چاپ

پیام ویژه - تسنیم / متن پیش رو در تسنیم منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
«عبدالله باعبود» تحلیلگر مسائل سیاسی از کشور عمان و استاد دانشگاه سنگاپور در گفت‌وگو با خبرنگار گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به سؤالات مختلف درباره اوضاع منطقه‌ای و نیز روابط جمهوری اسلامی ایران و عمان پاسخ داده است.
تسنیم: منابع انسانی و نفت و اراضی گسترده‌ای که بسیاری از کشورهای منطقه دارا هستند، کمتر از چیزی نیست که ایران از آن برخوردار است، اما با این وجود، ایران از زیر اراده و خواست غربی‌ها بیرون آمد و رها شد و توانست در بسیاری از زمینه‌ها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی روی پای خود بایستد، اما کشورهایی که دل به تداوم حمایت آمریکا بسته‌اند، همچنان از ضعف و سستی در زمینه‌های مختلف رنج می‌برند، شما این دو وضعیت را چطور تحلیل می‌کنید؟
عبدالله باعبود: اولا به ملت ایران به مناسبت فرا رسیدن سالگرد انقلاب اسلامی تبریک عرض می‌کنیم و امیدواریم که ایران را همواره پیشرفته و پیشرو و بخشی مهم از منطقه خاورمیانه ببینیم. ایران نقش بزرگی در کمک به حفظ امنیت و ثبات و توسعه منطقه ایفا می‌کند.
منطقه در مشکلات بزرگی به سرمی‌برد، اما الگویی که ایران دنبال کرد، یک الگوی مهم به شمار می‌رود که باید کشورهای منطقه به آن توجه و تلاش کنند تا از آن به عنوان نمونه‌ای از تکیه به خود و منابع و ملت خود پیش از آنکه به دیگران تکیه کنند، درس بگیرند. درست است که کشوری در جهان وجود ندارد که بتواند بدون دیگران زندگی کند، اما در آغاز باید به ملت و امکانات خود اتکا کند و آموزش و صنعت و موارد مشابه را برای خود فراهم کند. ایران موفقیت بسیار بزرگی در این زمینه کسب کرده است. معتقدم که کشورهای منطقه نیاز دارند که درس‌هایی بیاموزند زیرا تکیه به غرب یا شرق در هر چیزی در زندگی جنبه‌های منفی در بر دارد.
ملت‌های منطقه به ملت‌های مصرف کننده و غیرتولیدی تبدیل شده‌اند که فناوری را وارد می‌کنند و در مقابل، ایران فناوری‌ها و علوم را توسعه داده است. رشد و توسعه بدون رشد و توسعه علمی و فناوری وجود ندارد و ایران در این زمینه نقش بزرگی ایفا کرده است. (عقب مانده نگه داشتن ملت‌ها) میراث استعمار قدیم است که همچنان باقی مانده است. در برخی از این کشورهای (منطقه) متأسفانه اعتماد به نفس وجود ندارد. اکنون این غرب یا شرق است که درباره آینده ما آنطور که می‌خواهد، تصمیم می‌گیرد، زیرا ما در همه چیز –نه فقط سلاح بلکه فناوری و علوم و صنعت دارویی – همچنان به آنها تکیه کرده‌ایم، اما زمان آن برای منطقه فرا رسیده است که الگوی اقتصادی مستقل خود را با تکیه بر امکانات و منابع انسانی و طبیعی خود و نیز همکاری با کشورهای منطقه با یکدیگر و کنار گذاشتن اختلافات ترسیم کند تا این منطقه شکوفا شده و همگان در صلح در کنار هم زندگی کنند . این آرزوی ما است، اما متأسفانه چنین چیزی را در حال حاضر نمی‌بینیم.
