چاپ

پیام ویژه - صبح نو / متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
مهدیه سادات شاهمرادی / کودک تا کمر در سطل زباله خم شده تا بتواند پلاستیک‌ها را از میان زباله‌ها تفکیک کند و به فروش برساند اما به ناگاه مردی جوان او را بلند کرده و در سطل بزرگ زباله شهری می‌اندازد و با خنده دوستانش تشویق می‌شود. پسرک، مبهوت و حیران و بازحمت بسیار خودش را از سطل زباله بیرون می‌کشد و با حیرت به جوانی که در پشت دوربین موبایلش قهقهه سر داده می‌نگرد. جوان خندان از پسرک تحقیرشده می‌خواهد در برابر دوربین دست تکان دهد و دوستانش بار دیگر قهقهه می‌زنند و تمام!
آنچه روایت شد صحنه‌ای از یک فیلم یا تئاتر نیست، حتی روایتی از یک کتاب داستانی تلخ نیز نیست بلکه واقعیتی که گفته شد در کرج روی داده است و دیروز در فضای مجازی منتشر شد.
از صبح دیروز که این فیلم چند ثانیه‌ای منتشر و دست‌به‌دست شد، خشم بسیاری از هموطنان‌مان را برانگیخت و احساسات زیادی را جریحه‌دار کرد. برخی بروز این رفتار زشت و انتشار آن را نشانه سقوط ارزش‌های اجتماعی دانستند و برخی دیگر نیز مدعی شدند که جایگاه ارزش‌ها تغییر کرده است. بسیاری نیز این فیلم کوتاه را نماد فقر مادی، فرهنگی و تبعیض‌هایی تلقی کردند که رفته‌رفته دامن اجتماع ما را می‌گیرد؛ مسائلی که باعث شده، باوجود ثروت‌های طبیعی و خدادادی کشورمان، زباله‌گردی رواج یافته و برخی کودکان‌شان را درمیان زباله‌ها بیابند. عده‌ای در زیر پست این فیلم نوشتند که عاملان این رفتار، حیوان‌هایی هستند که شکل انسان گرفته‌اند و عده‌ای دیگر بالا رفتن تمایلاتی مانند مال‌طلبی و لودگی در جامعه را دلیل چنین رفتارهایی دانستند. یکی می‌گفت مرد جوان باید به روان درمانگر مراجعه کند و دیگری او را مردم آزار نامیده بود و عملش را زشت و ظالمانه توصیف
کرده بود.
هیولای درونت را بشناس
در این میان آسیب‌شناسان اجتماعی نیز به این فیلم واکنش نشان دادند و دلایل بروز اینگونه رفتارهای غیراجتماعی و شیوه مواجهه با آن را بررسی کردند. خانم لیلا ارشد، مددکار اجتماعی و فعال حقوق زنان و کودکان در گفت‌و‌گو با «صبح‌نو» براین نکته تاکید می‌کند که جامعه ما نیاز به یک آموزش گسترده و وسیع برای مردم دارد. او توضیح می‌دهد: مردم از کودکی و نوجوانی باید آموزش ببینند که چطور می‌توانند با سایر آدم‌های جامعه ارتباط داشته باشند، خودشان را بشناسند و به کاستی‌هایشان آگاه شوند و هیولای درون‌شان را ببیند و آن را مهار کنند. او تصریح می‌کند: کسی که این کار را انجام می‌دهد یعنی خودش مشکلات فراوانی دارد. وقتی انسان‌ها مهارت شناخت خود و شیوه ارتباط را بلد نیستند می‌توانند در مواقعی دست به رفتارهایی بزنند که این رفتار کاملاً ضد اجتماعی و عجیب است.
زباله‌گردی حق کودکان نیست
ارشد معتقد است که باید موضوع را از زاویه دیگری نیز مورد بررسی قرار داد. به باور او در کشوری مانند کشور ما که منابع زیادی دارد و کشور فقیر و بدبختی نیست چرا باید بچه‌های کوچک در سطل زباله بگردند و معاش‌شان را از راه زباله‌گردی به دست بیاورند و خانواده نیز بچه‌هایشان را به‌دلیل فقر برای زباله‌گردی بفرستند تا در پی آن چنین رفتارهای تحقیر‌آمیزی با این کودکان بی‌گناه شود.
این مددکار اجتماعی تاکید می‌کند: هر دو وجه ماجرا باید به دقت آسیب‌شناسی شود؛ یکی آنکه چرا افرادی مانند مردی که در فیلم می‌بینیم به دلایل مختلف نمی‌توانند رفتار خود را کنترل کنند و دیگر آنکه چرا این بچه‌های فقیر بدون هرگونه حمایتی مورد آزار و آسیب بزرگسالان قرار می‌گیرند. خانم ارشد تصریح می‌کند: باید به این سؤالات پاسخ داد که کودکانی که در این شرایط دشوار بزرگ می‌شوند چقدر می‌توانند آسیب ببینند و در آینده چه رفتاری با بزرگسالان خواهند داشت، همان بزرگسالانی که وقتی باید رعایت حال و روز این کودکان را می‌کردند نکردند و آن‌ها را مورد آسیب قرار دادند. به اعتقاد این فعال حقوق کودکان و زنان، حق این کودکان نیست که با سن کم زباله‌گردی کنند و در مواجهه با این رفتارهای همراه با خشونت قرار گیرند. او می‌گوید: ما سال‌هاست که اخلاق و آموزش را از یاد برده‌ایم و جامعه ما نیازمند اصول و چارچوب‌های اخلاقی است که مناسب جامعه است و باید یاد بگیریم به آن‌ها عمل کنیم و تا زمانی که این جای خالی پر نشود باز هم با چنین تصاویر آزاردهنده‌ای روبه‌رو خواهیم شد. به باور لیلا ارشد اکنون نیاز جامعه بیش از هر چیز آن است که اخلاق را تقویت کنیم تا انسان‌ها بتوانند با اخلاقی که مناسب جامعه است هماهنگ شوند.
