بزرگنمايي:

پیام ویژه - فرهیختگان / « نیاز مجدد سیستم درمانی به نیروهای جهادی » عنوان یادداشت روزنامه فرهیختگان به قلم ابوالقاسم رحمانی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
موج دوم کرونا و بحران تصمیم‌گیری و اقدام در دولت
شاهد یک به‌هم‌ریختگی بی‌سابقه در نظم جهانی و یک به‌هم‌ریختگی بی‌سابقه‌تر در سطح مناسبات و سیاستگذاری‌های داخلی هستیم. تا چندماه پیش، وقتی تصاویر هولناک شیوع کرونا در چین را تماشا می‌کردیم، اصلا فکرش را هم نمی‌کردیم که آن تصاویر به این سرعت تکثیر شوند و تمام دنیا با چنین وضعیتی روبه‌رو شود. به هر طریق این اتفاق افتاد و کشورهای مختلف کمابیش با ویروس کرونا گلاویز شدند. این ماجرا و این شیوع مرگبار کرونا باعث شد دیگر خیلی به عقب‌تر از ظهور این بیماری فکر نکنیم و خیلی مقایسه‌ها را با جهان بدون کرونا انجام ندهیم. حالا کشورها در سیر سیاستگذاری‌ها و اقدامات مقابله‌ای‌شان وضعیت خود را با ایام ابتدایی و بحرانی شیوع این بیماری در کشورشان مقایسه می‌کنند. ایتالیایی‌ها که روزهای سختی را ازسر گذراندند، حالا وضعیت خود را طوری تحت کنترل درآورده‌اند که به‌نسبت روزهای نخست و به آن میزان تلفات ندهند. اسپانیایی‌ها و خیلی دیگر از کشورهای دیگر هم همین‌طور. ایران هم حتما از این قاعده مستثنی نیست و در جریان اتخاذ تصمیمات مختلف، مسئولان کشور ما نیز با برنامه‌ریزی‌هایی در این مسیر پیش رفتند، اما متاسفانه خروجی حاصل از این تصمیمات در ایران با کشورهایی که وضعیت مشابهی با ما داشتند تفاوت‌های قابل‌تاملی دارد. کافی است ابتدا به برخی منابع و مراجع که آمار شیوع کرونا در کشورهای مختلف دنیا را منتشر می‌کنند، نگاهی بیندازیم. ایتالیا، اسپانیا، ژاپن، کره‌جنوبی و خیلی دیگر از کشورهای دنیا که روزهایی بسیار سخت‌تر از ما را در مسیر مواجهه با کرونا ازسر گذراندند حالا وضعیت نسبتا مطلوبی را تجربه می‌کنند. تعداد مرگ‌ومیرها به‌حد قابل‌توجهی کاهش پیدا کرده است و در بسیاری از مواقع به صفر کشته در روز میل می‌کند. اما این وضعیت در ایران طور دیگری رقم خورده است؛ طوری که اصلا قابل تصور و درک و فهم نیست. ما روزانه در حال شکستن رکوردهایی هستیم که تا همین چندوقت پیش به آنها می‌بالیدیم! تعداد مراجعات به بیمارستان‌ها و تعداد جانباختگان به‌طرز نگران‌کننده‌ای درحال افزایش است و همین نشان می‌دهد ما در اجرای سیاست‌های مقابله‌ای راه را اشتباه رفته‌ایم. نمودار مرگ‌ومیر روزانه بر اثر کرونا در ایران، تقریبا با هیچ کشوری قابل مقایسه نیست و شباهتی ندارد. صاحب‌نظران و کارشناسان هم به این مساله اذعان دارند مسیری که ایران طی کرد، شاید در ابتدا تا حدی درست بود، اما در ادامه دچار انحرافاتی شد که هزینه‌های سنگینی را به مردم و کشور تحمیل کرده است. با این تصویر حالا به برخی موضوعات اشاره کرده و به تحلیل و آسیب‌شناسی وضع موجود می‌پردازیم.
