بزرگنمايي:

پیام ویژه - آفتاب یزد / متن پیش رو در آفتاب یزد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
رضا بردستانی / محمدصالح صدقیان، کارشناس مسائل خاورمیانه و عراق معتقد است:« عراق دیگر کشورِ کودتاها نیست!»؛ این کارشناس مسائل عراق در گفت و گو با روزنامه آفتاب یزد با اشاره به ضعف مفرط گروه‌های شیعی در همگرایی و اتحاد سیاسی می‌گوید:« همانی که چندین و چندبار گفته ام؛ مشکل امروز عراق، چه کسی نخست وزیر بودن نیست؛ مشکل عراق راهبردی است و ریشه در پرونده‌هایی دارد که اگر حل نشود، وضعیت هر نخست وزیری بهتر از قبلی‌ها نخواهد بود.»
سفری که بی نتیجه اما پرمعنا است!
31 خرداد خبری همزمان روی خروجی خبرگزاری‌های ایران و منطقه قرار گرفت:«سفر قریب الوقوع الکاظمی‌به ایران، آمریکا و عربستان» و در متن خبر می‌خوانیم:« یک پایگاه عرب زبان از سفر قریب الوقوع «مصطفی الکاظمی» به ایران، آمریکا و عربستان در نخستین دور از سفرهای دوره‌ای وی از زمان تصدی پُست نخست وزیری در عراق، خبر داد.»
منبع خبر یک روزنامه ی قطری است با نام«العربی الجدید» که در ادامه می‌نویسد:« «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق قصد دارد اولین سفر دوره‌ای خود از زمان تصدی این پُست را در ماه آتی میلادی، آغاز کند. بر اساس این گزارش، این پایگاه عرب زبان اعلام کرده است که سفر دوره‌ای قریب الوقوع مصطفی الکاظمی، کشورهای ایران، آمریکا و عربستان را شامل می‌شود. العربی الجدید به نقل از یک مقام عراقی تاکید کرده است: الکاظمی‌قصد دارد در نخستین سفر دوره‌ای خود به کشورهای مختلف حمایت آنها از بغداد در سایه بحران مالی کنونی را جلب کند.
این مقام عراقی همچنین گفته است که مصطفی الکاظمی‌تلاش خواهد کرد تا در سفرهای مذکور حمایت‌های سیاسی و اقتصادی طرف‌های مختلف از دولت خود را جلب کند. به گفته این مقام عراقی، سفر الکاظمی‌به آمریکا در راستای گفتگوهای راهبردی میان بغداد و واشنگتن انجام می‌شود.
الکاظمی؛ گزینه ای خیرالموجودین، نه مورد قبول همه!
دکتر محمد صالح صدقیان معتقد است مصطفی الکاظمی‌، آن مهره ای که قابل توافق تمامی‌گروه‌های شیعی و غیرشیعی باشد نبود اما در بین گزینه‌های در نظر گرفته شده برای نخست وزیری؛«خیرالموجودین» بود. وی می‌گوید:«الکاظمی‌را از سر ناچاری قبول کردند واگرنه همه می‌دانند مهره و شخصیت مورد نظر گروه‌های شیعی نمی‌توانست و همچنان نیز نمی‌تواند«الکاظمی» باشد.»این کارشناس عراق ادامه می‌دهد:«شیعیان این روزها و حتی پس از نخست وزیری مصطفی الکاظمی، در ضعیف ترین وضعیت خود طی سال‌های 2003 به بعد به سر می‌برند و در عوض کردها و اهل تسنن در بالاترین جایگاهِ قدرت سیاسی و شرایط قابل قبولی قرار دارند.» صدقیان می‌افزاید:
« وقتی به نخست وزیران عراق نگاه کنیم می‌بینیم، «نوری المالکی» قوی بود نه تنها در بین گروه‌های شیعی که در بین دیگر گروه‌ها ـ کردها و سنی‌ها ـ نیز چهره ی مقتدری بود پس دیگر گروه‌ها نتوانستند امتیاز خاصی از شیعیان و حکومت مرکزی در عراق بگیرند اما از زمان «عادل عبدالمهدی» به بعد، شیعیان روز به روز ضعیف و ضعیف تر شدند و این روزها در سخت ترین شرایط ممکن قرار دارند و در این وضعیت است که می‌بینیم حتی اعتراضات در عراق نیز در آن 9 استان شیعه نشین صورت می‌گیرد، تظاهرات، تنها و تنها در استان‌های شیعی شکل می‌گیرد و این برای اقتدار شیعیان خوب نیست. حالا این ضعیف بودن چه مسائلی را به دنبال خواهد داشت؟ هرچه اختلافات بالابگیرد، هرچه دامنه ی اعتراضات گسترده تر شود این قدرت سیاسی و اجتماعی شیعیان است که تحلیل خواهد رفت و در این وضعیت است که گروه‌های دیگر ـ کردها و سنی‌ها ـ به تقویت مناطق تحت سیطره ی خود خواهند پرداخت و این یعنی روز به روز حکومت مرکزی در عراق که در اختیار شیعیان است تضعیف خواهد شد.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است:« این یک رویه نیست یک راهبرد است که دولت مرکزی ضعیف باشد و اقلیم قوی! بالاخره کردها ـ دیر یا زود ـ به دنبال تشکیل یک کشور مستقل هستند پس هرچه بتوانند انجام خواهند داد تا حکومت مرکزی در عراق و حتی عراق ضعیف تر شود و در نتیجه آن‌ها راحت تر به اهداف و برنامه‌های خود خواهند رسید.»
