چاپ

پیام ویژه - مهرداد فرهمند، خبرنگار بی بی سی فارسی، در مطلبی به اشتباه اوکراین در هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری متعلق به خطوط هواپیمایی روسیه در سال 2001 اشاره کرده است.

به گزارش جام نیوز ، اشتباه پدافند هوایی کشور در هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین، و به شهادت رسیدن 147 نفر از هموطنان باعث شد تا غم شهادت سردار قاسم سلیمانی با داغی دیگر سنگین تر شود.
اما مهرداد فرهمند، خبرنگار بی بی سی فارسی، در مطلبی به اشتباه اوکراین در هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری متعلق به خطوط هواپیمایی روسیه در سال 2001 اشاره کرده و نوشته است:
«در موشک زدن به هواپیمای مسافربری، اوکراینی‌ها هم خیلی علیه السلام نیستند. خودشان هم این کار را کرده اند. یک مورد را حتما به یاد دارید که ماجرای پنج سال پیش سقوط هواپیمای مالزیایی بود که به پای هواداران روسیه نوشته شد (که تاکنون زیر بار نرفته اند) اما مورد دیگری هم هست که به هجده سال پیش مربوط می شود و پدافند هوائی ارتش اوکراین عامل آن بود. هواپیمای قربانی ربط کوچکی هم به ایران داشت.
در سوم اکتبر 2001 (یازدهم مهر 1380) هواپیمای توپولوف خطوط هوائی سیبری (متعلق به روسیه) از تل آویو راهی شهر نووسیبیرسک در روسیه بود. همزمان ارتشهای روسیه و اوکراین در حال رزمایش مشترک بودند، پدافند هوائی اوکراین از دو جای مختلف بسوی یک پهپاد توپولوف روسیه شلیک کرد، یکی از سامانه اس سیصد و دیگری از سامانه اس دویست (هر دو ساخت روسیه). موشک سامانه اس سیصد به پهپاد خورد و موشک سامانه اس دویست که هدفش از بین رفته بود، به راه خود ادامه داد و در فاصله دویست و پنجاه کیلومتری به توپولوف مسافربری خورد که در ارتفاع سی و هفت هزار پا در خط کاملا امنی بر فراز دریای سیاه در حال پرواز بود.بدیهی است که همگی شصت و شش مسافر و دوازده خدمه کشته شدند.
خلبان هواپیمای خطوط هوائی ارمنستان که در همان نزدیکی در حال پرواز بود، همان زمان گزارش داد که هواپیما را دیده که در هوا منفجر شده است. برج مراقبت هم صدای جیغ و داد از کابین خلبان ضبط کرده بود که از رخدادی ناگهانی حکایت می کرد. در نتیجه اولین احتمالی که دولت های روسیه و اوکراین مطرح کردند، حمله تروریستی و انفجار بمب در هواپیما بود. از حملات یازده سپتامبر بیش از سه هفته نمی گذشت و احتمال حمله تروریستی به هواپیماها بسیار بالا در نظر گرفته می شد. دولت اسرائیل بلافاصله پس از خبردار شدن، فرودگاه بن گوریون را که هواپیما از آن برخاسته بود، تا 48 ساعت بست و همه جای فرودگاه و هواپیماها را برای یافتن بمب های بیشتر جستجو کرد.
اما از همان روز نخست، دولت امریکا اعلام کرد که شواهدی در دست دارد که نشان می دهد موشک به هواپیما خورده است. تلویزیون ها سی بی اس و سی ان ان هم به نقل از منابعی در دولت امریکا شروع به پخش گزارش هایی در این باره کردند. اما دولت های روسیه و اوکراین این گزارش ها را تکذیب کردند.
دولت روسیه بلافاصله تیمهای جستجو به محل سقوط هواپیما فرستاد. جعبه سیاه هواپیما به عمق هزار تا دو هزار متری دریا افتاده و بیرون آوردنش ناممکن بود اما قطعاتی از هواپیما روی آب شناور بود. از مسافران هم تنها چهارده جسد پیدا شد. کف هواپیما که یک تکه روی آب افتاده بود، یکصد و هشتاد و سه سوراخ داشت. تکه های دیگر به دست آمده از هواپیما هم مجموعا چهارصد و شصت سوراخ داشتند. تحقیقات نشان داد که سوراخها جای گلوله های ناشی از انفجار موشک است، در خون اجساد هم مونوکسید کربن پیدا شد که از آتش ناشی از انفجار حکایت می کرد. با بررسی شواهد، تیم تحقیق روسیه اعلام کرد که موشک پدافند در ارتفاع پانزده متری بالای هواپیما منفجر شده و گلوله های آن هواپیما را منهدم و سرنگون کرده است.
دولت اوکراین زیربار نرفت. تیمی از جامعه کشورهای هم‌سود (جمهوری‌های بازمانده از شوروی) مامور تحقیق شد که همین یافته ها را تایید کرد اما دولت اوکراین با اینکه برخی از مقاماتش در روزهای اول اذعان کردند که احتمال سقوط هواپیما بر اثر اصابت موشک را رد نمی کنند، تا امروز زیر بار نرفته است.
با این حال، رفتار دولت اوکراین نشان داد نزد خودش پذیرفته که هواپیما هدف موشک پدافند شده است. وزیر دفاع و همگی مسئولان پدافند هوائی برکنار شدند (بیش از بیست افسر) و کاربرد سامانه های اس دویست و اس سیصد در اوکراین کاملا متوقف شد.
دولت اوکراین به ازای هر یک از جانباختگان دویست هزار دلار خسارت به خانواده هایشان داد (چهل قربانی شهروند اسرائیل و بقیه شهروند روسیه بودند). خانواده های چهارده قربانی اسرائیلی در دادگاهی در اوکراین علیه دولت اقامه دعوا کردند که هواپیما هدف موشک شده اما این شکایت به جایی نرسید. دولت روسیه هم جداگانه علیه دولت اوکراین اقامه دعوا کرد اما انقلاب نارنجی در اوکراین و سپس تیرگی روابط دو کشور روند رسیدگی به شکایت را متوقف کرد و پرونده تاکنون باز مانده است.

اما آن ربط کوچک به ایران: همین هواپیمای توپولوف که با موشک پدافند اوکرایین سرنگون شد، در سالهای 1372 تا 1378 در اجاره شرکت ایران ایرتور بوده و در خطوط هوائی ایران پرواز می کرده. عکسی که گذاشته ام این هواپیما را در نوروز 1372 در فرودگاه آتن نشان می دهد، زمانی که در اجاره شرکت ایران ایرتور بوده و با پرچم ایران پرواز می‌کرده است.