ساز جداگانه ستاد ملی مبارزه با کرونا
از همان ابتدای ماجرای شیوع کرونا در کشور بارها گفته شد وزارت بهداشت و مجموعه نظام سلامت کشور در خط‌مقدم مبارزه با این بیماری قرار دارند. در سطوح عالی مدیران نظام سلامت و مجموعه سیاستگذار و در سطوح پایین‌تر کادر درمان در تمام این مدت براساس شواهد موجود از هیچ تلاشی فروگذار نکردند. اما برخی نشانه‌ها این‌طور نمود پیدا می‌کند که متاسفانه در دولت به‌عنوان متولی اصلی مدیریت وضع موجود، اهتمامی به فرامین و مطالبات متخصصان و مسئولان نظام سلامت کشور وجود ندارد. برای درک و فهم بهتر این مساله می‌توان به سخنان چند روز پیش سعید نمکی، وزیر بهداشت کشور اشاره کرد؛ سخنانی که به‌خوبی پرده از اختلافات درونی دولت، رئیس‌جمهور و وزرا برداشت و نشان داد به‌رغم وجود وضعیت بحرانی، به دلایل غیرقابل دفاعی، جان مردم دستمایه سیاست‌های نابخردانه برخی افراد شده است. کار آنقدر در بدنه تصمیم‌گیر بالا می‌گیرد که وزیر بهداشت کشور به‌عنوان نفر اول تصمیم‌گیر در حوزه بهداشت و درمان، تصمیم به قهر و عزلت‌گزینی می‌گیرد و نتیجتا عایدی ما هم روزانه صدها کشته و مبتلا به ویروس کرونا شده است. کاهش تعداد کارمندان حاضر در محل کار، خصوصا کارمندان بخش دولتی، انجام نظارت‌ها و اقدامات سختگیرانه برای رعایت موارد بهداشتی توسط مردم و شاغلان، ایجاد محدودیت‌های جدی برای عدم انجام مسافرت توسط مردم، عدم لغو طرح ترافیک و هدایت مردم به کمتر استفاده کردن از حمل‌ونقل عمومی و ایجاد تجمعات، مقابله فعال و بیماریابی فعال به‌منظور راهکار اصلی مبارزه با شیوع کرونا در کشور و... همه بخشی از مطالبات و موضوعاتی بود که بارها هم ازسوی رسانه‌ها و هم ازسوی متخصصان پیشنهاد شد، اما متاسفانه به‌رغم بحرانی‌بودن وضعیت هنوز هیچ‌کدام از آنها عملی نشده است و در بر همان پاشنه‌ای می‌چرخد که دولت دلش می‌خواهد و با توجیه عدم توانایی در تعطیلی فعالیت‌های اقتصادی، آن را توجیه می‌کند.
نکته قابل‌تامل در این بین اظهارات علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران است. به‌خوبی به‌یاد داریم رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس ستاد ملی مبارزه با کرونا بارها اظهار کرد در ایجاد و انجام برخی محدودیت‌ها و اقدامات درجهت مقابله با شیوع کرونا در کشور ستادهای استانی می‌توانند خود اولویت‌ها را تشخیص دهند و راهکار صحیح را اتخاذ و اجرا کنند. اما فرمانده ستاد مبارزه با کرونا تهران هفته گذشته خاطرنشان کرد: «از فرمانده مبارزه با کرونا در عرصه ملی می‌خواهیم هر آنچه می‌توانید در افزایش اختیارات موسع ستادی استان تهران با توجه به پیچیدگی‌ها، ابرام بورزید؛ چراکه در تهران شرایط متفاوتی داریم و تهران گرانی‌گاه کشور است. استاندار تهران و مسئولان ستاد تهران باید با فراغ بال، آزادی عمل، چابکی و چالاکی بیشتری بتوانند مصوبات را اجرایی کنند.
در طول مدت اخیر، مهم‌ترین آسیب‌شناسی، تعارض و بعضا نفی بسیاری از مصوبات استان تهران در عرصه ستاد ملی بوده و این موضوع گلایه مشترک اعضای ستاد فرماندهی استان تهران است. اگر قرار است مدیریت این بیماری در تهران به دست دوستان ما انجام شود، حتما به اختیارات موسع‌تر از قبل نیاز داریم. از طرفی هم در روزهای اخیر به‌شدت تعارض حضور دستگاه‌های ملی و استانی را حس کردیم.» اهمیت و زنگ‌خطری که این سخنان از به‌صدا درآمدن آن اطلاع می‌دهند وقتی بیشتر و بهتر قابل فهم است که در همین دوسه روزی که از سخنان وزیر بهداشت و علیرضا زالی می‌گذرد، هیچ اقدام و ابلاغ خاصی برای تغییر در روند مدیریت شیوع بیماری کرونا توسط ستاد ملی مقابله با کرونا صورت نگرفته است و ستادهای استانی هم درگیر چنین محدودیت‌هایی هستند!
اینکه وارد موج دوم شده‌ایم مهم نیست، مهم این است که دولت اهتمامی به فرامین وزارت بهداشت ندارد!
