چاپ

پیام ویژه - ایران-کرونا / متن پیش رو در وبسایت ایران-کرونا منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
دکتر محمد رشیدیان / آیا برای پایان دادن به اپیدمی کرونا به واکسن احتیاج داریم؟ آیا می‌توانیم یک واکسن مؤثر برای کرونا درست کنیم؟ اگر می‌توانیم، ساخت واکسن چه مدت زمان خواهد برد؟
پتانسیل فراگیر شدن ویروس کرونا و همچنین آلوده شدن انسان‌های بسیاری که علائم جدی بیماری در آن‌ها بروز نمی‌کند، احتمال آنکه واکسن برای پایان دادن اپیدمی لازم باشد را افزایش می‌دهد. اما سوال این‌جا است که آیا اصولا می‌توان برای کرونا واکسن موثری تولید کرد؟ خوشبختانه و به دلایل زیر پاسخ این است که: بله‌، بسیار محتمل است.
1) شواهد روشنی داریم که سیستم ایمنی انسان پاسخ دقیق و مخصوصی علیه ویروس کرونا نشان می‌دهد. به این معنا که اگر شخصی یک بار بیمار شود، بار دوم که در معرض ویروس قرار بگیرد دیگر بیمار نخواهد شد. حتما تجربه مشابه در مورد بیماری‌های دیگر را یا خودتان تجربه کرده‌اید یا شنیده‌اید، مثل ویروس آبله‌مرغان که اگر یک بار کسی بگیرد احتمال آلوده شدن مجدد تقریبا صفر است. این بدین معنی است که اگر کرونا بگیریم، سیستم ایمنی بدن سلول‌های حافظه علیه کرونا تولید می‌کند. بنابراین اگر ما بتوانیم سلول‌های حافظه ایمنی علیه کرونا را قبل از اینکه به ویروس آلوده شویم درست کنیم، توانسته‌ایم واکسن موثری بسازیم.
2) برخی ویروس‌ها می‌توانند تغییرات (جهش‌های ژنتیکی) بسیار سریع داشته باشند و این موضوع کار را برای ساختن واکسن موثر سخت می‌کند. مثلا ویروس اچ‌آی‌وی (ایدز) بسیار سریع تغییر می‌کند. در مورد کرونا، شواهد علمی به وضوح نشان دهنده تنوع اندک ویروس‌های پخش شده در سراسر جهان است، که نشان می‌دهد ویروس کرونا تغییرات وسیع و سریع نداشته است. این نکته به ساختن واکسن موثر کمک می‌کند.
3) ما تقریبا اطمینان داریم که پروتئین S در کرونا (spike protein) هدف اصلی سیستم ایمنی انسان است. کرونا با پروتئین Sپوشیده شده و از آن برای آلوده کردن سلول‌های ریه استفاده می‌کند.
4)‌ مطالعات انجام شده در دو ماه گذشته نشان داده است که موش‌ها نسبت به پروتئین S کرونا پاسخ قوی نشان می‌دهند. بنابراین ما انتظار داریم که نتیجه مشابهی را در انسان مشاهده کنیم.
5)‌ میمون‌های رزوس (Rhesus monkeys) که از نظر سیستم ایمنی بسیار مشابه انسان هستند، حدود سه هفته پیش (اوائل ماه مارس) واکسینه شده‌اند و در چند هفته آینده خواهیم دانست که آیا واکسن موثر بوده است یا خیر.
با این حال، نگرانی اصلی این است که آنتی‌بادی تولید شده توسط واکسن ممکن است منجر به وخیم‌تر شدن بیماری و همچنین سایر عوارض جانبی احتمالی شود. بنابراین ما نمی‌توانیم قبل از انجام آزمایش‌های مناسب بر روی حیوانات، و بعدتر انجام آزمایش‌های بالینی روی تعداد اندکی از انسان‌ها، شروع به استفاده گسترده واکسن کنیم.
در حال حاضر دانشمندان در سراسر دنیا مشغول ساختن چندین واکسن مختلف برای کرونا هستند. واکسن‌هایی که بر اساس
DNA، RNA ، پروتئین، وکتور (vector)، و یا ویروسِ غیرفعال ساخته شده‌اند از جمله این تلاش‌هاست. تلاش‌ها آنقدر سریع پیش میرود که واکسنی که بر اساس RNA ساخته شده است هفته گذشته روی 45 داوطلب امتحان شد و نتایج آن تا چند ماه آینده مشخص خواهد شد. در واقع تلاش برای ساخت واکسن کرونا سریع‌تر از هر تجربه دیگری در تاریخ علم پزشکی در حال پیشرفت است. با این وجود، تقریبا محال است که طی چند ماه آینده بتوانیم به پاسخ قطعی برسیم. و البته تولید صدها میلیون واکسن مؤثر احتمالاً حداقل یک سال زمان خواهد برد.
بنابراین، باید تمام تلاش خود را برای کند کردن روند گسترش ویروس انجام دهیم تا بتوانیم زمان بیشتری بخریم. بعلاوه، این موضوع کمک خواهد کرد که ظرفیت بیمارستان‌ها پر نشود تا همه بیماران بتوانند درمان مناسب را دریافت کنند. به یاد داشته باشیم که جان بسیاری از مردم در معرض خطر است، به ویژه افراد با مشکلات پیش‌زمینه‌ای و افراد مسن که مستعد ابتلا به کرونا با عوارض شدیدتر هستند.