صدقیان تاکید می‌کند:« اینکه معتقدم این یک راهبرد است بدان دلیل که از 2003 به بعد همواره این مسئله نمود عینی داشته و در نتیجه می‌بینیم هم هوشیار زیباری و هم فواد حسین به دنبال تحکیم مواضع کردها بوده اند و هرچه انجام داده اند در راستای همین نقشه ی راهبردی صورت پذیرفته است.»
انتخاب نخست کردها، ائتلاف با سنی‌ها است؟!
دکتر صدقیان می‌گوید:« مسائلی از جمله توافقات انجام گرفته با حضور و دخالت بریتانیا، باز می‌گردد به دهه ی 50 و 60 میلادی و حتی پیش از آن اما راهبرد جدید کردها که از 1970 به بعد دنبال می‌شود بسیار با توافقات و تصمیماتِ سابق در تضاد است. در دورانی کردها به دلیل حکومت مرکزی که در اختیار سنی‌ها بود به شیعیان نزدیک بودند و در دورانی که شیعیان به اریکه ی قدرت بازگشتند این بار کردها به سمت و سوی سنی‌ها متمایل شدند و اما این تمام ماجرا نیست!»صدقیان اضافه می‌کند:« از بعدِ ظهور داعش ـ 2014ـ باید گفت بهترین و نزدیک ترین رابطه بین کردها و سنی‌های عراق شکل گرفت و حتی می‌توان گفت رفراندوم برگزار شده در اقلیم عراق نیز به همان سبب بود. باید توجه داشت بسیاری از اهل تسنن که از مناطق تحت اشغال داعش فرار کرده بودند به دامن کردها پناه بردند و همین مسئله صمیمیت این دو گروه را بیش از گذشته کرد. در همین زمینه، کردها تلاش کردند سنی‌ها را به داشتن اقلیمی‌خودمختار در دو ناحیه ی «موصل» و «انبار» در الرمادی تشویق کنند البته در زمان نوری المالکی این خواسته مورد توافق قرار نگرفت حال بهتر می‌توان فهمید که این یک تبادیل تشریک مساعی است و این یعنی رابطه ی کردها و سنی‌ها در بهترین حالت در تاریخ عراق قرار دارد.»
یک سفر پرماجرا...
مصطفی الکاظمی‌قرار است به آمریکا، ایران و عربستان سفر کند. ایران و ایالات متحده ی آمریکا در این تلاش هستند تا موازنه ی قدرت در عراق را همچنان حفظ کنند در همین حال ایران و عربستان در یک تنشِ کنترل شده اما دردسرساز قرار دارند و طبیعتاً این سفر به این سه کشور می‌تواند حداقل در ابعاد رسانه ای پر سر و صدا باشد.محمدصالح صدقیان در رابطه با این سفر می‌گوید:« سفر کاظمی‌به آمریکا یک سفر کاملا مرسوم و طبیعی است؛ نوری المالکی و عبادی هر دو به امریکا رفتند و در این میان تنها عادل عبدالمهدی به این سفر نرفت آن هم چون آمریکایی‌ها اجازه ندادند. به عبارتی ساده تر،
سفر نخست وزیر عراق به آمریکا حاوی هیچ پیام و دستآوردی نمی‌تواند باشد و یک سفر کاملا تشریفاتی است که به امضاء چند تفاهم نامه ختم خواهد شد تفاهم نامه‌هایی که حتی آمریکایی‌ها آن را برخی اوقات با «فکس» ارسال می‌کنند و نخست وزیران عراق نیز چاره ای جز امضاء آن نداشته اند و شاید این گونه در رسانه‌ها منعکس شود که آمریکا پشتیبان دولت مصطفی الکاظمی‌است و این یعنی سفر به عراق نمی‌تواند حاصل و نتیجه ای داشته باشد.»
صدقیان اضافه می‌کند:« این که می‌بینیم وزیر امور خارجه ی ایران 16 روز در وین با وزیر امورخارجه ی آمریکا بر سر مسائل فی مابین مذاکره می‌کند در تاریخ سابقه نداشته و نشان از اقتدار جمهوری اسلامی‌ایران است واگرنه امریکایی‌ها در چنین مواقعی بیشتر از 15 دقیقه برای گرفتن امضاء طرف مقابل وقت صرف نمی‌کنند.»