آیا ما وارد موج دوم شیوع کرونا شده‌ایم؟ این سوالی است که این روزها مکررا مطرح می‌شود و پاسخ برخی کارشناسان هم به آن مثبت و برخی دیگر منفی است و معتقدند ما اصلا نتوانستیم موج اول را کنترل کنیم که بخواهیم وارد موج دوم بشویم و وضعیت موجود امتداد همان شیوع موج اول کروناست. به هر شکل ما بعد از پشت‌سر گذاشتن دوره کوتاهی از ثبات نسبی درمقابله با کرونا مدتی است دوباره با حجم بالایی از موارد ابتلا و جان‌باخته بر اثر این ویروس مواجه شده‌ایم که شبیه به همان موج اولیه است. شبیه به همان موج اولیه و حتی بیشتر از آن کشته روی دست ما گذاشته و شبیه به همان موج اولیه، گویا ما را غافلگیر هم کرده است! مختصر وجه تمایزی هم که می‌توان به آن اشاره کرد این است که تجربه کادر درمان کشور برای مداوا و مراقبت از بیماران کرونایی افزایش یافته و این نکته مثبتی است اما درمقابل فرسایش ناشی از سختی کار زیاد و عدم حضور جهادی‌ها و نیروهای داوطلب به‌علاوه عدم امکان ایجاد شرایط قرنطینه همچون روزهای ابتدایی از نکات منفی است که با آنها دست به گریبانیم و معلوم نیست ستاد ملی و دولت چه برنامه‌ای برای آن دارند.
با این تفاسیر با دو نفر از اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت‌وگویی انجام دادیم تا از کم‌وکیف ماجرا و وضعیت موجود هم تحلیلی ارائه کنند و هم دورنمای مورد انتظار و مطالبات اصلی از دولت را به‌عنوان نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی شرح دهند. ابتدا سیدجلیل میرمحمدی‌میبدی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی به «فرهیختگان» گفت: «اینکه بگوییم ما در موج اول بیماری کرونا هستیم یا موج دوم اصلا اهمیتی ندارد. این امر بر اصل موضوع تاثیری ندارد. نکته دوم اینکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شخص وزیر در ستاد ملی کرونا تنهاست و خیلی همراهی جدی با او نمی‌شود. تقریبا این امر بر همگان مشخص است. نامه‌هایی که ازسوی نخبگان علوم پزشکی به‌عنوان حمایت وزیر این روزها شاهد هستید نشان‌دهنده این موضوع است. ستاد ملی کرونا یا به‌عبارت دیگر دولت، همراهی با تذکرات و اصولی که وزارت بهداشت برای کنترل کرونا در سطح کشور مطرح می‌کند، ندارد. لذا من اعتقاد دارم یکی از مسیرهایی که می‌توانیم به پیشگیری از این بیماری و پیشگیری از افزایش شیوع آن کمک کنیم، این است که دولت را مجاب به همراهی با اصولی که وزارت بهداشت مشخص می‌کند، کنیم. درخصوص پیشگیری و کاهش ابتلای بیماری روش جدیدی نیامده است. همه متخصصان و اهل فن هنوز معتقدند بهترین روش برای اینکه مبتلا به این بیماری نشویم و انتشار بیماری را کم کنیم، کاهش اجتماعات عمومی، کاهش تماس‌ها، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک، شست‌وشوی دست‌ها و... است. اصول جدیدی نیامده که مثلا بگوییم واکسنی آمده و مردم با خیال راحت در اجتماعات شرکت داشته باشید. همچنان هم همه اهل فن و متخصصان پزشکی و همکاران اذعان دارند این موارد فعلا از راه‌های پیشگیری است.»
میرمحمدی در ارتباط با لزوم بازگشت شرایط قرنطینه ادامه داد: «نکته دیگر این است که باید بحث قرنطینه را در برخی موارد بازهم دوباره به صحنه بیاوریم. نکته دولت هم مهم است. بحث اقتصاد مشاغل خرد که شرایط ویژه و خاصی بر آنها حاکم شده است. شاید یکی از مواردی که دولت اهتمام جدی به صحبت‌های وزارت بهداشت نمی‌کند، بحث‌های اقتصادی است به‌خصوص برای مشاغل خرد که به‌شدت درجریان کرونا به‌خصوص در ایام نوروز آسیب دیدند، مجموعه دولت و مسئولان باید این نکته را در دستورکار خود بگذارند در عین حال که باید کاری کنیم که اقتصادهای خرد خیلی آسیب نبینند، باید با رعایت پروتکل‌ها شاهد افزایش بیماری نباشیم. این مواردی است که می توانیم فعلا در دستورکار خود قرار دهیم.»
