بزرگنمايي:

پیام ویژه - خراسان / اکنون 14 واکسن از 9 کشوردرفاز 3 تست انسانی هستند و ایران با 8 محصول در مرحله پیش بالینی در شمار20 کشور، واکسن کرونا را جست وجو می کند.
 هرچند این روزها نام «فایزر» به‌عنوان جدی‌ترین واکسن احتمالی کرونا به گوش می‌رسد، اما جالب است بدانیم هم‌اکنون 54 واکسن مختلف کرونا در مرحله آزمایش‌های بالینی است و علاوه بر آن، 164 واکسن دیگر هم در جهان مرحله پیش‌بالینی و تست روی حیوانات را پشت سر می‌گذارد.
اگرچه هیچ‌یک از 54 واکسن مورداشاره، هنوز تاییدیه سازمان جهانی بهداشت را دریافت نکرده‌اند اما به نظر می‌رسد تا زمان تایید رسمی و تولید انبوه این واکسن‌ها برای رهایی جهان از کرونا زمان زیادی باقی نمانده است. در این گزارش به استناد آن چه دو روز قبل در «نیویورک‌تایمز» منتشر شد و همچنین بر اساس گزارش 12 نوامبر سازمان جهانی بهداشت،14 واکسن تولیدی توسط 9 کشور به عنوان مهم‌ترین واکسن‌های احتمالی کرونا را بررسی می‌کنیم.
فازهای تست واکسن
ابتدا لازم است بدانیم که واکسن‌ها در مرحله آزمایش چه فازهایی را پشت سر می‌گذارند.
پیش‌بالینی: آزمایش واکسن روی حیوانات و بررسی اولیه نتایج محصول جدید.
فاز 1: تزریق واکسن به تعداد اندکی داوطلب برای تعیین دوز مناسب و بررسی اثر دارو.
فاز2: افزایش تعداد افراد به چند صدنفر و گسترش جامعه موردبررسی به گروه‌های کودک، سالمند و... .
فاز3: تزریق واکسن به هزاران بیمار برای بررسی‌های نهایی و شناسایی عوارض نادر احتمالی.
تایید نهایی: تایید نهایی واکسن پس از بررسی کامل نتایج فاز 3 انجام می‌شود. البته در شرایط همه‌گیری یک بیماری، به شرط بررسی دقیق وضعیت دریافت‌کنندگان واکسن، امکان صدور مجوز استفاده اضطراری نیز وجود دارد.
تایید محدود غیرقابل اعتماد: برخی کشورها قبل از سپری‌شدن زمان مناسب برای ارزیابی فاز3، تاییدیه واکسن خود را صادر می‌کنند؛ مانند اقدامی که روسیه و چین برای واکسن‌های کرونای خود انجام داده‌اند و کارشناسان این اقدام را عجولانه و غیرقابل‌اعتماد می‌دانند.
6 واکسن با مجوز غیرمعتبر
هم‌اکنون 6 واکسن کرونا (4 واکسن چینی و 2 واکسن روسی) به مرحله تولید انبوه و استفاده همگانی رسیده است، حتی برخی کشورهای دیگر نیز با خرید این واکسن‌ها تزریق آن را آغاز کرده‌اند اما طبق گزارش بین‌المللی، مسئولیت این واکسن‌ها با دولت‌های این کشورهاست چرا که هنوز تایید رسمی جهانی برای تولید این 6 واکسن اخذ نشده است. البته WHO ورود این واکسن‌ها به فاز 3 آزمایش بالینی را تایید کرده است اما تا مشخص‌شدن نتایج این فاز، نمی‌توان آن‌ها را واکسن قطعی کرونا دانست.
