ابتکار ماست بلکه گفتیم که این پیشنهادات ماست و اگر شما هم نکته‌ای دارید، بیان کنید.»وزیر امور خارجه در ادامه با اشاره به سابقه رفتار منفی عربستان سعودی در پاسخ به تلاش‌های ایران برای کاستن از تنش‌ها گفت بعد از ترور سردار سلیمانی «برای چند هفته رفتار آنها [سعودی‌ها] تعدیل شد، شاید بابت اینکه از پاسخ ما نگرانی داشتند اما بعد از آنکه من گفتم که پاسخ ما پایان یافته، آنها بار دیگر به رویه سابق بازگشتند.»
ظریف تاکید کرد که سعودی‌ها به دنبال کاهش تنش نیستند چراکه پایین آمدن تنش را با کارزار فشار حداکثری امریکا در تضاد می‌بینند.
امروز به عربستان حمله شود به یاری ریاض می‌شتابیم
او در پاسخ به اینکه چه پیامی برای عربستان سعودی و دیگر کشورهای همسایه دارد، گفت:«ما به هیچ‌وجه دنبال مشکل با همسایگان خود نیستیم. زمانی که عراق به کویت حمله کرد، ما به کمک کویت رفتیم با وجود اینکه کویت از عراق حمایت کرده بود. زمانی که عربستان سعودی قطر را محاصره کرد، ما به کمک قطر رفتیم. اگر هم امروز کسی به عربستان سعودی حمله کند، ما حاضریم به کمک آنها برویم.» وزیر امور خارجه افزود:«آماده‌ایم که امروز بنشینیم و با تمام همسایگان خود درباره یک سازوکار امنیتی گفت‌وگو کنیم که امنیت تمام ما در خلیج فارس را تامین کند. خلیج فارس متعلق به همه ماست. پیام من به برادرانم این است که ایالات متحده امنیت شما را تامین نمی‌کند، امنیت شما از درون منطقه تامین می‌شود.»
ظریف در پایان به حمایت از عربستان سعودی از گروهک تروریستی منافقین اشاره کرده و گفت این گروهک که برای هر سخنرانی به «جان بولتون» 50 هزار دلار پول می‌دهد، پول خود را در خیابان و از طریق اعانه دریافت نمی‌کند بلکه آن را از افرادی در عربستان سعودی دریافت می‌کنند.
فیصل بن فرحان: هیچ‌گاه به تهران پیام خصوصی نداده ایم
«فیصل بن فرحان آل سعود» وزیر خارجه عربستان سعودی روز شنبه با اتهام‌زنی دوباره به ایران، مدعی شد که ریاض هیچ‌گاه به تهران پیام خصوصی نداده است. وی که در نشستی در کنفرانس امنیتی مونیخ صحبت می‌کرد، گفت: «پیام ما به ایران همواره همان پیام‌های عمومی بوده و هیچگاه به ایران پیام خصوصی‌ نداده‌ایم.»
بر اساس ترجمه خبرگزاری فارس، وزیر خارجه سعودی با متهم کردن ایران به انجام حملات موشکی علیه تأسیسات نفتی عربستان و تسلیح انصارالله یمن، گفت: «پیام ما همواره به ایران این بوده است که هرگاه بپذیرند رفتار منطقه‌ای آنها از جمله شلیک موشک به ثبات در منطقه کمکی نمی‌کند، در آن صورت پتانسیل گفت‌وگو وجود خواهد داشت.»او در پاسخ به این سوال که آیا حمله تابستان امسال به تأسیسات شرکت «آرامکو» محاسبات ریاض را تغییر داد، گفت که آن حمله «بسیاری را مضطرب کرد، از این بابت که نشان داد ایران تا چه حد بی‌ملاحظه است و حاضر است بازار انرژی جهان، نه فقط عربستان سعودی را، هدف قرار دهد. ما بعد از آن حمله خواستار کاهش تنش شدیم، همانطور که پیش از آن خواهان کاهش تنش بودیم، بنابراین چیزی تغییر نکرد.»او با تکذیب وجود هرگونه تماس دیپلماتیکی با جمهوری اسلامی، مدعی شد که ایران تنها کشور غرب آسیاست که رفتارش به بروز بی‌ثباتی در منطقه منجر شده است. او افزود: «تا زمانی که به ریشه مسائل نپردازیم، گفت‌وگوها غیرسازنده است.»وزیر خارجه سعودی در ادامه در پاسخ به سوالی در مورد حملات این کشور به یمن و گزارش‌های منتشرشده در مورد وجود گفت‌وگوهایی بین ریاض و صنعا، مدعی شد که عربستان از ابتدا خواهان دستیابی به یک راهکار سیاسی در یمن بوده است.
وی وجود گفت‌وگوهایی با انصارالله را تایید کرد و گفت: با وجود خشونت‌هایی که وجود دارد، اکنون عرصه برای دستیابی به راهکار سیاسی در یمن، آماده‌تر از گذشته است.
او در ارتباط با موضع عربستان سعودی و امریکا در قبال ایران، گفت: «در ارتباط با ایران، با واشنگتن اتفاق نظر داریم. ایالات متحده، مانند ما، خواهان درگیری نیست. اما در صورتی که منافعش مورد تهدید قرار گیرد، به آن پاسخ می‌دهد و ما نیز در صورتی که لازم باشد، اقدام می‌کنیم.»
فیصل بن فرحان افزود: «ایالات متحده به دنبال گفت‌وگو است، همان‌طور که دیدیم رییس‌جمهور ترامپ خواهان ملاقات با روحانی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود، اما [حسن] روحانی [رییس‌جمهور ایران] این ملاقات را نپذیرفت.»