بزرگنمايي:

پیام ویژه - خراسان / یک معادله ساده می گوید وقتی جمعی شادابی، توان فیزیکی وانگیزه های دوره جوانی را نداشته باشند، احتمالا نمی توان روی آن ها چندان حساب باز کرد. آن ها شاید بتوانند قدم هایی بردارند اما قطعا طبیعت جسمی و فیزیکی شان اجازه نخواهد داد برای پیشرفت، گام های بلند و اساسی بردارند.
به طورقطع مطالعه مصادیق عینی این موضوع درباره کشورهایی که اکنون در شرایط بحران کهن سالی قرار گرفته اند، می تواند به ما کمک کند تا به هشدارهای جمعیتی کشور خودمان جدی تر نظر بیفکنیم؛ هشدارهایی که ما را طی دو دهه آینده در شرایط کهن سال های جهان پیش بینی می کند.
فقط تا 15 سال آینده
سازمان ملل در یکی از آخرین گزارش های جمعیتی خود در اواخر سال2019 که یورونیوز به آن پرداخته، نوشته است: در بازه زمانی میان سال‌های 1995 و 2035 میلادی (تا 1414شمسی) نرخ جمعیت افراد بالای 65 سال در بیشتر کشورها تا دو برابر و در برخی کشورها تا سه برابر افزایش می‌یابد. در این گزارش از نام برخی کشورها به عنوان مصداق ذکر شده است. برای نمونه کشور بلغارستان به عنوان چهاردهمین کشور بزرگ اروپا در جنوب شرقی این قاره در مسیر بحران جمعیتی قرار گرفته است که یورونیوز به نقل از گزارش سازمان ملل می نویسد: «اگر شرایط به همین گونه باشد، بلغارستان 7 میلیونی در سال 2050 یک چهارم جمعیت خود را از دست می‌دهد.»
اروپا به فکر افتاد
البته موضوع کهن سالی جمعیت بیش از یک دهه است که در اتحادیه اروپا به یکی از اساسی ترین سیاست های حاکمیتی کشورها تبدیل شده است. به این آمار رشد منفی دقت کنید: نرخ رشد جمعیت در آلمان 0/16- درصد، مجارستان 0/25- درصد، بلغارستان 0/61- درصد و لهستان 0/13- درصد . در این میان ایتالیا با 0/19 درصد رشد جمعیت، با بحران پیری جمعیت و کمترین نرخ تولد در سال 2017 در میان کشورهای اتحادیه اروپا روبه رو بوده است.
فرزند سوم بیاورید، زمین بگیرید
وقتی ایتالیا از سال 2017 تا 2018 تقریبا با 68 هزار کاهش جمعیت مواجه شد، اقدامات تشویقی برای افزایش جمعیت را به طور جدی در پیش گرفت. یکی از برجسته ترین طرح های آن ها ایده «زمین برای کودک» بود که به زوجی که از سال 2019 تا 2021 سومین فرزند خود را به دنیا بیاورند، یک قطعه زمین کشاورزی داده می‌شود. موضوع بحران جمعیت در این کشورها گاهی به گونه ای شده است که حتی در اقدامات تبلیغاتی نیز دچار چالش می شوند، چنان چه این اتفاق در کشوری همچون لهستان که با رشد منفی نرخ جمعیت روبه روست رخ داد و آن ها در سال 2018 با شعار «مانند خرگوش زاد ولد کنید» باعث خشم و واکنش شدید مردم و مطبوعات این کشور شدند که چرا شهروندان با حیوانات مقایسه شده اند. همچنین در کنار کشورهای دارای بحران های جمعیتی از جمله آلمان که در شمار اقتصادهای بزرگ جهان هستند، بحران جمعیت بیشتر، دولت های کشورهای ضعیف را به چالش کشانده است. برای نمونه در یونان چنان چه رشد منفی زاد ولد به همین روش ادامه یابد، جمعیت 11 میلیونی این کشور تا سال 2035 میلادی به 8 میلیون و 500 هزار نفر خواهد رسید که صاحب نظران معتقدند این موضوع، مشکلات کنونی این کشور را در آینده دوچندان می کند. کهولت سن و توقف رشد در یونان کمک های اتحادیه اروپا از جمله آلمان به این کشور را هم بی خاصیت کرده است. دولت اکنون برای تشویق خانواده‌های جوان به فرزندآوری به هر نوزاد تازه متولد شده 2 هزار یورو پاداش پرداخت می کند.
از افزایش هزینه ها تا حذف نیروی کار
بحران جمعیت که اکنون گریبان بیشتر کشورهای صنعتی و حتی غیر صنعتی را گرفته است، از جهات گوناگون می‌تواند موجب بروز فشارهای اقتصادی و اجتماعی و در نهایت ایجاد رکود یا توقف در رشد اقتصادی آن‌ها شود. کاهش نیروی کار فعال، افزایش دستمزدها، تورم فزاینده، افزایش هزینه‌های نظام سلامت و بازنشستگی و کاهش درآمدهای مالیاتی از عواقب بروز پیری جمعیت در اقتصادکشورهاست.
خداحافظی با نیروی کار با کیفیت
کارشناسان اولین آسیب بحران جمعیت را در کاهش عرضه نیروی کار باکیفیت قلمداد می کنند. اکنون این مسئله به چالشی اساسی برای بنگاه های تولیدی و اقتصادی تبدیل شده است و با عدم تامین نیروی کار، آن ها نخواهند توانست نقش محرک اقتصادی خود را ایفا کنند. تامین نشدن نیروی کار مورد نیاز در اقتصاد منجر به بروز پیامدهای مخربی چون کاهش بهره وری، افزایش هزینه های دستمزد، کندی رشد و توسعه کسب و کارها و کاهش قدرت رقابت بین المللی می شود.
افزایش هزینه های نظام سلامت
با توجه به این که مصرف خدمات سلامت با افزایش میانگین سنی جمعیت بالا می رود، کشورهای دچار بحران پیری جمعیت به ناچار باید منابع مالی بیشتری را به نظام سلامت اختصاص دهند. هزینه های نظام سلامت در مقایسه با تولید ناخالص داخلی بسیاری کشورها به ویژه اقتصادهای پیشرفته، هم اکنون قابل توجه است. به علاوه این آسیب ها، مواردی مانند:
*ناتوانی اقتصاد در تامین نیازهای جمعیت سالمند
*چالش کاهش درآمدها و افزایش هزینه های دولتی
*تامین نیروی کار از میان مهاجران
از دیگر تبعات منفی سالخوردگی جمعیت است. در عین حال ضمن تاکید بر این موضوع که مدیریت «جمعیت» از جمله وظایف حاکمیتی کشورهاست، نباید از سیاست های غلط جمعیتی کشور خودمان در دهه های 60 و 70 غافل شویم که حالا کشور را در آستانه ورود به باشگاه کهن سالان قرار داده است. بنابراین اولین و بزرگ ترین منجی بحران جمعیت باز هم حاکمیت و قوای اجرایی و قانون گذاری هستند که می توانند آینده را ازبلایی که قطعا مخوف تر از جنگ و مهلک تر از کروناست نجات دهند.