بزرگنمايي:

پیام ویژه - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
آیا قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت علیه ایران از روز شنبه به وقت ایالات متحده(بامداد یکشنبه به وقت ایران) بازمی‌گردند؟ ایران و جامعه جهانی می‌گویند خیر، ایالات متحده می‌گوید بله. این پاسخ‌های متناقض از تریبون شورای امنیت سازمان ملل متحد را می‌توان آغازگر نزاعی حقوقی و سیاسی در شورای امنیت آن‌هم در آستانه تولد 70 سالگی سازمان ملل دانست.
 تیم دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده در حالی اصرار به جا انداختن تعبیر خود از قطعنامه 2231 سازمان ملل متحد دارد که از روسیه و چین تا اتحادیه اروپا و حتی اعضای غیردایم شورای امنیت ایالات متحده را عضوی خارج شده از توافق هسته‌ای با ایران می‌دانند که وفق همین خروج دیگر حقی برای استفاده از مکانیسم‌های تعریف شده در برجام ندارد. با این‌همه امریکای ترامپ درست مانند قریب به 4 سال گذشته اقدام‌های یکجانبه خود را با قلدری در محافل بین‌المللی پیش می‌برد و برهمین اساس مایک پمپئو، وزیر خارجه تیم ترامپ تاکید دارد که از صبح یکشنبه عملا تمام تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران بازگشته‌اند و امریکا با متخلفان برخورد خواهد کرد. البته آنچه درباره رفتار امریکا به گوش می‌رسد،گویای این واقعیت است که کابینه ترامپ نیز به خوبی بر تنهایی امریکا در این پرونده آگاه است لذا در حال تعریف مسیر جدیدی با کمک‌گرفتن از قوانین داخلی امریکاست. 
ناامیدی ترامپ از همراهی سایرین با اجرای تحریم‌های ایران
شامگاه پنجشنبه خبرگزاری رویترز به نقل از برخی منابع مدعی شد که «دونالد ترامپ» رییس‌جمهور امریکا قصد دارد با امضای یک فرمان اجرایی طرف‌هایی که وارد مبادلات تسلیحاتی با ایران می‌شوند را تحریم کند. 
براساس ترجمه خبرگزاری فارس 3 منبع که خواسته‌اند نام‌شان فاش نشود به خبرگزاری رویترز گفته‌اند«این فرمان اجرایی به رییس‌جمهور امریکا اختیار خواهد داد علیه طرف‌هایی که «ممنوعیت‌های مربوط به مبادلات تسلیحات» با ایران را نقض می‌کنند، تحریم‌های ثانویه اعمال کند. منابع مورد استناد رویترز گفته‌اند این فرمان اجرایی که احتمالا طی روزهای آینده صادر خواهد شد، طرف‌های ناقض این «ممنوعیت‌ها» را به قطع دسترسی به بازار امریکا تهدید خواهد کرد.»
محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران طبق مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت از 18 اکتبر 2020 منقضی خواهند شد و تلاش قبلی امریکا برای جلوگیری از انقضای آنها از طریق معرفی قطعنامه‌ای در شورای امنیت به شکست انجامیده است. پیش‌نویس قطعنامه امریکا که روز 25 مرداد به رأی گذاشته شد با 11 رأی ممتنع، 2 رأی موافق(امریکا و جمهوری دومینیکن) و 2 رأی مخالف(روسیه و چین) رد شد. همچنین در حالی که کشورهای اروپایی نیز دل خوشی از برداشته شدن محدودیت‌های تسلیحاتی ایران در اواخر مهر ماه ندارند اما با توجه به درج این تعهد در برجام چاره‌ای جز مخالفت با درخواست‌های ایالات متحده چه تصویب قطعنامه جدید چه بازگرداندن قطعنامه‌های پیشین علیه ایران باشد، ندارند. 
