چاپ

پیام ویژه - اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کوروش احمدی / ایالات متحده امریکا پیش‌نویس قطعنامه‌ای در مورد تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران را که تنها بانی آن است، از دوشنبه گذشته رسما در دستور کار شورای امنیت قرار داده و مذاکره در مورد آن شروع شده است. مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا، ضمن توضیحاتی در این مورد تهدید قبلی مبنی بر اینکه در صورت شکست این پیش‌نویس، امریکا «به‌طور یکجانبه امکان بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را دارد»، تکرار کرد. مطابق پیش‌نویس امریکا که قرار است الزام‌آور و ذیل فصل 7 منشور باشد، هر گونه معامله تسلیحاتی با ایران بعد از 18 اکتبر همچنان به‌طور نامحدود موکول به مجوز قبلی شورای امنیت خواهد بود.
در این متن حمله به تاسیسات نفتی عربستان نیز با استناد به گزارش اخیر دبیر کل به ایران نسبت داده شده و ضمن محکوم کردن آن از این قبیل عملیات و صدور سلاح به خاورمیانه به عنوان «تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی» یاد شده است. در این متن همچنین از کشورها خواسته شده تا محموله‌های عبوری مشکوک از قلمروشان را مورد بازرسی قرار دهند و اقلام ممنوعه را ضبط کنند. این پیش‌نویس همچنین از ایجاد یک کمیته تحریم و یک پانل کارشناسی با 8 عضو برای اِعمال قطعنامه احتمالی و بررسی موارد نقض سخن می‌گوید و دبیر کل را نیز ملزم به گزارش‌دهی دوره‌ای در مورد اجرای قطعنامه می‌کند.
بسیار بعید است که این پیش‌نویس با محتوای کنونی بختی در شورای امنیت داشته باشد. حتی در اینکه بتواند 9 رای از 15 رای لازم برای تصویب یک قطعنامه در شورا را به دست آورد، تردید وجود دارد. اگر 9 رای لازم را به دست نیاورد، حتی نیازی به وتوی چین و روسیه نیز نخواهد بود. چین نیز اخیرا در شورای حکام نشان داد که در بستر منازعات فزاینده، بر عکس گذشته آماده رویارویی مستقیم با امریکا است. تهدید امریکا به اینکه در صورت عدم تصویب پیش‌نویس، اقدام به اعاده تحریم‌های سازمان ملل خواهد کرد، نیز فاقد مبنای محکمی است و حتی متحدان اروپایی امریکا نیز در بیانیه 19 ژوئن خود به صراحت با آن مخالفت کرده‌اند. به این ترتیب، این سوال مطرح است که آیا اساسا هدف امریکا به تصویب رساندن این متن است یا این متن صرفا حاوی مواضع مذاکراتی امریکا است و راه برای تعدیل آن و رسیدن به یک حد وسط قابل قبول برای اکثریت اعضا باز است. البته فشار جریان راست در کنگره نیز در این اقدامات دولت ترامپ بسیار تاثیر داشته است. درخواست مجلس نمایندگان امریکا از پمپئو برای تمدید تحریم تسلیحاتی «از طریق یک کمپین دیپلماتیک دقیق» که طی نامه مورخ 4 ماه مه ‌با امضای بیش از سه چهارم نمایندگان این مجلس ارسال شده بود، حاکی از جو موجود در کنگره و در هر دو حزب است.
از طرفی، در بین دیگر اعضای دایمی شورا، فرانسه و انگلیس نشان داده‌اند که موافق لغو کامل تحریم تسلیحاتی علیه ایران در 18 اکتبر نیستند. این دو به اتفاق آلمان بعد از مذاکرات سه‌جانبه در برلین در 19 ژوئن طی بیانیه‌ای مدعی شدند که لغو این تحریم «عواقب عمده‌ای برای امنیت و ثبات خاورمیانه خواهد داشت.» اروپا به‌ علاوه نگران لطمه بیشتر به نظام مبتنی بر حقوق و پیمان‌های بین‌المللی به علت خودسری‌های دولت ترامپ و نیز لطمه خوردن به اقتدار و وجهه شورای امنیت در صورت تقابل شدید بین اعضای دایم آن است؛ لذا نشانه‌هایی حاکی از تلاش اروپا برای نزدیک کردن دو سر طیف به هم و یافتن یک راه‌حل بینابینی وجود دارد؛ راه‌حلی که مثلا امکان تعدیل و تمدید تحریم را برای مدت محدود بیشتری بدهد یا لغو رسمی تحریم را بپذیرد، اما چین و روسیه را متعهد به عدم فروش سلاح به ایران برای دوره‌ای مشخص کند و ... یعنی هم امریکا و هم چین و روسیه اندکی از مواضع پیشین خود کوتاه بیایند. با توجه به مخالفت صریح سه کشور اروپایی در بیانیه 19 ژوئن با «هر گونه تلاش یکجانبه برای شروع روند بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل»، ممکن است امریکا با توجه به دورنمای انزوای کامل در این قضیه، چاره‌ای جز راه دادن به مصالحه در برابر خود نبیند؛ لذا محتمل است که مذاکرات بر سر متن امریکا طی هفته‌های آتی در چنین جهاتی سیر کند. اروپا اکنون دارای 5 عضو (انگلیس، فرانسه، آلمان، بلژیک و استونی) در شورای امنیت است و موضع نهایی آنها می‌تواند بر مواضع دیگر اعضا اثرگذار باشد.