تسنیم: چرا برخی کشورهای منطقه از ندای امام خمینی (ره) برای بیرون راندن نیروهای خارجی از منطقه و ساختن یک ائتلاف عربی – اسلامی برای مقابله با چالش‌های امنیتی و اقتصادی ابراز نگرانی کردند؟
عبدالله باعبود : مشکل از دوطرف است. سوء تفاهم زیادی در دوطرف وجود دارد. از طرف ایران از یک سو و از طرف جهان عرب از سوی دیگر. هریک دیگری را نمی‌فهمند و از طرف مقابل هراس دارد. بین این دو طرف یک درگیری علنی و پنهان وجود دارد که به زیان همگان است. به اعتقاد من، ابتکار عمل‌هایی که از طرف ایران مطرح می شود، در منطقه عربی درک و فهمیده نمی‌شود یا برداشت از آن با نوعی نگرانی و دغدغه صورت می‌گیرد و این گونه برداشت می‌شود که ایران طمع ورزی در منطقه دارد و تمایل به سیطره و سلطه گری دارد. در مقابل نیز ایران از طرف عربی به خاطر همکاری با غرب نگران است. آنها در حلقه غرب قرار گرفته‌اند و از غرب بی‌نیاز نشده‌اند و به ایران اعتماد ندارد و ایران نیز خواهان غرب نیست. لذا کشورهای منطقه در یک چرخه بیهوده افتاده‌اند که نتوانسته‌اند از آن خارج شوند. در وهله اول، همه کشورهای منطقه نیاز به برداشتن گام‌های اعتمادسازی دارند و سپس به انجام یک گفت‌وگوی صریح. ما برای اینکه نگرانی و دلهره موجود بین دوطرف را دور کنیم، نیاز به همکاری و امنیت و ثبات داریم. ملت‌های منطقه با چالش‌های بزرگی روبرو هستند. اقشار جوانی دارند که نیاز به فرصت‌های شغلی و هدایت و آینده‌ای بهتر دارند. این درگیری و نگرانی و تلاش برای سلطه بر دیگری به نفع هیچ طرفی نخواهد بود و تنها دشمنان از آن سود خواهند برد؛ همان دشمنانی که از این کشورها و ملت‌ها به عنوان هیزم آتش خود بهره برداری می‌کنند. لذا به دوطرف نیاز داریم تا سبک و روش تعامل را تغییر دهیم. نیاز به یک چهش ویژه در تعامل داریم. این جهش نیاز به رهبران و تفکری دارد که متأسفانه در حال حاضر موجود نیست.
تسنیم: چرا با وجود اینکه انقلاب ملت ایران به رهبری امام خمینی (ره) رژیم شاه را که هم پیمان نزدیک رژیم صهیونیستی بود، سرنگون کرد، امروز برخی رژیم‌های عربی تلاش می‌کنند که انقلاب اسلامی ایران را به عنوان یک دشمن خطرناک معرفی کنند و برعکس، رژیم صهیونیستی را دوستی صمیمی برای خود به شمار آوردند.؟
عبدالله باعبود: آنچه از خصومت و دشمنی رژیم‌های عرب در قبال اسرائیل می‌شنویم صرفاً تبلیغاتی و رسانه‌ای است و واقعیت ندارد. این کشورها در این مرحله در سایه نگرانی و بی‌ثباتی و ترس از همسایگان عرب دیگر خودشان به سرمی‌برند. هریک از آنها تلاش می‌کند که به آمریکا در منطقه پناه ببرد و همگان می‌دانند که نزدیک شدن به آمریکا از دریچه اسرائیل انجام می‌شود. همگان با اسرائیل روابط اعلام شده یا نشده‌ای دارند. لذا موضوع اسرائیل از نظر رژیم‌های یاد شده چیز مهمی نیست. درحالی که اسرائیل با فلسطینیان مبارزه می‌کند، می‌بینیم که رژیم‌های عرب نه تنها مبارزه نمی‌کنند بلکه تا حد غیرقابل تصوری با اسرائیل همکاری و تعامل می‌کنند و برخی از دولت‌های عرب اسرائیل را می‌پذیرند و تشویق به همکاری با آن می کنند..این اسرائیل است که به ترازو تبدیل شده است و هرکسی که امنیت و سلامت خودش را می‌خواهد باید روابطی قوی با اسرائیل برای حفاظت از خودش ایجاد کند و این آن چیزی است که ما در منطقه شاهد آن هستیم. ملت‌های عرب از این وضعیت راضی نیستند اما توان یا امکان این را ندارند که درحال حاضر کاری انجام دهند.
