بزرگنمايي:

پیام ویژه - آغاز لوله‌گذاری خط گوره جاسک چه اهمیت ژئواستراتژیکی برای ایران دارد، طرح‌های کشورهای عربی برای دور زدن این تنگه مهم چه سرانجامی داشته است؟

به گزارش شانا به نقل از روزنامه خراسان، پنجشنبه‌ای که گذشت رئیس‌جمهوری از یک طرح استراتژیک کشور که آغاز لوله‌گذاری خط انتقال نفت خام گوره به جاسک و پایانه صادراتی در منطقه مکران بود، خبر داد. خط لوله‌ای که می‌تواند وابستگی صادرات نفت کشورمان را به تنگه هرمز کم کند تا در صورت بسته شدن آن صادرات نفت کشور لطمه‌ای نبیند و به مشتری‌های ما این اطمینان را می‌دهد که می‌توانند به نفت ما حتی در صورت بسته شدن تنگه هرمز دسترسی داشته باشند. مسئله‌ای که قطعاً در معادلات ژئواستراتژیک منطقه و جهانی قدرت مضاعفی به ایران خواهد داد.
بخش‌هایی از ویدئوکنفرانسی که روحانی دستور عملیات احداث این خط لوله را می‌دهد در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفت که در آن می‌گوید: «تنها کشوری که اگر روزی تنگه هرمز به دلیلی بسته می‌شد، صادرات نفتش به‌طور کامل متوقف می‌شد، جمهوری اسلامی ایران بود، یعنی این شعاری که ما می‌دادیم ما در کنار تنگه هرمز هستیم و آبراه در اختیار ماست، این حرف کاملاً درست بود اما برای روز مبادا مشکل عظیمی برای خود ما به وجود می‌آمد که از این مشکل عبور کردیم.»
هرچند عملیات این خط لوله از چند وقت پیش شروع شده، اما با صحبت‌های روحانی در روز پنجشنبه این خط لوله دوباره در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفت. به همین دلیل امروز سعی داریم جزئیاتی از هزینه‌ها و حجم انتقال این خط لوله و از اثرات سیاسی احداث این خط لوله و فعالیت دیگر کشورها برای دور زدن تنگه هرمز هم بنویسیم.
خط لوله جاسک
نخستین بار خبر ساخت پایانه صادراتی نفت خام جاسک در اسفندماه سال 92 و در سفر استانی هیئت دولت به استان هرمزگان ‌ مطرح شد و از همان ابتدا به دلیل اهمیت راهبردی آن در زمره برنامه‌های اولویت‌دار وزارت نفت قرار گرفت.
خردادماه سال 96 هم قائم مقام مجری طرح اعلام کرد که مطالعات طراحی بنیادی مراحل نهایی خود را طی می‌کند. خط لوله جاسک قرار است روزانه یک میلیون بشکه نفت را از بوشهر به جاسک و پایانه صادراتی در منطقه مکران برساند و عملاً فروردین سال 1397 کار احداث این خط لوله شروع شد و تاکنون 39 درصد از آن اجرا شده است.
جزئیات خط لوله 1100 کیلومتری
خط لوله‌ای که قرار است نفت را از بوشهر به جاسک انتقال دهد 1100 کیلومتر طول دارد که در طول مسیر برای انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت از لوله‌هایی با قطر 42 اینچ استفاده می‌شود. هزینه نهایی اجرای این طرح یک میلیارد و 500 میلیون یورو تخمین زده شده و قرار است در طول مسیر پنج تلمبه‌خانه، 20 مخزن ذخیره‌سازی با مجموع ظرفیت 10 میلیون بشکه هم اجرا شود.
ساخت سه ایستگاه دریافت و ارسال توپک و ترمینال پایانی، اجرای 400 کیلومتر خط انتقال برق و ساخت 10 پست برق و ساخت تأسیسات دریایی شامل سه گوی شناور و خطوط زیردریایی و حوضچه آرامش و تأسیسات جانبی آن از دیگر بخش‌های این طرح است.
استاندار هرمزگان درباره میزان پیشرفت این طرح به ایرنا گفته: «پیشرفت این طرح 39 درصد است که تاکنون 860 کیلومتر مسیرسازی، 440 کیلومتر ساخت لوله، 350 کیلومتر حمل لوله به کارگاه و 260 کیلومتر عملیات جوشکاری اجرا شده است.»
