پیام ویژه - دبیر ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار گفت: دولت دوازدهم از سال 1396 تا 1399 حدود 370 میلیون دلار برای مقابله با گرد و غبار از صندوق توسعه ملی هزینه کرد که چنین اقدامی در دولت‌های قبلی حتی در حد یک دهم و یک صدم نیز سابقه نداشته است.

چند سالی است که استان‌های جنوبی و غربی کشور، درگیر معضلی به نام بحران گرد و غبار است‌ سوغاتی از سوی مناطق بیابانی کشورهای همسایه مانند سوریه، عربستان و عراق که باید با تدبیر و راهکارهای علمی و عملی با آن مقابله کرد، ایران کشوری است که به لحاظ موقعیت جغرافیایی و جریانات جوی بیشترین تاثیر را از این پدیده می‌گیرد به طوری که در زمان وقوع گرد و غبار مردم استان های غربی و جنوبی قادر به خارج شدن از منازل خود نیستند و حتی برخی روستاها که در حاشیه مناطق مستعد قرار دارند تا کمر در خاک فرو می روند.
در واقع ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند خشک و نیمه خشک جهان به طور مکرر در معرض پدیده گرد و غبار قرار داشته به طوری که در سال های 85 و 86 پدیده گرد و غبار با منشاء عراق و سوریه، ایران را تحت تأثیر قرار داد و سطح گسترده ای از کشور را در بر گرفت به طوری که تا نواحی مرکزی و دامنه های جنوبی البرز رسید و تهران را نیز در بر گرفت، همچنین خشکسالی های اخیر، تغییر در رژیم هیدرولوژیکی منطقه با احداث سدها، کانال های انحرافی، تغییر الگوی مصرف، تغییر الگوی کشت و تغییرات اقلیم آثار سوء این پدیده را افزایش داده است.
با توجه به اهمیت مقابله با این پدیده، ستاد ملی مقابله با گرد و غبار با همکاری دستگاه های مرتبط و تخصیص اعتباراتی مناسب به مقابله با آن پرداخت که بنا به گفته علی طهماسبی دبیر ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار اجرای اقدامات اساسی و بارندگی های اخیر موجب شده تا حد زیادی از پس گرد و غبار بر آییم.
وی در گفت وگو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار در دولت دوازدهم بسیار فعال تر از دولت یازدهم بوده است، یکی از اقدامات شاخصی که انجام دادیم این است که کانون های پراکنش گرد و غبار را شناسایی و بعد از آن شدت میزان غبار خیزی این کانون ها را مشخص کردیم.
طهماسبی افزود: از اواسط سال 96 طرح منشاء یابی داخلی گرد و غبار را با یک روش کاملا علمی و با استفاده از تجربیات داخلی و بهره گیری از اقداماتی که در خارج در این راستا انجام شده بود آغاز کردیم و نتیجه این شد که بعد از نزدیک به دو سال کار در کشور، مناطق با پتانسیل غبار خیزی از بسیار جزئی تا بسیار شدید را شناسایی کردیم که مشخص شد نزدیک به 57 میلیون هکتار است که سالانه حدود پنج میلیون تن غبار تولید می کنند که به طور متوسط این 57 میلیون هکتار حدود هشت کیلوگرم در هر هکتار غبار در هوا پراکنده می کنند.
دبیر ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار ادامه داد: در مرحله بعد بخش های خیلی جزئی که می توانست در حد مجاز تلقی شود را از آن 57 میلیون هکتار حذف کردیم و کانون های غبار خیز مهم را در 23 استان مشخص کردیم و حدود 34.7 میلیون هکتار برآورد شد که متوسط مقدار غبار خیزی آنها 4.24 میلیون تن در سال است یعنی سالانه 4.24 میلیون تن گرد و غبار در مناطق ما برداشت می شود که به طور میانگین به صورت ویژه از این 34.7 میلیون هکتار 122 کیلوگرم در هر هکتار در سال غبار بلند می شود.

وی اظهار داشت: 23 استانی که در کشور تحت تاثیر گرد و غبار قرار دارند در جنوب، جنوب شرق، مرکز و بخش هایی از غرب واقع شده اند که از این تعداد 9 استان 80 درصد این سطح را پوشش می دهد و شدید ترین ها از نظر کمیت و هم کیفیت هستند که استان های کرمان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، یزد، سمنان، اصفهان، خراسان رضوی، خوزستان و هرمزگان را شامل می شود که به ترتیب مساحت تا 80 درصد تمام سطح کانون ها را تشکیل می دهند.
دبیر ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار گفت: یک بررسی دیگر هم انجام دادیم و مشخص شد که نزدیک به 5 میلیون و 850 هزار هکتار که 17 درصد این کانون ها را شامل می شود در مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
وی افزود: بعد از اینکه این نقشه ها در کشور تهیه شد به عنوان ملاک برای اقدامات بعدی مد نظر قرار گرفت و در مرحله بعدی منشاء های خارجی گرد و غبار تاثیر گذار بر کشور را آغاز کردیم که این کار هم از ابتدای سال 98 آغاز شد و در حال اتمام است و به زودی منتشر می شود که بر این اساس مشخص شد حدود 19 میلیون هکتار از مناطق اطراف بر روی کشور ما تاثیرگذار است که در این مطالعه شدت پتانسیل غبار خیزی کشورهای اطراف را در آوردیم و مشخص شد عمده ترین کشورها عراق، سوریه، عربستان، افغانستان، امارات، عمان و ترکمنستان در این محدوده قرار می گیرند.