بیماری دیده‌شدن افراد را به لودگی می‌کشاند
مجید ابهری، آسیب‌شناس و مدرس جامعه‌شناسی نیز بر این نکته تاکید می‌کند که تغییر سبک زندگی به‌خاطر شبکه‌های مجازی و شبکه‌های مجازی و بالارفتن حساسیت افراد به توجه و نگاه دیگران به خود باعث شده تا با گروهی از افراد روبه‌رو شویم که تمام معیارهای انسانی و عاطفی برایشان خنده و لودگی تعبیر می‌شود.
او در گفت‌و‌گو با «صبح‌نو» توضیح می‌دهد که بارها در فضای مجازی فیلم‌هایی مشاهده شده که افراد با آزار دیگران به خنده کشیده می‌شوند یا خود با رفتارهای نامتعارفی باعث خنده دیگران می‌شوند. گاهی نیز حیوان بی‌آزاری را سوزانده یا شکار می‌کنند و با انجام این کارها باعث تفریح و خنده دیگران می‌شوند.
این آسیب‌شناس به دلایل بروز چنین رفتارهایی اشاره کرده و می‌گوید: متاسفانه علل اصلی این مسائل را باید در تربیت خانوادگی افراد و همینطور خلأ رفتاری و روانی‌شان جست‌وجو کرد. برخی افراد برای آنکه دیده‌شدن خود را به رخ همسالان و دیگران بکشند حاضرند دست به هر اقدام شنیع و ناخوشایندی بزنند، حال چه این رفتار آزار حیوانات باشد و چه آزار انسان‌ها. به باور این استاد دانشگاه اینگونه افراد از نظر رفتارشناسی، دچار سندرم هیستورویونیک یعنی خودنمایشی هستند و از اینکه دیگران آن‌ها را تماشا کنند، لذت می‌برند. حال ممکن است این دیده‌شدن با پوشیدن لباس‌های غیر متعارف و با آرایش‌و‌پیرایش متفاوت محقق شود و گاه با رفتارهای نامتعادل و خارج از ضوابط و معیارهای رفتاری مانند آنچه که در این فیلم اتفاق افتاد.
نبود تربیت درست و کمبود نشاط اجتماعی مخرب‌اند
ابهری تاکید می‌کند: در هیچ جای دنیا رفتاری که این مرد با کودک انجام می‌دهد خنده‌آور نیست بلکه گریه‌آور و غم‌انگیز است. تربیت ضعیف خانوادگی، کمبود نشاط اجتماعی باعث شده تا برخی نوجوانان‌و‌جوانان برای تفریح و سرگرمی دست به هر رفتار غیر متعارف بزنند. به نظر می‌رسد که برخی جوانان هنوز تفاوت میان شادی و سرگرمی با لودگی و آزار را نمی‌دانند. این آسیب‌شناس نیز معتقد است رسانه‌ها و صدا‌و‌سیما باید به مردم آموزش دهند که لودگی، تمسخر و دست انداختن دیگران با طنز و خندیدن بسیار متفاوت است. او توضیح می‌دهد: رفتار گروه اول بی‌ادب و دور از اخلاق است و شیوه گروه دوم طنز و نشاط اجتماعی است که مابین دوستان و اعضای خانواده لازم و ضروری است.
به باور ابهری، نقش دولت و نهادهای دولتی در قبال نوجوانان و پیشگیری از سرایت چنین رفتارهایی، عرضه امکانات رفاهی و تفریحی رایگان یا ارزان قیمت به اقشار یاد شده و آموزش مهارت‌های زندگی در مدارس به جای درس‌ها و مطالبی که به هیچ‌یک از نیازهای آن‌ها را پاسخ نمی‌دهد و به درد دنیا و آخرت آن‌ها نمی‌خورد. بنابراین باید مهارت‌های زندگی به فرزندان جامعه آموزش داده شود تا از اینگونه رفتارها جلوگیری شود.
آزارگران دستگیر شدند
دیروز رییس سازمان بهزیستی هم اعلام کرد که این سازمان به این موضوع ورود کرده و تا حصول نتیجه پیگیری‌های خود را ادامه خواهد داد. آقای وحید قبادی‌دانا درباره انتشار ویدیویی از یک کودک زباله‌گرد که از سوی فردی به داخل سطل زباله انداخته می‌شود، گفت: اگر مشخص شود که انتشار این فیلم به قصد آزار این فرد بوده حتماً با سازندگان فیلم نیز برخورد خواهد شد. باوجود آنکه برخی از افول ارزش‌ها در جامعه می‌گویند اما هنوز هم وجدان‌های بیدار بسیار است؛ هنوز چندساعتی از انتشار و دست‌به‌دست شدن این فیلم نگذشته بود که عده‌ای این جوان خطاکار را شناسایی کرده و به ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر استان البرز معرفی کردند. شنیده‌ها حاکی از آن است که با پیگیری و مطالبه مردمی وی در بازداشت به سر می‌برد. به امید روزی که در هیچ جای کشورمان شاهد چنین صحنه‌های دردناک انسانی نباشیم.