چاپ

پیام ویژه - فرارو / متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
روز سه شنبه، نمایندگان اسرائیل، امارات و بحرین، در حالی توافقات عادی سازی روابط را امضا می‌کنند، که اسرائیل، به رغم شادی و پایکوبی برای این تحول دیپلماتیک، نگرانی‌های ناگفته و پنهانی درباره آینده روابط خود با برخی کشور‌های عربی دارد.
وزرای خارجه امارات و بحرین عازم آمریکا شدند تا در حضور دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، توافقات عادی سازی روابط دیپلماتیک را امضا کنند. توافقاتی که اعلام ناگهانی آنها، موجی از خشم و عصبانیت در افکار عمومی جهان عرب برانگیخته و انتقاد شدید برخی کشور‌های اسلامی را نیز در پی داشته است.
تاکنون به فاصله کمتر از یک ماه، دو کشور امارات متحده عربی و بحرین با وساطت آمریکا اقدام به عادی سازی کامل روابط خود با اسرائیل کردند. در 13 آگوست، ترامپ در حالی که در کاخ سفید توسط مقامات دولت‌اش احاطه شده بود، عادی سازی روابط میان امارات و اسرائیل را اعلام کرد و آن را یک دستاورد دیپلماتیک و تاریخی برای خود دانست. کمتر از یک ماه بعد، در روز 11 سپتامبر ترامپ اعلام کرد که او بار دیگر یک توافق عادی سازی دیگری، این بار بین اسرائیل و بحرین، را تسهیل کرده است. مراسم رسمی این توافقات روز سه شنبه 15 سپتامبر در آمریکا برگزار می‌شود.
اسرائیل به شدت از این توافقات خوشحال شده و نخست وزیر آن مدام اهمیت آن‌ها را بزرگنمایی کند. البته، این توافقات کم اهمیت هم نیستند. اما در ورای شادی و هیاهوی اسرائیل، نوعی نگرانی نیز نهفته است.
نگرانی اسرائیل از تکرار تجارب قبلی عادی سازی با کشور‌هایی است که هم مرز اسرائیل نیستند. تا قبل از توافق امارات و بحرین، اسرائیل فقط با دو کشور عربی – مصر و اردن- روابط رسمی داشت که هر دو با فلسطین اشغالی مرز دارند و با اسرائیل جنگ داشته اند. این دو کشور همچنین به خاطر فلسطینی‌های کرانه باختری و غزه مجبور به تماس و برقراری ارتباط با اسرائیل بوده و هستند. به عنوان نمونه، تنها گذرگاه خارجی غزه، گذرگاه رفح هست در مرز با مصر است. همچنین، دولت هاشمی اردن به لحاظ تاریخی متولی اماکن مقدس در بیت المقدس بوده است.
سفارتی که با خاک یکسان شد
اما کشور‌هایی نیز بوده اند که نه با اسرائیل جنگیده اند و نه مرز مشترک با آن داشته اند. با این حال، اقدام به برقراری روابط با آن کردند. قطر و موریتانی، برجسته‌ترین این کشور‌ها بودند.
ماجرای روابط قطر به سال 1995 بازمی‌گردد؛ زمانی شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی علیه پدرش کودتا کرد و نیازمند حمایت خارجی بود. در نتیجه، همان سال قطر در اقدامی مناقشه‌برانگیز، یک دفتر تجاری اسرائیلی در خاک خود افتتاح کرد. امیر قطر به تدریج قدرت خود را مستحکم کرد و همزمان با پررنگ شدن سیاست حمایت از مسئله فلسطین در سیاست خارجی قطر، نهایتا این کشور در سال 2000 دفتر تجاری اسرائیل را تعطیل کرد و روابط دو طرف به طور رسمی خاتمه یافت؛ هر چند که این روابط به طور غیررسمی تا به امروز ادامه دارد.
اما روابط اسرائیل با موریتانی هم گسترده‌تر بود و هم سرنوشت عبرت‌آموزتری داشت. حدود چهار سال بعد از برقراری روابط تجاری قطر و اسرائیل، یعنی در سال 1999، کشور موریتانی نیز با اسرائیل روابط رسمی دیپلماتیک برقرار کرد. دو طرف، سفارت در خاک یکدیگر ایجاد کردند. همکاری امنیتی و نظامی نیز میان دو طرف شکل گرفت. اما در سال 2009 به خاطر حمله اسرائیل به غزه، موریتانی روابط خود با اسرائیل قطع و سفیر اسرائیل را اخراج کرد و حتی ساختمان سفارت اسرائیل در نواکشوط را با بولدوزر با خاک یکسان کرد.
اما آیا روابط امارات و بحرین با اسرائیل هم به چنین سرنوشتی دچار خواهد شد؟ چنین سرنوشتی بعید نیست. اما در حال حاضر غیرمحتمل است. اخیرا یک مقام اماراتی گفته است که حتی اگر اسرائیل به غزه حمله کند، روابط امارات و اسرائیل ادامه خواهد داشت. او در واقع به برخی نگرانی‌ها در اسرائیل درباره تکرار تجربه موریتانی پاسخ داد.
با این حال، قطع روابط امارات و بحرین با اسرائیل غیرممکن نیست. در صورتی که نظام این کشور‌ها به هر دلیلی تغییر کند، احتمال قطع این روابط وجود خواهد داشت. برخی محافل اسرائیلی از این امر ابراز نگرانی کرده اند. روزنامه اسرائیلی «اسرائیل هایوم» گفته است که مقامات اسرائیل از احتمال تغییر نظام در امارات و سایر کشور‌های عربی حوزه خلیج فارس نگران هستند. همین روزنامه گفته است که این نگرانی به طور علنی بیان نمی‌شود. یک مقام اسرائیلی به این روزنامه گفت: «در حال حاضر، از باد صلح بهره می‌بریم. اما ما در یک منطقه بی‌ثبات زندگی می‌کنیم که جهت باد‌های آن ممکن است به سرعت تغییر کند.»
افزون بر این، یکی از دلایل غایی و اصلی برقراری روابط میان اسرائیل و امارات و بحرین مقابله با تهدید‌های ادعایی از جانب ایران و ترکیه است. بنابراین، چنانچه به هر دلیلی نگرانی‌های امارات و بحرین در خصوص این تهدیدات برطرف شود، اصل رابطه‌شان با اسرائیل ممکن است سست شود.