بزرگنمايي:

پیام ویژه - ایران / متن پیش رو در ایران منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
فریبا خان احمدی/ افزایش شمار جانباختگان ویروس کرونا و بی‌توجهی مردم به رعایت پروتکل‌های بهداشتی، دولت را بر آن داشت تا با اتخاذ تصمیم تازه‌ای استفاده از ماسک را در مکان‌های پرجمعیت اجباری کند. سرانجام پس از بحث و تبادل نظرهای زیاد میان اعضای ستاد ملی کرونا بالاخره رئیس جمهوری روز گذشته اعلام کرد از 15 تیر ماه همه مردم باید در فضاهای شلوغ و پرتردد ماسک بزنند. در دو روز گذشته نیز معاون اول وزیر بهداشت از آغاز پویش «با من ماسک بزن» در کشور خبر داد. به‌گفته حریرچی استفاده از ماسک به‌صورت معمولی 85 درصد احتمال انتقال ویروس را کم می‌کند. با وجود تذکرهای مکرر مسئولان وزارت بهداشت مبنی بر رعایت الزامات بهداشتی از سوی شهروندان با این حال هنوز به‌دلیل آنکه اجباری به پوشیدن ماسک نیست شهروندان نیز این مسأله را جدی نگرفته‌اند و ویروس کرونا نیز بسرعت در جامعه در حال گسترش است؛ در خیابان‌ها، در مغازه‌ها و هر کجا که توده‌های آدم‌ها در رفت وآمد هستند. حوالی ظهر به چند نقطه پایتخت سری زدیم تا ضرورت اجرای چنین طرحی را از زبان شهروندان بشنویم. ضلع جنوب غربی میدان هفت‌تیر عابران زیادی در پیاده رو رفت و آمد می‌کنند. اغلب‌شان از ایستگاه مترو خارج می‌شوند اما بدون ماسک. پیرترها حواس‌شان بیشتر جمع است حداقل یک ماسک دور دهان‌شان بسته‌اند تا به قول خودشان به دستورهای بهداشتی عمل کرده باشند. یکی از آنها که روی سکوی کنار خیابان نشسته نظرش را درباره اجباری شدن ماسک از سوی دولت می‌گوید: «خانم کسانی که ماسک نمی‌زنند، اشتباه می‌کنند. دولت کار خیلی خوبی کرد، حتماً باید زور بالای سر این مردم باشد تا کاری را انجام بدهند.» می‌پرسم شما با جریمه کردن افراد متخلفی که تن به اجرای این دستور نمی‌دهند، موافق هستید؟ جوابش منفی است:« سلامتی مهم‌تر از جریمه است. از 10 نفر تقریباً 5 نفر ماسک نمی‌زنند. من خودم بازنشسته هستم این ماسکم را هزار و 500 تومان خریدم حساب کنید ماهی چقدر می‌شود؟ هیچ کسی ماسک نمی‌زند اگر قرار باشد جریمه هم بدهند باز فایده‌ای ندارد.»
هشدار مداوم درباره عوارض کرونا به مردم
به اعتقاد یک کتابفروش در خیابان مفتح اجباری شدن استفاده از ماسک تأثیر چندانی در تغییر رفتارهای مردم ندارد. «همین الان استفاده از ماسک در مترو و اتوبوس اجباری است اما آیا همه رعایت می‌کنند؟ وقتی مأمور مترو اعتراض می‌کند جوابشان این است که پول نداریم ماسک بخریم. مردم در مترو از سر و کول هم بالا می‌روند. به‌نظر شما چرا در مترو ماسک نمی‌زنند؟» مرد کمی مکث می‌کند و می‌گوید:«استفاده از ماسک نیاز به کار فرهنگ‌سازی دارد، مردم باید درباره ضرورت پوشیدن ماسک آگاه شوند وگرنه اجبار کاری از پیش نمی‌برد. البته این اجباری که از 15 تیر ماه اجرایی می‌شود به نفع سلامتی مردم است، الان وقت بی‌توجهی و سلیقه‌ای عمل کردن در برابر کرونا نیست.» از مغازه خارج می‌شوم چشمم به گاری میوه فروشی کنار دست خیابان می‌افتد. دو مرد جوان چندتایی شلیل از روی گاری برمی‌دارند و بعد از تعارف به‌هم با دست‌های نشسته شلیل‌ها را گاز می‌زنند. آنها اعتقادی به استفاده از ماسک ندارند ولی می‌گویند وقتی اجباری شود مجبورند که ماسک بزنند. کنار دست گاری میوه فروش دکه روزنامه فروشی قرار دارد. مرد جوانی پول خردهایش را در جیبش می‌گذارد و سیگارش را با همان دست روشن می‌کند و در پاسخ به اینکه شنیده‌اید از 15 تیر قرار است استفاده از ماسک اجباری شود؟ می‌گوید: «نمی‌شود کنترل کرد. دولت چگونه می‌خواهد کنترل کند چه کسی ماسک می‌زند و چه کسی نمی‌زند. زوری که نمی‌شود، باید فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی کرد، مردم باید ضرورتش را بدانند و بزنند. روزهای اول اغلب مردم ماسک می‌زدند، چه شد که یکمرتبه همه چیز تغییر کرد، باید مدام به مردم هشدار داد.» حرف‌های مرد جوان تمام نشده که خانمی از آن سو می‌گوید: «آقایان اصلاً رعایت نمی‌کنند بالاخره موقعی که رعایت نمی‌کنند دولت باید ورود کند. نقش دولت همین است.» خیابان مفتح را به‌سمت هفت‌تیر که می‌رویم بوتیک‌های لباس و مغازه‌های مانتوفروشی خلوت‌تر از همیشه است، مردم تک و توک ماسک زده‌اند ولی با وجود این، اجباری شدن ماسک را اقدام فوری و خوبی از سوی دولت می‌دانند چرا که این طرح برای حفاظت از جان مردم است. اطراف بلوار کارگران فصلی کیپ تا کیپ هم روی جدول نشسته‌اند و برای پیدا کردن لقمه نانی منتظر کارفرما هستند. ویروس کرونا بر زندگی و معیشت آنها نیز سایه افکنده است، با این حال اصلاً آن را جدی نگرفته‌اند و جز آقا قادر که ماسک پارچه‌ای زهوار دررفته‌ای را تا زیر چانه‌اش پایین کشیده هیچ کدام‌شان ماسک نزده‌اند. علتش هم یک چیز است؛ از دست ماسک خسته شده‌ایم.«اعصاب‌مان خراب است، تلویزیون زیاد می‌گه ماسک نمی‌ذاره کرونا بگیریم. اجباری بشه صددرصد می‌زنیم. باید تابع قانون باشیم.»
تهرانی‌ها موافق صددرصدی اجباری شدن ماسک هستند
کنار باجه عابر بانک در ضلع شمال‌غربی میدان هفت تیر 5 مشتری با فاصله کمتر از نیم متر کنار هم ایستاده‌اند. یکی از آنها که لباس روحانیت بر تن دارد موافق اجباری شدن استفاده از ماسک است. او اطلاعات ضد و نقیض در فضای مجازی مبنی بر بی‌تأثیر بودن استفاده از ماسک در پیشگیری از ابتلا به کرونا را عامل اصلی عدم پایبندی مردم به این اصل مهم می‌داند. مردم باید آگاهی‌شان زیاد شود تا ماسک بزنند. به‌نظر می‌رسد مشتری‌های نانوایی‌ها پروتکل‌های بهداشتی را جدی گرفته‌اند تقریباً از هر پنج مشتری چهار نفرشان ماسک پوشیده است. شاگرد نانوایی که پسر نوجوانی است، می‌گوید: «اوایل مردم زیاد ماسک می‌زدند الان نمی‌زنند، اگر اجباری بشه همه رعایت می‌کنند. با این کار آمار مبتلایان پایین می‌آید، نباید با کرونا لجبازی کرد. الان در قزوین اغلب مردم رعایت می‌کنند وضعیتش هم سفید است اما در تهران چون ماسک نمی‌زنند آمار مبتلایانش هم بالاست.» نزدیک ساعت یک ظهر به میدان ولیعصر تهران می‌رویم، وضعیت در اینجا با چند صد متر بالاتر از آن کاملاً متفاوت است. اغلب رهگذران ماسک پوشیده‌اند، اغذیه‌فروشی‌ها با اینکه مشتری چندانی ندارند ولی کارکنانشان ماسک پارچه‌ای پوشیده‌اند، در مغازه‌های لباس فروشی پرنده پر نمی‌زند و اغلب مسافرانی که از تاکسی‌های خطی پیاده می‌شوند ماسک دارند. راننده خط پونک - میدان ولیعصر می‌گوید:«ما رانندگان وسایل نقلیه همگانی از دولت تشکر می‌کنیم که با اجباری کردن استفاده از ماسک هم سلامت ما هم سلامت مسافران را در اولویت قرار داده‌اند.»
