چاپ

پیام ویژه-نصرت‌الله تاجیك/محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه كشورمان سفری منطقه‌ای را به قطر انجام داد و با مقامات این كشور دیداری برگزار كرد كه می‌تواند بر موقعیت ایران در منطقه اثرگذار باشد. واقعیت آن است ایران كه به دلیل اینكه در منطقه‌ای توسعه نیافته حضور دارد، متاسفانه حل مشكلات ما با غرب در منطقه با ترجمه بدی ارایه می‌شود و از آن علیه خودمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در كشورهای عربی این ترجمه بیان می‌شود كه ایران قصد دارد با حل مشكلات خود به سمت یك هژمون شدن در منطقه پیش برود و موقعیت كشورهای عرب منطقه را با خطر مواجه كند. در ارایه این ترجمه بد به كشورهای عربی سعودی‌ها نقش بسیار زیادی داشتند.

آنها از زمان مذاكرات برجام سعی كردند از این فضا استفاده كنند و كشورهای كوچك‌تر را از ایران بترسانند و بعد از مذاكرات برجام و اجرایی شدن توافق آنها عنوان كردند ایران وارد دوره هژمونیك خود شده است و پس از حل مشكلات هسته‌ای با غرب، زمینه‌های سلطه خود را با كمك غرب بر منطقه فراهم می‌كند. ترویج این احساس كاذب و غلط بار سنگین دیپلماتیك و سیاسی برای كشور به وجود ‌آورد و آن زمان لازم بود كه ما به موازات حل مشكلات هسته‌ای با غرب و جامعه جهانی به این سمت حركت كرده كه مسائل و مشكلات خود با كشورهای منطقه‌ را نیز حل كنیم. متاسفانه نه در دولت‌های نهم و دهم و نه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم این اهتمام وجود نداشت. در دولت نهم و دهم یكسری اقدامات احساسی از سوی رییس دولت وقت صورت گرفت كه زیرساخت‌های روابط منطقی ایران با منطقه را كه در گذشته وجود داشت تخریب كرد، ولی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، با وجود رویكرد درست نسبت به جامعه جهانی و مسائل منطقه ولی در مجموع روابط دوجانبه با كشورهای منطقه بنا به دلایلی مغفول ماند. از همین‌رو دیپلماسی‌های دوجانبه با كشورهای كوچك منطقه موجب توضیح و تبیین جمهوری اسلامی ایران نسبت به مسائل منطقه و فرامنطقه‌ای و همچنین موضوعات اقتصادی خواهد شد. سفر آقای ظریف به كشور قطر و همچنین سایر كشورهای كوچك كه زیر سلطه عربستان سعودی قرار دارند، می‌تواند به تبیین مواضع و تشریح دیدگاه‌های و اقدامات ما در منطقه كمك كند. ایران باید به دنبال پیدا كردن یك فرمول و الگو برای اقدامات دسته‌‌جمعی منطقه‌ای باشد. البته بنده معتقدم كه باید الگوی اقدامات دسته‌جمعی را به سمت اقتصاد سوق دهیم. انجام پروژه‌های مشترك اقتصادی و مخصوصا مسائلی كه همه كشورها را درگیر خود كرده از جمله این مباحث است. كشتیرانی تجاری در خلیج‌فارس، مباحث زیست محیطی و بحث امنیت كشتیرانی و موضوعاتی كه طی یكی، دوسال اخیر رخ داد، زمینه خوبی برای همكاری‌های منطقه‌ای خواهد شد كه در حقیقت در رایزنی‌ها و تبادلات سیاسی و اجتماعی می‌تواند محقق شود. اكنون با توجه به اخبار و اطلاعات در رسانه‌ها مبنی بر چرخش در سیاست امارات یا اتخاذ یك رویكرد جدید توسط سعودی‌ها نسبت به ایران و با توجه به مشكلات ما با امریكا و ترامپ، اگر در جهت نزدیك كردن دیدگاه‌ كشورهای منطقه پیش برویم، بدون دخالت كشورهای خارجی می‌توانیم به سازوكاری موفق برای امنیت منطقه دست پیدا كنیم كه این سازوكار در حقیقت تشریح‌كننده منافع همه كشورهای منطقه به خصوص نسبت به مسائلی كه همه در آن دیدگاه مشترك دارند، باشد. به خصوص موضوعات مربوط به محیط زیست و اقتصاد در منطقه می‌تواند زمینه خوبی را برای همكاری با كشورهای منطقه ایجاد كند. از طرفی دیگر اكنون شاهد تحولات جدیدی در عرصه بحران یمن هستیم كه ایران می‌تواند نقش بسیار سازنده‌ای ایفا كند. یكی از ایرادات و انتقادات نسبت به سیاست‌های منطقه‌ای دونالد ترامپ این است كه نقش مسوولیت‌پذیر ایران در حوادث منطقه از جمله خلیج‌فارس و خاورمیانه را نادیده می‌گیرد و قائل به ایفای نقش منطقه‌ای ایران نیست. ولی باید در خصوص كشورهای منطقه تا جایی كه امكان دارد از خاصیت قدرت سازنده‌ای كه جمهوری اسلامی در پرتو قدرت نرم و سختی كه از خود نشان داده و در كشور ایجاد كرده، استفاده كرد. ایران اقدامات موثری در مبارزه با داعش و حتی مسائل خاورمیانه انجام داده و حتی در موضوعات خلیج‌فارس نیز این نقش را می‌تواند ایفا كند كه اختلافات عربستان و امارات در بحث یمن بستر مناسبی را برای ایران فراهم می‌كند. اما ایران نباید در حقیقت وارد یك نزدیكی به یك طرف برای دشمنی با گروه دیگر شود. جمهوری اسلامی باید واقعا به عنوان یك قدرت برتر منطقه مورد رجوع همه كشورهای منطقه باشد كه از جمله آن می‌توان به بحث یمن اشاره كرد. سسله تحولاتی كه در منطقه رخ داد كه اگر نخواهیم اضافه برآورد داشته باشیم، یعنی از ساقط شدن پهپاد امریكایی گرفته تا جریان نفتكش‌ها، همه آنها به نظر می‌رسد یك دلسردی از اقدامات ترامپ نسبت به ایران را به وجود آورده است. در حقیقت هم سعودی‌ها و هم اماراتی‌ها اینكه امریكا بخواهد از آنها در برابر جمهوری اسلامی محافظت كند، قدری مایوس شده‌اند و این رویكرد به وجود آمده كه بهتر است خودمان مسائل‌مان را با ایران حل كنیم و به جای مواجهه امنیتی و نظامی به سمت مصالحه سیاسی حركت كنیم. اكنون این احساس به وجود آمده كه چنین فرمول‌بندی در منطقه در حال شكل گرفتن است. در نهایت این نكته را نباید فراموش كرد كه ما در حال زندگی در منطقه‌ای توسعه‌نیافته هستیم. زمان می‌برد تا بتوانیم مسائل و مشكلات‌مان را با سایر كشورها حل كنیم. اكنون اگرچه صحبت از برگزاری یك نشست امنیتی منطقه‌ای به میان آمده است، اما واقعیت آن است كه ترتیبات چنین نشستی در یك الگوی منطقه‌ای و در چارچوب سنتی وجود ندارد. كشورهای منطقه باید به سمت الگوهای نوین پیش بروند. پیشنهاد این است كه باید همه طرف‌ها به سمت یك همكاری اقتصادی پیش بروند تا بستری را برای امن شدن همه كشورها از جمله كل منطقه ایجاد كنند.