در صورت صحت خبر رویترز می‌توان اینگونه استنباط کرد که کاخ سفید به خوبی می‌داند که شورای امنیت سازمان ملل متحد به ابلاغیه صادر شده از سوی امریکا برای بازگرداندن قطعنامه‌های پیشین وقعی ننهاده و پروسه مورد نیاز برای اجرایی شدن این تحریم‌ها از کانال دبیرخانه و کمیته‌های تحریم بدون ابلاغ از سوی دبیر شورا آغاز نخواهد شد. در چنین شرایطی تنها راه توسل به دستور اجرایی رییس‌جمهور امریکا برای تهدید و ترساندن سایر کشورها از هرگونه تجارت تسلیحاتی با ایران است. رویه‌ای که در سه سال و نیم گذشته علیه ایران و در قالب سیاست فشار حداکثری اعمال شده است. 
واشنگتن‌پست در تازه‌ترین تحلیل درباره جدال این هفته تیم ترامپ با شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌نویسد:«دولت ترامپ در حال آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است که بیشتر کشورها آن را قبول ندارند. اقدامی که می‌توان آن را محک زدن توان تحمیلی امریکا بر اراده شورای امنیت سازمان ملل متحد دانست. تصمیم ترامپ برای وارد کردن آخرین ضربه به توافق هسته‌ای با ایران آن هم در حالی که بسیاری از کشورها می‌دانند این اقدام می‌تواند به واکنش تند ایران یا حتی پایان یافتن برجام منتهی شود در ادامه دومینوی تشدید تنش میان تهران و واشنگتن در سه سال و نیم اخیر است. دونالد ترامپ تنها چند هفته باقیمانده به انتخابات ایالات متحده به سیم آخر زده و قصد دارد، تحریم‌هایی را بازگرداند که در سایه برجام برداشته شده بود. استناد تیم ترامپ هم به تعبیری از قطعنامه 2231 است که تعداد انگشت‌شماری آن هم از دوستان امریکا با آن موافق هستند. 
پیش‌بینی می‌شود که پس از این اقدام دونالد ترامپ در نطق امسال در مجمع عمومی سازمان ملل متحد ادعا کند که سیاست فشار حداکثری امریکا علیه ایران جواب داده و البته انتقادهای تند و تیزی را هم علیه تهران مطرح کند. در حالی که مقام‌های امریکایی در حال برداشتن گام‌های جدی برای تحریم کشورها و نهادهای مالی و بانکی هستند که با ایران کار می‌کنند اما بیشتر کشورهای عضو سازمان ملل این اقدام امریکا را بی‌مبنا می‌دانند. یک دیپلمات اروپایی در این باره به واشنگتن‌پست می‌گوید:«هیچ‌کس این اقدام امریکا را به رسمیت نمی‌شناسد. ایالات متحده می‌تواند دست به اقدامی یکجانبه زده و تحریم‌های یکجانبه‌ای را بازگرداند و نام این کار را هم استفاده از مکانیسم ماشه قید شده در برجام بنامد اما بیشتر از این اقدام‌های نمادین، کار دیگری از دست امریکا ساخته نخواهد بود. شورای امنیت به صراحت به این اقدام‌های امریکا بی‌توجه است.»
در حالی که ادعای امریکا در بازگرداندن قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت علیه ایران هیچ خریداری حتی در میان متحدان اروپایی این کشور ندارد اما مایک‌پمپئو و الیوت آبرامزکه نماینده ویژه دولت ترامپ در پرونده‌های ونزوئلا و ایران است، ادعا می‌کنند که امریکا از همین هفته اجرایی کردن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را آغاز و تبعیت سایر کشورها از این تحریم‌ها را رصد خواهد کرد. به نظر می‌رسد که تیم ترامپ با هدف ممانعت از آغاز تجارت تسلیحاتی میان ایران و سایر کشورها از اواسط مهر ماه روند جاری را کلید زده است.