سفر به عربستان و ایران
صدقیان می‌گوید:« سفر نخست وزیر عراق از آن جایی مهم می‌شود که یک سو ایران است و سوی دیگر عربستان. هیچ نخست وزیری در عراق نمی‌توان به ایران سفر کند و ریاض را نادیده بگیرد و یا به عربستان سفر کند اما تهران را در نظر نداشته باشد زیرا برای عراق هم ایران و هم عربستان بسیار مهم هستند.»این کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید:« نگاه عراق به تهران و ریاض ارتباطی به اختلافات عربستان و ایران ندارد بلکه عراق به دنبال جلب حمایت‌های اقتصادی، سیاسی و تجاری است یعنی از عربستان و ایران می‌خواهد تا به عراق کمک کنند تا بتواند از پس مشکلات فراوانی که دارد برآید.» وی می‌افزاید:«طبیعتاً مصطفی الکاظمی‌از عربستانی‌ها که می‌داند پشتیبان داعشی‌ها هستند خواهد خواست تا این کمک‌ها متوقف شود و در عین حال به دنبال جلب حمایت‌های مالی برای سرمایه گذاری در عراق است از سوی دیگر علاوه بر حمایت‌های منطقه ای و بین المللی که همواره تهران از بغداد دریغ نداشته، عراق انتظار دارد همچنان برق ایران در روزهایی که این کشور گرمای 60 درجه را تجربه می‌کند یاری رسان دولت این کشور باشد که برق در کشوری که گرما روی عدد 60 جا خوش خواهد کرد از هر کالای دیگری مهم تر است ضمن آن که موازنه ی قوا در عراق بدون همراهی ایران به دلیل دوستانی که دارد عملاً غیر ممکن است.»
خواسته ی تهران از بغداد چیست؟
صدقیان می‌گوید:«مهم ترین خواسته ی ایران در این سفر از الکاظمی‌این خواهد بود که نه از سوی آمریکا و نه از سوی هیچ کشور دیگر، خاک عراق برای حمله به کشوری ثالث مورد استفاده قرار نگیرد و شاید مهم ترین مسئله ای که رسانه ای خواهد شد، قول‌هایی است که طرف عراقی در حفظ بی طرفی و اجازه ندادن به آمریکایی‌ها و دیگر کشور‌ها برای این که خاک عراق به عنوان یک مقر نظامی‌برای حمله به کشوری دیگر مورد سوء استفاده قرار گیرد، خواهد بود.»
عراق دیگر کشورکودتاها نیست!
بحث‌هایی در برخی رسانه‌ها درگرفته مبنی بر این که اگر الکاظمی‌نتواند کشتی بحران زده ی بغداد را به ساحلی امن هدایت کند چه بسا دولت مرکزی با یک«کودتا» ساقط شود و اما صدقیان می‌گوید:«عراق تا پیش از دهه ی 70 شاید این عنوان یعنی کشور کودتاها را یدک می‌کشید و اما این زمان دیگر نمی‌توان چنین ادعایی را مطرح کرد به عبارتی ساده تر، عراق دیگر کشور کودتاها نیست زیرا نه قانون اساسی این کشور اجازه می‌دهد نه گروه‌های حاضر در بازی قدرت.» این کارشناس مسائل دنیای عرب ادامه می‌دهد:«تنها گزینه ای که می‌تواند به تغییر حکومت در عراق بیانجامد دخالت مستقیم آمریکا است که آن دیگر اسمشکودتا نیست و می‌شود دخالت مستقیم و لابد نظامی. پس این طور باید نتیجه گرفت که تنها و تنها آمریکا است که می‌تواند دولتی را در عراق بر سر کار بیاورد یا ساقط کند.» صدقیان در فراز پایانی مصاحبه ی خود به آفتاب یزد می‌گوید:« بعید می‌دانم الکاظمی‌بیشتر از 18 ماه در عراق دوام بیاورد اصلا او آمده تا برگزار کننده ی انتخابات زودهنگام در عراق باشد و چه بسا کمتر از یک سال به این نتیجه برسد که از قدرت کنار برود و با برگزاری انتخابات قدرت را به شخصیتی دیگر بسپارد.»
این کارشناس مسائل سیاسی خاطر نشان می‌کند:« این روزها مسئله ی عراق دیگر روی کار بودن این و یا آن نیست مسئله، تشتتی است که در شیعیان روز به روز بیشتر می‌شود و این همان مسئله ای است که باید از آن هراسید.»صدقیان خاطر نشان می‌کند:«تضعیف حکومت مرکزی یعنی تقسیم و تجزیه ی عراق، یعنی تضعیف شیعیان، یعنی استقلال همه جانبه ی کردها، یعنی دخالت آشکارتر اسرائیلی‌ها و یعنی هرج و مرج و کشتار بیشتر در عراق و این یعنی اگر شیعیان بر اختلافات موجود فائق نیایند روزگار بدی را تجربه خواهند کرد.»
کاظمی‌نخست وزیر دوران گذار است نه تثبیت!
صدقیان معتقد است کاظمی‌آن اندازه جسارت و توان سیاسی که بتواند تاثیرگذار باشد ندارد و بیشتر به آن می‌ماند که دولت انتقالی را در دست داشته باشد.محمدصالح صدقیان تنها شرط ماندگاری الکاظمی‌را یک اتفاق خارق العاده می‌داند که از عهده ی الکاظمی‌کاملاً خارج است و این یعنی عراق با یا بدون الکاظمی‌همچنان روزهای پرتنشی را در پیش دارد.