بزرگنمايي:

پیام ویژه - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کوروش احمدی / پیرو درخواست ایران از صندوق بین‌المللی پول (IMF) برای دریافت یک وام 5 میلیارد دلاری و در پی انتشار لیستی از دریافت‌کنندگان وام از بانک جهانی و IMF این فرض در ایران شکل گرفته که هیات اجرایی IMF با پرداخت این وام به ایران مخالفت کرده است. اگر این فرض درست باشد، طبیعی است که امریکا با توجه به نفوذ و بلوک رای بالایی که در صندوق دارد، باید مسبب اصلی رد درخواست ایران باشد. اما اول باید مطمئن شد که با درخواست ایران مخالفت شده است. در لیست دریافت‌کنندگان وام که تنها توسط خبرگزاری رویترز منتشر شده، نام کشورهایی که برای دریافت وام اضطراری در ارتباط با کرونا از سوی IMF و بانک جهانی در نظر گرفته شده‌اند، ذکر شده است. نام ایران در این لیست نیست. نام 28 کشور (13 کشور آفریقایی، 10 کشور آسیایی و 5 کشور امریکای لاتین) که در این لیست قرار دارد، تقریبا همه در زمره کشورهای کم‌درآمد هستند. در بین این کشورها شاید هند، پاکستان و آرژانتین نسبت به بقیه در وضع بهتری از نظر درآمدی قرار دارند. مطابق این لیست 23 کشور وام خود را از بانک جهانی دریافت می‌کنند وIMF تنها پرداخت‌کننده وام به 5 کشور است.
این در حالی است که مدیر اجرایی IMF در 4 مارس یعنی در شرایطی که بحران کرونا در حال اوج‌گیری بود، اعلام کرده بود که مبلغ 50 میلیارد دلار در قالب «تسهیلات اعتباری سریع» RFI برای کشورهای فقیر و در حال توسعه جهت کمک به مبارزه با کرونا در نظر گرفته است که 10 میلیارد آن بدون بهره است. مطابق لیست رویترز تنها حدود 760 میلیون دلار از این مبلغ تخصیص یافته است. وام‌هایی نیز که از سوی بانک جهانی تخصیص یافته جز 4 مورد بقیه زیر 100 و اغلب زیر 40 میلیون دلار است. وام برای هند بالاترین مبلغ یعنی یک میلیارد و برای پاکستان و آرژانتین به ترتیب 35 میلیون و 200 میلیون دلار است و در هر سه مورد هم نهاد وام‌دهنده بانک جهانی است.
به این ترتیب روشن است که هنوز IMF تا تکمیل پرداخت وام 50 میلیارد دلاری اعلام شده فاصله زیادی دارد. به عبارت دیگر محتمل است که بررسی درخواست‌ها توسط صندوق همچنان در جریان باشد. رویترز نیز در خبر خود از «شروع پرداخت» وام توسط این دو نهاد مالی صحبت کرده و سپس به لیست کشورهایی که وام برای آنها تصویب شده، اشاره کرده است. لذا، احتمالا هنوز نمی‌توان گفت که خوشبینی رییس کل بانک مرکزی که مبنای ارایه درخواست وام بوده، بی‌جا بوده است. خاصه آنکه آقای همتی در 8 فروردین نیز طی پیامی اینستاگرامی درباره وام ازIMF و نیز آزاد‌سازی منابع بانک مرکزی که توسط امریکا مسدود شده سخن گفت و نوشت: «بحمدالله، پیگیری‌ها در هر دو مورد تاکنون روند مثبتی داشته است.» یک نماینده مجلس نیز در همین تاریخ نظرات مثبت مشابهی ابراز کرد. هر چند ایران از هر جهت محق به دریافت این وام است اما از ابتدا مشکل می‌شد بخت زیادی برای دریافت این وام توسط ایران قائل بود. نفوذ بالای امریکا در صندوق به خاطر برخورداری از حدود 5/16 درصد آرا (در قیاس با سهم رای 74 صدم درصدی ایران) در ارتباط با تصمیمات مهم و داشتن یکی از 6 کرسی در هیات اجرایی و نفوذ بر برخی از دیگر اعضا همچنان یک مانع است. اما حمایت اروپا و قاعدتا روسیه و چین از پرداخت وام به ایران باید تا حدی وزنه مقابلی در برابر نفوذ امریکا به شمار آید. البته در صورتی که آنها در عمل نیز در هیات اجرایی از ایران حمایت کنند. دو مانع دیگر نیز وجود دارد: یکی مشکل ناشی از قرار گرفتن ایران در لیست کشورهای غیر همکار FATF و دیگری میزان نسبتا بالای ذخایر ارزی ایران. در اواخر 2019 «ذخیره بین‌المللی ناخالص» ایران توسط IMF حدود 68 میلیارد دلار برآورد شده است که نسبت به دیگر کشورهای در حال توسعه رقم قابل توجهی است و ذخیره ارزی بالا بخت کشورها برای دریافت وام را کم می‌کند. البته در صورتی که وامی برای ایران تصویب شود، نحوه پرداخت آن به ایران و میزان نظارت بر نحوه هزینه آن نیز می‌تواند مشکل دیگری باشد. به هر حال، نظر به نیاز مبرم ایران به این وام برای مدیریت مالی امور مربوط به شیوع کرونا و خرید ملزومات پزشکی باید امیدوار باشیم که هنوز این درخواست وام منتفی نشده باشد. مخالفت با درخواست ایران به هر دلیل، لطمه‌ای به اعتبار صندوق به شمار خواهد رفت و نشان خواهد داد که در شرایط سخت ناشی از شیوع کرونا، صندوق همچنان قادر به رها کردن خود از چنبره ملاحظات ژئوپلیتیک و نفوذ امریکا به عنوان بزرگ‌ترین عضو آن نیست.