تسنیم: درپی خروج ایران از دایره نفوذ آمریکا و اعلام جانبداری کامل از مسائل عادلانه و برحق منطقه بویژه مسئله فلسطین، نقش کشورهای غربی و بویژه آمریکا در بحرانی کردن روابط بین ایران و همسایگانش و دمیدن روحیه کشمکش بین دوطرف چه بود؟
عبدالله باعبود: برکسی پوشیده نیست که این قدرت‌های بزرگ در طول تاریخ طمع ورزی در منطقه داشته‌اند. منافع آن در این است که در این منطقه باقی بمانند. از دست دادن نفوذشان در ایران باعث شد که روی کشورهای دیگر تمرکز کنند و آنها را از محیط پیرامونی خودشان دور کنند و این امر باعث تشدید کشمکش و اختلافات و افزایش سوء تفاهم بین آنها می شود. این موضوع مسلم است و هراندازه هم ماهیت اوضاع تغییر کند، باقی خواهد ماند. در یک کلام، ایده قدرت‌های بزرگ "تفرقه بنداز و حکومت کن" هست.
ولی ما خودمان آگاهانه یا ناآگاهانه در این امر سهیم بوده‌ایم. این امر ما را به این نتیجه می‌رساند که اگر این مسائل را خودمان حل‌وفصل نکنیم، یک سوء تفاهم بزرگ و نگرانی و بی‌اعتمادی بین ما وجود خواهد داشت و همچنان درباره همه مشکلاتمان غرب را سرزنش خواهیم کرد. اما چه باید بکنیم که از این مسائل عبور کنیم؟ ما کشورها چه چیزی به هم ارائه داده‌ایم؟ چه سازمان‌هایی با یکدیگر بنیان نهاده‌ایم؟ همکاری مشترکی که با هم کرده‌ایم، چه هست؟ رابطه بین ملت‌ها و روابط اقتصادی یا تجاری چیست؟ همگان در حرکتی پرشتاب نگاه به خارج و وارد کردن گسترده فناوری داشتیم، اما این همکاری بین خودمان به اندازی اندک است که گویا اساسا همکاری اقتصادی وجود ندارد. پروژه‌های مشترکی بین ما وجود ندارد. کشورهای ما از یکدیگر و دستگاههای نظامی خودشان در منطقه نگران هستند. مشکلات زیادی در این منطقه وجود دارد که از آن آگاهیم. مناطق دیگر جهان نیز با مشکلات روبرو هستند، اما راهکارهایی را برای خود یافته‌اند؛ به گونه‌ای که می‌توانند از این مشکلات از طریق همکاری گروهی و شکل دهی به سازمان‌های مشترک و نزدیک کردن منافع بین کشورها و ملت‌ها گذر کنند. این وضعیت به گونه‌ای است که اساسا درگیری یا جنگ به ذهن‌ها خطور نمی‌کند و هرکس تلاش می‌کند که در سایه امنیت و ثبات زندگی کند. این همان چیزی است که به آن نیاز داریم. این همان چیزی است که اروپا و برخی کشورها در آسیا انجام داده‌اند. موارد درگیری و جنگ در کشورهای منطقه خاورمیانه و بویژه کشورهای مشرف به خلیج فارس وجود دارد. چرا اینگونه است؟ به این خاطر که دو مشکل وجود دارد. نخست مشکل قدرت‌های بزرگ و تمایلات آنها در منطقه و مشکل رژیم هایی که قادر نیستند که از حلقه بی‌اعتمادی بیرون بیایند و وارد مرحله همکاری و منافع مشترک شوند. این امر نیازمند تفکر و رهبری و مردمی آگاه در دوطرف است. به اعتقاد من، زمان برای چنین کاری فرا رسیده است. یعنی یک همکاری بین کشورهای منطقه برای حفاظت از امنیت و ثبات خود شکل بگیرد.ایران بخش مهمی از کشورهای منطقه است. ایران از منظر موقعیت جغرافیایی، جمعیت، ثروت و مردم خود الگوی مهمی برای همه کشورهای منطقه است که نمی توان این کشور را –آنطور که در برخی پروژه ها می بینیم- نادیده گرفت. ایران نیز مسئولیت‌هایی دارد؛ همانطور که کشورهای دیگر دارند. اگر این موضوع را درک کردیم، منطقه تغییر کرده و شکل دیگری به خود خواهد گرفت. اما در حال حاضر، وضعیت متأسفانه اینطور است که دوست و دشمن راضی نیست.