شهروندان تهرانی موافق صددرصدی اجباری شدن ماسک هستند و می‌گویند سلامت مهم‌تر از هر چیزی است و در شرایطی که مشاغل و کسبه‌ها به‌دلیل وضعیت اقتصادی فعال هستند پوشیدن ماسک شمار افزایشی مبتلایان را کند‌تر می‌کند. آنها بر این باورند که دولت این طرح را به‌خاطر ملتش اجرا می‌کند و مردم نیز باید در این مسیر دولت را همراهی کنند. دختر جوانی که خودش را پرستار معرفی می‌کند به نکته دیگری هم اشاره می‌کند: «مردم دیگر رعایت نمی‌کنند، اخبار هر روز وضعیت یک استان را قرمز اعلام می‌کند تا کی این وضعیت باید ادامه یابد؟ دولت مجبور است استفاده از ماسک را اجباری کند تا مردم رعایت کنند. کشورهای خارجی هم که استفاده از ماسک را اجباری کرده‌اند توانسته‌اند شیوع کرونا را به حداقل برسانند.»
ماسک بزنید تا کسب و کار‌ها تعطیل نشود
بازار کسبه اطراف میدان ولیعصر کسادتر از همیشه است. آنها از کاهش 80 درصدی مشتری‌های‌شان ناراضی‌اند ولی با این حال معتقدند؛ اگر همه مردم همچون روزهای اول اپیدمی دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنند کرونا بزودی تمام می‌شود آن‌وقت کسب و کار ما هم به روزهای قبل از کرونا برمی‌گردد، کافی است همه کرونا را جدی بگیریم و به دستورالعمل‌های دولت عمل کنیم. اگر تک تک شهروندان ماسک بزنند قطعاً کسب و کار‌ها هم تعطیل نخواهد شد. در این میان باید از شهروندانی بگویم که باور به پوشیدن ماسک دارند و می‌دانند که ماسک از انتقال ویروس کرونا پیشگیری می‌کند اما به‌دلیل گرما و جنس نامرغوب ماسک‌ها و البته گرانی ماسک‌های باکیفیت از زدن ماسک امتناع می‌کنند. مغازه لباس خانگی که اجناسش را حراج کرده کمی شلوغ‌تر از مغازه‌های اطراف است. مشتری‌ها اغلب‌شان ماسک زده‌اند اما فروشنده‌ها نه. بهانه‌شان هم این است هوا گرم است، کلافه می‌شوند اما اگر اجباری شود آن‌وقت چاره دیگری ندارند.
اینجا معدن کروناست
برای تکمیل گزارشم به سمت پاساژ علاالدین در خیابان جمهوری می‌روم. همان جایی که رسانه‌ها آنجا را معدن کرونا می‌نامند، اما «شنیدن کی بود مانند دیدن». جمعیت اطراف پاساژ وول می‌خورد، جا برای سوزن انداختن نیست. اگر بگویم به ندرت رهگذران ماسک پوشیده‌اند اغراق نکرده‌ام. دستفروش‌های موبایل جلوی پاساژ جمع شده‌اند و مشتری‌ها شانه به شانه هم پیاده رو را قرق کرده‌اند. «کرونا ضعیف شده است، کی گفته ماسک نزنی کرونا می‌گیری؟سه ماه رعایت کردیم چی شد؟ و...» اینها حرف‌هایی است که دستفروشان اطراف پاساژ علاالدین به ما می‌گویند، همان‌هایی که ناقل بی‌علامتند و دیگران را مبتلا می‌کنند.. چاره کار هم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی است ولاغیر؛ کاری که همه کشورها در حال حاضر انجام می‌دهند و با اجباری کردن ماسک در فضای پر ازدحام زنجیره انتقال ویروس را قطع کرده‌اند. پسر جوانی که بساط فروش سیم کابل تلفن همراه دارد تا می‌شنود استفاده از ماسک اجباری شده است تکرار می‌کند؛ ماسک اجباری شده از فردا ماسک می‌فروشم با چند برابر قیمت. مردم هم مجبور هستند بخرند. روبه‌روی پاساژ علاالدین چند دختر و پسر جوان ایستاده‌اند و لیوان آبمیوه را از دستفروش می‌گیرند و با همان دست‌های نشسته سر می‌کشند. جز یکی از آنها که ماسکش را دور مچ دستش بسته است هیچ کدام ماسک ندارند. وقتی می‌شنوند دولت استفاده از ماسک را اجباری کرده یکی از آنها می‌گوید: «چهار ماه است با همسرم سر استفاده از ماسک دعوا داریم، ماسک نمی‌زند، امیدوارم حالا که اجباری شده وقتی بیرون می‌آید ماسک بزند.»‌ ‌