بزرگنمايي:

پیام ویژه - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کارگروه ویژه اقدام مالی در جلسه روز جمعه خود، نام ایران را به فهرست سیاه خود بازگرداند. اگرچه پیش‌تر نیز این کارگروه بخش‌هایی از توصیه‌نامه‌های خود را علیه کشورمان فعال کرده بود اما اکنون ایران در کنار کره شمالی دو کشوری خواهند بود که تمامی 19 توصیه اقدام متقابل علیه آن فعال خواهد شد؛ موضوعی که هرچند بر اتصال کشور به اقتصاد بین‌المللی اثرات منفی خواهد گذاشت اما براساس تحلیل‌های ارایه‌شده از سوی فعالان اقتصادی، در شرایط کنونی، این اقدام تاثیر جدی و فوری بر شرایط اقتصادی کشور نمی‌گذارد، زیرا با تداوم تحریم‌های یکجانبه امریکا، ارتباط اقتصاد ایران با بسیاری از بانک‌های بین‌المللی عملا متوقف شده و در چنین شرایطی لیست سیاه تاثیر مستقیمی بر تجارت نخواهد گذاشت.
عباس آرگون، عضو اتاق بازرگانی تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: همان‌طورکه بخش خصوصی پیش‌تر نیز اعلام کرده بود، تصویب لوایح مربوط به اف‌ای‌تی‌اف، بر بهبود شرایط اقتصادی کشور تاثیری نخواهد گذاشت اما می‌تواند از بدتر شدن شرایط نیز جلوگیری کند. در شرایط امروز نیز باید توجه داشت که قطعا ورود به لیست سیاه موضوعی منفی است اما اینکه آیا در شرایط فعلی بر اقتصاد ما اثر می‌گذارد را باید براساس واقعیت‌های اقتصادی کشور بررسی کرد.او با اشاره به تحریم‌های اقتصادی امریکا علیه ایران بیان کرد: یکی از اصلی‌ترین بخش‌هایی که تحریم روی آن اثر منفی گذاشته است، تبادلات بانکی ما بوده است. امروز بسیاری از بانک‌های جهانی همکاری خود را با ما قطع کرده‌اند و همین امر باعث شده در حال حاضر حضور در لیست سیاه اف‌ا‌ی‌تی‌اف بر فرآیند اقتصادی روز ایران تاثیر مستقیم نگذارد.این فعال اقتصادی با بیان اینکه نباید ارتباط اقتصاد ایران با ساختار جهانی قطع شود، گفت: اگر بنا باشد تحریم‌ها در آینده لغو شوند و ارتباط ما با اقتصاد جهانی دوباره از سر گرفته شود، فراهم بودن زیرساخت‌ها و حفظ پیش‌نیازها اهمیت فراوانی دارد و در این بین خروج از لیست سیاه نیز مهم خواهد بود. از این رو امیدواریم با پیگیری این لوایح و رسیدن به یک جمع‌بندی قابل اتکا، تصمیماتی مناسب در این زمینه اتخاذ شود.مجیدرضا حریری، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز در این رابطه گفت: پذیرفتن قواعد اف‌ای‌تی‌اف شرط لازم برای اقتصاد ما است، اما شرط کافی نیست و باید شروط دیگری نیز وجود داشته باشد تا از شرایط کنونی خارج شویم. هیچ منطقی نمی‌گوید نباید به اف‌ای‌تی‌اف بپیوندیم ولی اینکه بگوییم با قبول نکردن اف‌ای‌تی‌اف، وضعیت بدتر می‌شود، من خیلی معتقد نیستم که الان وضعیت بدتر می‌شود. او تصریح کرد: اما در رابطه با اف‌ای‌تی‌اف باید بگویم اثری ندارد. اف‌ای‌تی‌اف یک موضوع اقتصادی است، اما در کشور ما سیاسی شده است. ما با عینک اقتصاد که به اف‌ای‌تی‌اف نگاه می‌کنیم، می‌بینیم هیچ‌کسی که دید اقتصادی دارد، هیچ‌کسی که خود را کارشناس اقتصادی معرفی کرده یا جامعه به عنوان کارشناس اقتصادی قبولش کرده یا هیچ منطقی نمی‌گوید که ما به اف‌ای‌تی‌اف نباید بپیوندیم.
تحریم و اف‌ای‌تی‌اف
اف‌ای‌تی‌اف (FATF) یک سازمان فرادولتی است که سیاست‌ها و استانداردهای مبارزه با جرایم مالی را طراحی و ترویج می‌کند. این استانداردها، پولشویی، تامین مالی تروریسم و سایر تهدیدهای مربوط به سیستم مالی بین‌المللی را هدف قرار داده است. این گروه در سال 1989 و به درخواست گروه اقتصادی جی هفت، تشکیل شد و هدف آن مبارزه با جرایم اقتصادی بین‌المللی و تامین مالی تروریسم است. هرچند در سال‌های گذشته با گسترش نقش این نهاد، حوزه‌های مختلفی از فعالیت‌های اقتصادی دولت‌ها در چارچوب اف‌ای‌تی‌اف رصد می‌شود.