باید با استفاده از نیروهای داوطلب فشار را از روی کادر درمان برداریم
سیدمرتضی خاتمی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی هم در ادامه و در ارتباط با همین موضوعات به «فرهیختگان» گفت: «وضعیت فعلی نتیجه غافلگیری نیست. نتیجه آن گشایش‌های پی‌درپی و کاهش رعایت‌ها همین می‌شود و نتیجه‌ای بهتر از این نخواهد داشت. ما باید اولا چند نکته را رعایت کنیم. یک اینکه دوباره فاصله‌گذاری و رعایت اصول خودمراقبتی و دیگرمراقبتی را دقیقا رعایت کنیم، حداقل در همان سقف‌هایی که داشتیم باید انجام شود. از تمام ظرفیت‌های کشور باید استفاده کنیم تا بار خستگی و فشار را از تیم پزشکی، کادر درمان، پرستاران و پزشکان کم کنیم. از نیروهای داوطلب تخصصی استفاده کنیم چون در ارتباط با اینکه نیروی پرستار بگیریم متاسفانه سازمان برنامه و بودجه این برنامه را به تاخیر انداخت و فراخوان و جذب نیرو خیلی کند پیش می‌رود و این نشان می‌دهد الان که این چنین است، در پاییز با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهیم شد. جذب نیروهای جدید باید تسریع شود، باید نیروهای داوطلب را برای استراحت دادن به کادر درمانی که دچار خستگی است، اضافه کنیم. مضاف بر این برخی چیزها را باید به حالت قبل برگردانیم. برخی بازگشایی‌ها را برگردانیم، طرح ترافیک باید برداشته شود. این باعث می‌شود بار ناوگان عمومی حمل‌ونقل ما خیلی سنگین و این کاهش فاصله و از بین رفتن فاصله‌گذاری اجتناب‌ناپذیر شود، چه در مترو و چه در اتوبوس‌های واحد اینچنین است.»
خاتمی در پایان به ورود به موج جدیدی از شیوع بیماری کرونا اشاره کرد و گفت: «از منظر جمعی از متخصصان ما یک پیک جدیدی را تجربه می‌کنیم. باید به هوش باشیم که این اتفاق ما را محاصره نکند. فکر می‌کنم باید برنامه‌ریزی انجام شود و از ظرفیت‌های بیمارستانی مخصوصا بخش خصوصی استفاده کنیم، این مساله مهمی است. در ارتباط با موسسات خصوصی که می‌خواهند پای‌کار بیایند باید در این زمینه به آنها کمک کنیم. در بحث مالیات همان‌طور که قبلا صحبت کردیم، درمورد کسب‌وکارهای خرد مالیات‌ها را کاهش دهیم و بخش خصوصی که می‌خواهند به کمک ما در بحث درمان بیماران بیایند، باید به همین شکل به آنها هم کمک شود. محدودیت‌هایی خواه‌ناخواه به‌صورت انتخابی بین برخی استان‌ها و درون برخی استان‌ها باید مجددا تشدید شود. حداقل در بازه زمانی یک‌ماهه این اتفاق باید انجام شود.»
نیروهای داوطلب و مردمی دوباره به میدان بیایند
ما بازه طلایی برای اجرای محدودیت‌های سنگین یعنی پایان سال 98 و ابتدای سال 99 و عید نوروز را تقریبا از دست دادیم. از بازه‌ای که شاید تحمل در خانه ماندن برای مردم آسان‌تر بود به‌سادگی گذشتیم و از توان نیروهای مردمی و جهادی به‌خوبی استفاده نکردیم. جمیع این اتفاقات باعث شد حالا در جایگاهی قرار بگیریم که هم به دلایل اقتصادی و هم اجتماعی امکان در خانه ماندن مردم و اعمال محدودیت‌هایی به سیاق قرنطینه غیرممکن به‌نظر برسد و ما بحرانی‌تر از همیشه دربرابر کرونا قرار بگیریم. این وضعیت لزوم ورود دوباره نیروهای داوطلب و جهادی به میدان را گوشزد می‌کند، اخباری هم که از این گروه‌ها به گوش می‌رسد، گویا چنین قصدی را هم دارند و به‌زودی همچون ماه‌های گذشته پا به میدان خواهند گذاشت تا شاید کمی از بار سنگین بر دوش کادر درمان و... را کم کنند.