 آبرامز در این باره می‌گوید:«با بازگشت قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت عملا تحریم تسلیحاتی ایران دوباره بازگشته و دیگر تاریخ آخر اکتبر که در برجام از آْن با عنوان تاریخ لغو محدودیت‌های تسلیحاتی ایران یاد می‌شد، اهمیت چندانی نخواهد داشت.»
واشنگتن پست در ادامه می‌نویسد: هرچند به نظر می‌رسد که چین و روسیه مشتاق تجارت تسلیحاتی با ایران هستند اما بعید است که تا پیش از پایان اکتبر و لغو تحریم تسلیحاتی ایران طبق برجام دست به چنین کاری بزنند. 
ایران نگران دستاورد مهم برجام
به گزارش «اعتماد» لغو تحریم تسلیحاتی که یکی از دستاوردهای تیم مذاکره‌کننده ایران در برجام بود از اهمیت فوق‌العاده‌ای برای تهران برخوردار است. پس از خروج امریکا از برجام در ماه مه سال 2018 و به تبع آن بازگشت تحریم‌های هسته‌ای یکی از اصلی‌ترین دلایل صبر راهبردی ایران رسیدن به پایان اکتبر سال 2020 و لغو محدودیت‌های خرید و فروش تسلیحات بود. در حالی که خروج امریکا از توافق و ناتوانی کشورهای اروپایی از جبران این غیبت عملا منافع اقتصادی ایران از برجام را به صفر نزدیک کرد این منافع راهبردی و استراتژیک ماندن در برجام به شمول لغو تحریم تسلیحاتی در سال پنجم بود که مانع از خروج ایران از این توافق شد. برهمین اساس در شرایطی که پس از اکتبر نیز ایران نتواند خرید و فروش تسلیحاتی خود را داشته باشد احتمال واکنش تند از سوی ایران بسیار زیاد خواهد بود. مقام‌های متفاوت در ایران تاکنون از گزینه‌هایی مانند خروج از ان‌پی‌تی یا معلق‌سازی اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی به عنوان واکنش به چنین اقدامی سخن گفته‌اند. البته با توجه به آنکه فاصله زمانی چند روزه‌ای میان پایان اکتبر تا 4 نوامبر و اعلام نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا وجود دارد، شانس برخورد واکنشی سریع و قهرآمیز از سوی تهران کاهش یافته و پیش‌بینی می‌شود که تهران نیز مانند سایر بازماندگان در برجام تا مشخص شدن نتیجه انتخابات 2020 صبر کند. 
کلسی داونپورت از کارشناسان ارشد خلع سلاح در این باره به واشنگتن پست می‌گوید: با توجه به عمق تحریم‌های امریکا علیه ایران همچنین باقی ماندن تحریم‌های تسلیحاتی اروپا علیه تهران تا سال 2023 مشخص نیست که لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران طبق برجام در پایان اکتبر تا چه اندازه به تجارت تسلیحاتی ایران و سایر کشورها منتهی شود. بر همین اساس فکر می‌کنم که اقدام امریکا هم بیشتر نمادین و در راستای تلاش نهایی برای کشتن برجام است. 
به گزارش «اعتماد» به نظر می‌رسد که دولت ترامپ با مشاهده شکست سیاست فشار حداکثری علیه ایران در سه سال و نیم گذشته تلاش می‌کند، زمین بازی را برای پس از 4 نوامبر مهیا کند. در شرایطی که دونالد ترامپ برنده این انتخابات باشد دیگر تداوم سیاست قبلی در مقابل ایران فایده‌ای نخواهد داشت و فاکتور تغییر‌دهنده‌ای هم برای تاثیرگذاری بر معادلات میان تهران و واشنگتن وجود نخواهد داشت.در چنین شرایطی بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند به خروج ایران از برجام منتهی شود و در چنین سناریویی واشنگتن انتظار دارد که در نهایت تهران در بازه زمانی چند ماهه مجددا مذاکره بر سر توافقی جدید را بپذیرد. 