 Ad5-nCoV
کشور : چین
برخی خریداران : عربستان، پاکستان، روسیه
 سینوفارم (Sinopharm)
کشور : چین
برخی خریداران : انجام آزمایش‌های بالینی در امارات، پرو و مراکش
 سینوفارم (Sinopharm)
کشور : چین
برخی خریداران : آزمایش‌های بالینی در امارات، آرژانتین
کرونا واک(CoronaVac)
کشور : چین
برخی خریداران : برزیل، ترکیه، اندونزی
 اسپوتنیک-وی(Sputnik V)
کشور : روسیه
برخی خریداران : بلاروس، امارات، ونزوئلا، هند، آرژانتین، برزیل، مکزیک
 اپی.واک.کرونا (EpiVacCorona)
کشور : روسیه
به جز 6 واکسن چین و روسیه، برخی دیگر از کشورها نیز واکسن‌هایی را تولید کرده‌اند که در فاز 3 آزمایش بالینی است. واکسن شرکت «فایزر» هم در این گروه قرار دارد.
مدرنا (Moderna)
کشور : آمریکا
 برخی خریداران : کانادا، ژاپن، قطر، اتحادیه اروپا
 فایزر (Pfizer )
کشور : آمریکا-آلمان
 برخی خریداران : آمریکا، ژاپن
 Ad26 (محصول شرکت جانسون و جانسون)
کشور : آمریکا
چادوکس وان (ChAdOx1)
کشور : انگلیس-سوئد
 برخی خریداران : آمریکا و اتحادیه اروپا
 نوواواکس(Novavax)
کشور : آمریکا
 برخی خریداران : آفریقای جنوبی، انگلستان، هند، استرالیا
 مدیکاگو (Medicago)
کشور : کانادا
نکته : توافق با دولت کانادا برای تولید 75 میلیون دوز واکسن
کوواکسین (Covaxin)
کشور : هند
بریس (BRACE) 
کشور :استرالیا 
WHO :
8 واکسن ایرانی در مرحله پیش‌بالینی است
در گزارش هفته گذشته سازمان جهانی بهداشت، علاوه بر واکسن های مرحله آزمایش بالینی، به 164 واکسن مرحله پیش‌بالینی هم اشاره شده است. نکته قابل توجه این‌که 8 واکسن ایرانی نیز در این فهرست ثبت شده است: بیوسان فارمد (از شرکت‌های هلدینگ دارویی برکت)، شفا فارمد، میلاد فارماسوتیکالز، زیست کیان آزما ، واکسن دانشگاه شیراز،رناپ ،سل تک فارمد و یک واکسن دیگر به نام «ایران».
بررسی این گزارش نشان می‌دهد بسیاری از موسسات و مراکز تحقیقاتی در دیگر کشورهای جهان نیز در مرحله آزمایش پیش‌بالینی واکسن‌های خود هستند، از جمله: بنگلادش، اسلوونی، انگلستان، ترکیه، سوئد، تایلند، فرانسه، کانادا، ویتنام، برزیل، ژاپن، آمریکا، هند، فنلاند، آلمان، اسپانیا، گرجستان، قزاقستان، نیجریه و آرژانتین. این یعنی بیش از 20 کشور دنیا در حال تلاش برای تولید واکسن هستند و خود را معطل دیگر کشورها نکرده‌اند.
محققان ایرانی نیز در تلاش‌اند واکسن‌های تولیدی خود را از مرحله پیش‌بالینی به مرحله بالینی ارتقا دهند. اگرچه طی روزهای اخیر خبرهایی از آغاز مرحله بالینی برخی از این واکسن‌ها منتشر شد، اما آن‌طور که دبیر کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرده است، با توجه به لزوم اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو، نمی‌توان این آزمایش‌ها را رسمی و قطعی دانست.
به گفته دکتر مصطفی قانعی، احتمالا از اواخر آذرماه فاز اول آزمایش بالینی یکی از این واکسن‌ها آغاز خواهد شد تا پس از بررسی نتایج، طی ماه‌های آینده (اردیبهشت 1400) به فاز 3 آن برسیم. طبق این اظهارنظر، می‌توان انتظار داشت پس از سپری‌شدن بازه سه‌ماهه بررسی نتایج فاز3 و تایید نهایی واکسن کرونای ایرانی، واکسیناسیون عمومی از مهر 1400 آغاز شود.