چاپ

پیام ویژه - ایران / متن پیش رو در ایران منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
عبدالرحمن فتح اللهی / پادشاهی عمان رسماً از تعیین جانشین سلطان قابوس، پادشاه فقید این کشور خبر داد و هیثم بن طارق آل سعید، پسرعموی 65 ساله سلطان قابوس صبح دیروز (شنبه) مقابل پارلمان این کشور سوگند یاد کرد. با توجه به تغییرات در کادر رهبری عمان و طرح این سؤال که مسقط از این پس آبستن چه تحولاتی خواهد بود، با قاسم محبعلی، سفیر اسبق ایران در مالزی و یونان و کارشناس مسائل خاورمیانه و جهان عرب گفت‌و‌گو کردیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید:
مهم‌ترین ویژگی حکومت سلطان قابوس، نگاه بی‌طرفانه وی بود. آیا با روی کار آمدن هیثم بن طارق آل سعید سیاست خارجی و دیپلماسی عمان به راه سابق ادامه خواهد داد؟
همان‌گونه که اشاره کردید کشور عمان در طول 50 سالی که از سلطنت سلطان قابوس، پادشاه این کشور می‌گذرد توانست با پیگیری یک سیاست موازنه قوای مثبت یک رضایت نسبی را در میان همه بازیگران منطقه‌ای و جهانی نسبت به عملکرد خود ایجاد کند. به گونه‌ای که همزمان مناسبات موفقش را با ایران، عربستان، امارات، بحرین، امریکا، انگلستان و اخیراً رژیم صهیونیستی حفظ و تداوم بخشید. اگر چه نمی‌توان با قاطعیت از کم وکیف سیاست بن طارق سخن گفت، اما به نظر من کماکان همان نگاه و سیاست پادشاه فقید این کشور در دستور کار باشد. بویژه آنکه بن طارق علاوه بر تصدی‌گری وزارت میراث و فرهنگ عمان در برهه‌ای به‌عنوان معاون وزیر امور خارجه در دستگاه دیپلماسی عمان فعالیت کرده و حتی در مقاطعی به‌عنوان فرستاده ویژه سلطان قابوس در برخی از تحولات دیپلماتیک نقش‌آفرینی خود را داشته است.
پیشتر برخی گمانه زنی‌ها از تلاش یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان برای جانشینی سلطان قابوس خبر می‌داد. آیا نبرد قدرتی میان او و بن‌طارق شکل خواهد گرفت؟
در دوران سلطان قابوس تنش‌ها و اختلافات داخلی در سایه رقابت قدرت تا حد زیادی مرتفع شد. اما بجز این یوسف بن علوی از خاندان سلطنتی این کشور نبود. لذا بدیهی بود، چون سلطان قابوس دارای فرزندی نبود دیوان یا شورای سلطنتی عمان یکی از اعضای خانواده وی را به‌عنوان پادشاه جدید این کشور انتخاب کند. اکنون انتخاب بن طارق به‌عنوان پادشاه جدید عمان تقریباً مورد وفاق تمامی شخصیت‌ها و مقامات این کشور است. پس بعید است جنگ قدرتی میان بن علوی و بن طارق شکل بگیرد. در کنار آن به نظر من پختگی سیاسی، ثبات شخصیت و دوراندیشی بن علوی به حدی رسیده که اگر چه شاید نیم نگاهی به کسب قدرت داشته باشد، اما هیچ گاه این انگیزه را به ابزاری برای ایجاد تنش داخلی بدل نخواهد کرد.
آیا تلاش‌های دیپلماتیک میانجی گرایانه عمان که مورد تأکید سلطان قابوس بود، در دوران بن طارق نیز ادامه پیدا خواهد کرد؟
بن طارق در شرایط حساسی به پادشاهی عمان رسیده است. بخصوص بعد از اقدام ایالات متحده امریکا در ترور سردار سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین حمله موشکی سپاه به پایگاه‌های نیروهای امریکایی مستقر در عراق. دامنه این تحولات می‌تواند باعث پررنگ‌تر شدن جنگ و تنش در یمن شود که تأثیر مستقیمی بر امنیت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و به تبع آن عمان خواهد داشت. به موازات این امر اکنون زمزمه‌هایی در خصوص فروپاشی برجام نیز وجود دارد، اگر روند تحولات به این سمت پیش رود، عمان به ناچار سعی خواهد کرد در این میان سیاست خود را به‌گونه‌ای تنظیم کند که حداقل مناسباتش با بازیگران بزرگ جهانی بخصوص ایالات متحده و انگلستان به هم نخورد. البته امنیت کل کشورهای منطقه خاورمیانه به هم گره خورده است. لذا ایجاد هر گونه ناامنی، تلاش برای تداوم و تشدید آن می‌تواند کل منطقه را درگیر کند. از این‌رو به نظر نمی‌رسد بن‌طارق بخواهد از میانجیگری‌های صورت گرفته پا پس بکشد.
آیا ممکن است، کشورهای منطقه و بخصوص عربستان و امارات و بعد از آن کشورهای فرامنطقه‌ای مانند امریکا و انگلستان سعی کنند، در دوران پادشاهی بن طارق، مسقط را وادار به دوری گزیدن از سیاست بی‌طرفی بکنند؟
کشور عمان بواسطه قراردادها، پیمان نامه‌ها و معاهدات عمدتاً نظامی و امنیتی که با بازیگرانی مانند ایالات متحده امریکا و انگلستان بسته است، نمی‌تواند سیاستی مغایر با نگاه واشنگتن و لندن داشته باشد. اما نکته بسیار مهم اینجاست که چون اکنون همه طرف‌ها از ایران گرفته تا عربستان، امارات، بحرین، امریکا، انگلیس و حتی رژیم صهیونیستی از سیاست بی‌طرفی عمان یک رضایت نسبی دارند، بعید به‌نظر می‌رسد که لندن، واشنگتن و حتی تل آویو و ریاض بخواهند که عمان را به سمت دوری گزیدن از سیاست بی‌طرفی در دوران پادشاهی جدید کنند.