طهماسبی درباره اعتبارات مقابله با گرد و غبار گفت: در چهار سال گذشته یعنی سال های 96، 97 ، 98 و 99 حدود 370 میلیون دلار از صندوق توسعه ملی برای مقابله با گرد و غبار اختصاص داده شد که این مبلغ برای این کار بی نظیر بود تا پیش از آن سابقه چنین اقدامی را در کشور و بین دولت ها نداشتیم؛ این مبلغ هم برای مدیریت سیستم های آسیب دیده برق و هم اقدامات پیشگیرانه برای مقابله با گرد و غبار بوده است که تمام این مبلغ از سوی دولت تخصیص یافته است که مبلغ ریالی آن حدود 2 هزار و 480 میلیارد تومان بوده است.
وی اظهار داشت: با توجه به اینکه این رقم در سال 98 به صورت ارزی پیش بینی شده بود، با توجه به نرخ ارز معادل ریالی آن 122 درصد و در سال 96 و 97 معادل ریالی آن 100 درصد تخصیص یافت، همه مبلغی که طی این چهار سال تزریق شد برای تاب آوری سیستم برق و مقابله با گرد و غبار بوده است که عدد بسیار خوبی است که در دولت های قبلی حتی در حد یک دهم و یک صدم سابقه نداشته است البته تا پیش از این دستگاه ها به صورت روتین اقداماتی انجام می دادند اما در این چهار سال ستاد ملی مقابله با گرد و غبار با پیگیری های رییس سازمان محیط زیست مکاتباتی با مقام معظم رهبری انجام شد و بعد از آن این اعتبارات به اضافه اعتباراتی که دستگاه های متولی برای مقابله با گرد و غبار هزینه می کردند، تخصیص داده شد.
دبیر ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار ادامه داد: از آنجا که بخش برق در حیطه کاری ستاد مقابله با گرد و غبار نبوده مستقیم به وزارت نیرو ابلاغ شد که بر این اساس حدود 30 درصد از این پول به وزارت نیرو تخصیص یافت تا برای ترمیم و اصلاح شبکه برق کشور برای مقابله با گرد و غبار هزینه شود و 70 درصد باقیمانده برای مدیریت، پیگیری، نظارت و نتیجه دادن آن توسط ستاد ملی مقابله با کرونا پیگیری می شد البته این 70 درصد هم اینطور نبوده که سازمان محیط زیست هزینه کند بلکه کمتر از هفت درصد به سازمان اختصاص یافته است و 90 درصد از آن 70 درصد در اختیار دستگاه های متولی مانند وزارت جهاد، نیرو ، بهداشت درمان و آموزش پزشکی، سازمان زمین شناسی، هواشناسی و به طور کلی دستگاه های مرتبط با گرد و غبار قرار گرفت اما هزینه کرد آنها توسط ستاد رصد می شد تا اقداماتی که پیش بینی شده بود را انجام دهند.
وی به اقدامات انجام شده در سال های 96، 97 و 98 اشاره کرد و گفت: سال 99 جزو این فهرست نیست که حدود 300 میلیارد تومان مختص این سال است که در حال توزیع آن هستیم بنابراین برای سه سالی که کار انجام شده مبلغ دو هزار و 180 میلیارد تومان هزینه شده است که در این مدت حدود 110 هزار هکتار عملیات نهال کاری، بیش از 750 هزار هکتار عملیات حفاظت، قرق و چرا در مراتع با پتانسیل غبار خیزی، انجام عملیات تثبیت کننده خاک در حدود 150 هزار هکتار شامل مالچ پاشی، احداث بادشکن زنده و غیر زنده ، تجهیز و راهبری حدود 100 ایستگاه برای پیش بینی و هشدار، حدود 360 هزار متر مکعب عملیات لایروبی انهار ، بهسازی مسیرها برای رسیدن آب به تالاب ها و حدود 100 کیلومتر مجاری انتقال آب برای مرطوب سازی مناطق با پتانسل گرد و غبار در 27 استان غبار خیز برخی از اقدامات صورت گرفته است.
دبیر ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار در پاسخ به اینکه 24 استان کشور تحت تاثیر گرد و غبار است پس چرا برخی از این اقدامات در 27 استان انجام شده، افزود: تعدادی از این استان ها مانند کرمانشاه، کردستان، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان گرد و غبار تولید نمی کنند اما از کانون های خارجی متاثر می شوند.
وی اظهار داشت: ستاد مقابله با گرد و غبار نیز یک سری اقدامات داشته که تاکنون 39 جلسه کمیته ملی و تخصصی و 45 جلسه کارگروه های مرتبط را برگزار کرده و برای اینکه استان ها نیز فعال شوند چندین جلسه کارگروه استانی در 20 استان تشکیل شد و بعد از اینکه ستاد را سر و سامان دادیم از اول 98 به این سمت حرکت کردیم که کارهای استانی به استان ها واگذار شود، در نتیجه پیگیری کردیم که با هماهنگی استانداری ها و دستگاه های استانی مرتبط جلسه برگزار و مسائل گرد و غبار استان خود را بررسی و مدیریت کنند در این راستا فقط سال 98 حدود 30 جلسه کارگروه استانی در 20 استان تشکیل شده است.
طهماسبی با بیان اینکه این جلسات استانی چندان رضایت بخش نبود، گفت: یکی از مشکلاتی که داریم این است که همکاری بین دستگاه ها بسیار دشوار است یعنی همسو کردن دستگاه ها سخت است و یکی از معضلات ما در این راه عدم گزارش دهی دستگاه ها به ستاد مقابله با گرد و غبار است، تصور کنید در هر استان 15 دستگاه عضو داریم که هر کدام تعداد زیادی عملیات دارند که حجم زیادی کار می شود، بنابراین اگر یک گزارش تجمیع شده به ستاد ارسال نکنند کار دشوار می شود.
منبع: ایرنا