تسنیم: چرا روابط بین ایران و سلطان نشین عمان بر پایه دوستی و اعتماد و همکاری سازنده بین دوطرف بعد از پیروزی انقلاب اسلامی باقی ماند اما این روابط بین ایران و بسیاری از کشورهای عربی بعد از انقلاب تیره شد؟
عبدالله باعبود: معتقدم که روابطی تاریخی و جغرافیایی بین ایران و سلطان نشین عمان و بین ملت‌های دوطرف وجود دارد. این ایده وجود دارد که سرنوشت ما مشترک است و ما در یک منطقه واحد زندگی می‌کنیم. رهبری عمان همواره به این موضوع اعتقاد راسخ دارد. اعتقاد دارد که اختلافات و کشمکش‌ها بخشی از سیاست بین‌الملل است اما می‌تواند از بروز آن از طریق گفت‌وگو و همکاری انسانی و اخلاقی جلوگیری کرد. ایران نیز درهای خود را به روی همگان گشوده و گفته است که به‌دنبال تغییر رژیم‌ها و تغییر وضعیت در منطقه نیست. سلطان نشین عمان و ایران دیدند که آینده آنها در با هم بودن است و می‌توانند تنگه هرمز را تحت کنترل داشته باشند. این برای آنها و برای کشورهای منطقه و تمام جهان مهم است.
نگاه رهبران و روابط تاریخی و جغرافیایی و منافع مشترک دوطرف را به این سمت سوق داد که روابطی مبتنی بر اعتماد و صراحت و خیرخواهی داشته باشد و در نهایت نیز نفع آن به دوطرف رسید. همه ما در این منطقه مسلمان هستیم. در این منطقه زندگی می‌کنیم و این سرنوشت و تاریخ و جغرافیای ما است که نمی‌توانیم آن را تغییر دهیم. اینها تغییر ناپذیرند و نمی‌توانیم در همه چیز به دیگران متکی باشد. باید همکاری و نزدیکی روابط و دوستی بین همگان باشد تا آینده درخشانی را برای نسل‌های آینده رقم بزنیم و مثل سایر کشورهای جهان زندگی کنیم. نمی‌توانیم به این درگیریها و جنگ‌ها ادامه دهیم. رهبران ایران این دیدگاه را دارند و رهبران در عمان نیز هم دیدگاه را دارند. فکر می‌کنیم که تلاش‌هایی از سوی دوطرف وجود داشت و از این رو بود که به اینجا رسیدند. امیدواریم که همین امر درخصوص سایر کشورهای عربی نیز حاصل شود و ایران بخشی مهم از امنیت منطقه و اقتصاد و ثبات آن باشد زیرا بدون ایران منطقه به ثبات نمی‌رسد و با ایران می‌تواند منطقه به مرحله دیگری از همکاری اقتصادی و سیاسی و نظامی و امنیتی رهنمون شود.
ملت ایران ملتی دوست است. ایران کشوری دوست و مسلمان و همسایه است. با همه کشورهای منطقه تاریخی مشترک دارد. رهبران سلطان نشین عمان بعد از درگذشت سلطان قابوس نیز بر همین منوال حرکت می‌کنند. ملت نیز دوستدار امنیت و صلح و همکاری است لذا سیاست تغییر نخواهد کرد و بر منوال گذشته خواهد بود. با وجود اینکه فشارهای زیادی بر عمان در این زمینه وجود دارد اما اینها از اصول مسلم فرهنگ و سیاست عمان است.