این طرح با همکاری شرکت‌های خارجی در حال اجرا بود که با تحریم‌های ظالمانه آمریکا از ایران خارج شدند و پروژه را نیمه‌کاره رها کردند و حالا قرار است به دست مهندسان توانمند داخلی تا اسفند 1399 به بهره‌برداری برسد. همچنین به گفته وزیر نفت، لوله‌های این طرح هم وارداتی بود که حالا سه شرکت ایرانی به تهیه آن موفق شده‌اند. به گفته استاندار بندرعباس، هم‌اکنون همه پیمانکاران و مشاوران این طرح ملی و راهبردی ایرانی هستند و تجهیزات و کالاهای مورد نیاز این طرح نیز تا 95 درصد ایرانی است.
هدف از احداث این خط لوله
هدف از اجرای این طرح بزرگ انتقال نفت خام سبک و سنگین صادراتی و نفت خام حوزه غرب کارون به جاسک، ذخیره‌سازی این نفت در جاسک و همچنین صادرات نفت خام از این منطقه است. با احداث این خط لوله، جاسک به یکی دیگر از قطب های نفتی ایران تبدیل خواهد شد که می‌تواند ضمن ایجاد شغل، باعث رونق بیشتر در منطقه شود، اما جدا از آنچه نوشتیم با توجه به اینکه جاسک در سمت شرق تنگه هرمز قرار دارد پس با انتقال نفت به آنجا دیگر نیازی به عبور نفتکش‌ها از تنگه هرمز نیست و صادرات نفت کشورمان با بسته شدن تنگه هرمز به صفر نمی‌رسد و با وجود صادرات نفت از دریای عمان، مشتریان نفت ایران مطمئن خواهند بود که نفت خریداری‌شده‌شان به دست آنها می‌رسد. اگرچه بستن تنگه هرمز تا حد زیادی در اختیار کشور ماست، اما پیش از این در صورت بستن تنگه هرمز عملاً صادرات کشور ما به صفر می‌رسید و دیگر کشورها هرچند مقدار صادراتشان به‌شدت افت می‌کرد، اما راهی برای صادرات نفتشان پیش‌بینی کرده بودند.
فعالیت دیگر کشورها برای دور زدن تنگه هرمز
تنگه هرمز دومین تنگه بین‌المللی شلوغ دنیاست که وزارت انرژی آمریکا آن را «حیاتی‌ترین آبراه نفتی» نام‌گذاری کرده است. تنگه‌ هرمز بیش از 20 درصد از ترانزیت کل نفت خام جهان و درواقع نخستین و مهم‌ترین نقش را در نقل و انتقالات نفتی در اختیار دارد که در صورت بسته شدن در جهان تأثیرگذاری خواهد داشت، به همین دلیل برخی کشورهای منطقه شروع به سرمایه‌گذاری برای دور زدن تنگه هرمز کرده‌اند.
عربستان برای دور زدن تنگه هرمز خط لوله «پترولاین» را احداث کرد که نفت را از شرق این کشور به بندر ینبع در دریای سرخ منتقل می‌کند. این خط لوله ظرفیت انتقال روزانه 5 میلیون بشکه نفت، یعنی معادل نیمی از صادرات نفت عربستان را دارد. امارات هم خط لوله 370 کیلومتری به بندر فجیره در دریای عمان احداث کرده که فقط می‌تواند یک میلیون و 800 هزار بشکه در روز انتقال دهد که کمتر از سه‌چهارم صادرات نفت امارات می‌شود. اگرچه طی ماه‌های اخیر و پس از حمله انصارالله یمن به خط لوله نفتی «پترولاین» در عربستان و بندر فجیره در امارات این پیام ارسال شد که این خطوط هم صد درصد امن نخواهد بود، بنابراین هنوز هم تنگه هرمز به‌عنوان استراتژیک‌ترین آبراهه دنیا می‌تواند تأثیر زیادی بر انرژی جهان داشته باشد که روزانه بیش از 20 میلیون بشکه نفت از آن صادر می‌شود و ایجاد مسیر دوم برای صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران عملاً توان مضاعفی به کشورمان در صادرات نفت و چالش احتمالی در این تنگه استراتژیک جهان خواهد داد.