با وجود آنکه بناست این گروه بدون در نظر گرفتن مسائل سیاسی کار کند اما نفوذ امریکا در اقتصاد جهان، اف‌ای‌تی‌اف را نیز تحت‌الشعاع خود قرار داده و این گروه در سال‌های گذشته فشارهایی را بر کشورهایی که امریکا روابط گسترده‌ای ندارند اعمال کرده است. در گذشته کوبا و در شرایط فعلی کره شمالی جزو کشورهایی هستند که حضور در لیست سیاه اف‌ای تی اف را تجربه کرده‌اند.
ایران نیز اولین‌بار در سال 2009 حضور در لیست سیاه را تجربه کرد اما پس از اجرایی شدن توافق برجام، اجرای آن تعلیق شد و ایران توانست روابط بانکی خود را از سر بگیرد. با این وجود پس از بر هم زدن برجام از سوی امریکا، بار دیگر فشار اف‌ای‌تی‌اف بر ایران برای تصویب لوایح باقیمانده افزایش یافت. در شرایطی که مجلس و دولت موافقت خود را برای تصویب این لوایح اعلام کردند اما در نهایت تصویب نهایی آن به مجمع تشخیص مصلحت نظام سپرده شد و مجمع با وجود برگزاری چندین جلسه، سرانجام نظر نهایی خود را اعلام نکرد تا با پایان یافتن مهلت قانونی، در جلسه جمعه اف‌ای‌تی‌اف، ایران به فهرست سیاه بازگردد.
اثرات لیست سیاه
با توجه عضویت اکثریت قریب به اتفاق کشورها در اف‌ای‌تی‌اف و تصویب لوایح مربوط به آن، امروز دستورالعمل‌های این گروه، یک پشتوانه جهانی برای اجرا دارد و از این رو وقتی کشوری در فهرست خاکستری یا سیاه اف‌ای‌تی‌اف قرار می‌گیرد، با محدودیت‌هایی مواجه خواهد شد.توصیه‌های این کارگروه از سوی بسیاری از کشورها جدی گرفته می‌شود. اگر کشوری در لیست خاکستری و سیاه FATF قرار بگیرد، شانس ادغام در نظام بانکی جهانی را از دست خواهد داد. کاهش مبادلات تجاری بین‌المللی، تحریم‌های اقتصادی از سوی صندوق‌ بین‌المللی پول، بانک جهانی، ADB و البته سایر کشورها از دیگر پیامدهای قرار گرفتن در لیست سیاه و خاکستری است. طبق استانداردهای 19 گانه معرفی‌شده توسط این کارگروه، قرار گرفتن نام کشوری در فهرست اقدامات تقابل بدان معنا خواهد بود که فضای مالی آن کشور از نظر ریسک پولشویی پرمخاطره معرفی می‌شود و از کشورهای دیگر خواسته می‌شود تا در انجام تراکنش با کشور فوق از اقدامات ویژه‌ای پیروی کنند. درواقع فعال شدن اقدامات متقابل به معنای آن نخواهد بود که بانک‌ها و کشورهای دیگر از انجام تراکنش مالی با آن کارگروه منع شوند بلکه از آنها خواسته خواهد شد تا با احتیاط بیشتری به مبادله بپردازند.
این محدودیت‌ها در حالی علیه اقتصاد ایران اعمال شده است که پیش از این با تحریم‌های امریکا، محدودیت و مشکلات جدی و گسترده‌تری نیز در دستور کار قرار داشت؛ به این معنی که پس از خروج ایالات متحده امریکا از برجام، عملا بانک‌های بین‌المللی فعالیت خود در ایران و همکاری با تاجران ایرانی را متوقف کرده‌اند و سوییفت نیز به بانک‌های ایرانی خدمت‌رسانی نمی‌کند. از این رو صحبت از کاهش همکاری‌ها یا محدودکردن مراودات با نهادهایی همچون بانک جهانی در شرایط فعلی برای اقتصاد ایران تفاوتی جدی ایجاد نمی‌کند.از دیگر سو اما موافقان تصویب لوایح اف‌ای‌تی‌اف معتقدند نهایی شدن حضور ایران در گروه، دستکم دو اثر مستقیم و مثبت خواهد داشت. از سویی بهانه امریکا و هم‌پیمانانش در افزایش فشار به اقتصاد ایران را از بین می‌برد و دیگر با بهانه‌هایی مانند حمایت ایران از تروریسم یا پولشویی، نمی‌توانند به ایران فشاری جدی وارد کنند. از سوی دیگر آنچه مسلم به نظر می‌رسد، ناپایدار بودن تحریم‌ها و لغو آنها در آینده است. در چنین شرایطی ایران احتیاج دارد که بتواند در مدتی کوتاه، خود را بار دیگر با اقتصاد جهانی وفق دهد و نبود در اف‌ای‌تی‌اف این بازگشت را طولانی‌تر و پیچید‌ه‌تر می‌کند.هرچند هنوز ایران و به‌طور خاص، مجمع تشخیص مصلحت نظام نظر نهایی خود در رابطه با این لوایح را اعلام نکرده و شاید در آینده ایران نسبت به تصویب و اجرای آنها اقدام کند اما آنچه فعلا قطعی به نظر می‌رسد، این است که اقتصاد ایران که با بانک‌های جهانی ارتباطی محدود دارد، لااقل در کوتاه‌مدت تاثیر مستقیم و جدی از لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف نخواهد گرفت.