ایندیپندنت در گزارشی در این باره می‌نویسد: مقام‌های ایالات متحده مرتبا هشدار می‌دهند که قرار است در چند روز آتی بر حجم فشارها بر ایران افزوده و بازگشت تحریم‌هایی را کلید بزنند که می‌تواند هم کشتیرانی ایران را تحت تاثیر قرار بدهد و هم تجارت تسلیحاتی این کشور را. چنین اتفاقی می‌تواند احتمال توقف کشتی‌های حامل بار ایران در آب‌های بین‌المللی را افزایش داده و به تنش بیشتر میان تهران و واشنگتن هم منتهی شود. همه این اتفاق‌ها در بازه زمانی رخ می‌دهد که ما در آستانه برگزاری یکی از حساس‌ترین انتخابات ریاست‌جمهوری در تاریخ معاصر امریکا هستیم. دولت ترامپ در چند هفته پایانی دور نخست ریاست‌جمهوری که شاید دورآخر هم باشد، تصور می‌کند که هرگونه حرکت ضد ایرانی بتواند به افزایش محبوبیت او در میان رای‌دهندگان منتهی شود. 
یک دیپلمات اروپایی درباره تاثیر اقدام‌های جدید امریکا می‌گوید:«سوال مهم این است که آیا از روز دوشنبه امریکایی‌ها کشتی‌های ایرانی که بار آنها اقلام غیرنظامی باشد را در آب‌های بین‌المللی متوقف می‌کنند؟ اگر امریکا دست به چنین کاری بزند،تبعات آن غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود. این اقدام‌ها می‌تواند به ابهام بیشتر این فضا منتهی شود.» تریتا پارسی در این باره می‌گوید:«اگر دولت ترامپ دست به متوقف کردن کشتی‌های ایرانی در نزدیکی تنگه هرمز یا محدوده خلیج فارس بزند عملا ریسک تنش با نیروهای دریایی ایران را افزایش خواهد داد.»
در حالی که هیچ‌کس نمی‌داند با توجه به حجم تحریم‌های فعلی امریکا علیه ایران و عدم همراهی سایر کشورها با ایالات متحده در بازگرداندن قطعنامه‌های تحریمی پیشین علیه ایران، تحریم‌های جدید امریکا چه تاثیری می‌تواند بر ایران بگذارد اما برخی از کارشناسان معتقدند که رفتارهای جدید ترامپ صرفا کاربرد انتخاباتی دارند. برخی از ناظران سیاسی معتقدند که ترامپ تلاش می‌کند با سخت‌گیری بر ایران صرفا جمهوری‌خواهان و لابی‌های اسراییلی که تشنه تشدید فشار بر ایران هستند را سیراب کرده و همراهی آنها در انتخابات را کسب کند. از سوی دیگر برخی از دیپلمات‌ها هم هشدار می‌دهند که ترامپ صرفا به دنبال بحران‌سازی تا پیش از انتخابات سوم نوامبر است تا به مدد این بحران بتواند، نبض بازی را از جو بایدن رقیب دموکرات خود بگیرد. 
یک دیپلمات اروپایی در این باره می‌گوید: «امریکایی‌ها مدت‌هاست که بر استفاده از مکانیسم ماشه متمرکز شده‌اند و عجیب بود اگر از این فرصت استفاده نمی‌کردند. آنچه که فعلا مشخص نیست این است که آیا آنها صرفا از این اعلام عمومی بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت استفاده داخلی کرده و به خانه بازمی‌گردند یا قرار است این اعلامیه را در آب‌های آزاد بین‌المللی تعقیب کرده و کشتی‌های ایرانی را توقیف کنند.» هرچند که دونالد ترامپ عمدتا خود را رییس‌جمهوری می‌داند که قرار است به جنگ‌های امریکا در خارج از مرزهایش پایان بدهد اما شاید اگر منازعه نظامی با ایران را به نفع خود بداند،تصمیم‌هایش درباره مضرات جنگ‌افروزی تغییر کند.