چاپ

پیام ویژه - میزان / ابوعلی گلزاری، مدرس دانشگاه تهران و مشاور محیط زیست سازمان برنامه و بودجه در جمع خبرنگاران اظهار کرد: از زمانی که بحث کارت سوخت بنزین خودرو‌ها جدی‌تر و فاز عملیاتی آن آغاز شد، استقبال از خودرو‌های دوگانه‌سوز (CNG - بنزین) نیز در کشور افزایش یافت؛ به این ترتیب با کاهش سهمیه‌های بنزین و توجه به صرفه اقتصادی در مصرف CNG رانندگان برای دوگانه‌سوز کردن خودرو‌های خود اقدام کردند، به گونه‌ای که با ادامه این روند مالکان بیشتری خودرو‌های دوگانه‌سوز را بر خودرو‌های بنزینی ترجیح دادند و این امر شتاب بیشتری گرفت.
ضرورت توسعه گازسوز شدن در خودرو‌های سواری
وی افزود: مسئله پیچیده آلودگی هوای کلان‌شهر‌ها که براثر عوامل مختلفی در طی چند دهه اخیر به شکل کنونی درآمده نیازمند شناختی دقیق ازعواملی است که موجب انتشار آن شده است؛ دراین میان هرچند سیاست‌گذاری دولت برای ترغیب مالکان خودرو‌های بنزین سوز به دوگانه‌سوز خود می‌تواند مسیری برای کاهش آلودگی باشد، اما مصوبه جدید شورای اقتصاد که محدود به دوگانه‌سوز کردن خودرو‌های حمل‌ونقل عمومی است به‌طور حتم نمی‌تواند منجر به رفع آلودگی از کلان‌شهر‌های کشور شود.
این فارق‌التحصیل دانشگاه صنعتی توکیو و دانشگاه تهران تصریح کرد: درصورتی‌که گازسوز کردن خودرو‌ها از سطح خودرو‌های حمل‌ونقل عمومی به خودرو‌های سواری توسعه پیدا کند، امید آن می‌رود که بتوان سطح آلودگی در شهر‌ها را به‌واسطه کاهش خودرو‌های بنزینی (به عنوان یکی از منشاء‌های آلودگی کلان شهرها) کاهش داد.
وی ادامه داد: مطالعات و اﻧﺪازهﮔﻴﺮىﻫﺎى انجام‌شده روى ﻏﻠﻈﺖ آلاینده‌ها در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮﻫﺎى ﭘﺮﺗﺮاﻓﻴک ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﻴﻠی از ﻣﻮارد ﻫﻮاﻳی ﻛﻪ ﺗﻨﻔﺲ می‌کنیم ازنظر ﻣﻨﻮاﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ و ذرات معلق به‌مراتب ازﺣﺪ ﻣﺠﺎز آلوده‌تر اﺳﺖ؛ دولت‌ها و صاحبان صنایع امروزه به دنبال آن دسته از حامل‌های انرژی هستند که آلاینده‌های کمتری تولید می‌کنند، به همین دلیل جهان به گاز طبیعی روی آورده است.
گلزاری خاطرنشان کرد: در اﻳﺮان نیز، ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و کارشناسان ﺑﻪ ﻋﻠﺖ آﻟﻮدﮔی ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻟﺎى محیط زیست خصوصاً در ﺷﻬﺮﻫﺎى ﺑﺰرگ و ﻣﺼﺮف و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻟﺎى ﺧﻮدرو و نهایتاً ﻣﺼﺮف ﺑﺎﻟﺎى ﺳﻮﺧﺖ، ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﻮﺧﺘی ارزان و ﭘﺎک ﺑﺮاى ﻛﺎرﺑﺮد در ﻛﻨﺎر ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ درمجموع CNG موردتوجه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ هم‌اکنون ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮدروﻫﺎى دوگانه‌سوز در ﻛﺸﻮر ﺑﺮاى ﻧﺎوﮔﺎن ﻋﻤﻮﻣی به‌صورت راﻳﮕﺎن ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ دوﻟﺖ در ﺣﺎل اﺟﺮا است و همان‌طور ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺧﻮدروﺳﺎزان اﻳﺮاﻧی، ﺑﻴﺶ از هر خودروساز دﻳﮕﺮى در دﻧﻴﺎ، ﺧﻮدروى ﮔﺎزﺳﻮز ﺗﻮﻟﻴﺪ کرده‌اند و اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﺘﻔﺎوت و منحصربه‌فرد ﺻﻨﻌﺖ CNG در اﻳﺮان اﺳﺖ.
وی افزود: تأثیرات ﻣﺜﺒﺖ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ می‌تواند در محیط‌زیست و هوای ﺷﻬﺮﻫﺎ به‌سرعت ﻧﻤﻮد پیدا کند؛ زﻳﺮا CNG در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ، عاری از گوگرد، آروماتیک، اولفین است و به علت سبک بودن، ذرات معلق که یکی از بزرگترین منشأ‌های آلودگی در کلانشهرهاست را تولید نمیکند.
5 مزیت اصلی افزودن گاز طبیعی به سبد سوخت خودرو
این محقق تصریح کرد: متولیان خودرو‌های دوگانه‌سوز، حداقل به پنج مزیت اصلی استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت در خودرو‌ها اشاره می‌کنند که اول، گاز طبیعی تمامی استاندارد‌های آلایندگی اروپایی و آمریکایی و آژانس (EPA) را پوشش می‌دهد و از اغلب سوخت‌های موجود پاک‌تر است.
وی ادامه داد: گاز به‌عنوان یک سوخت بدون سرب هیچ‌گونه اکسید‌های سولفور و یا ذرات معلق تولید نمی‌کند؛ به‌طور متوسط، استفاده از گاز طبیعی به‌عنوان سوخت میزان انتشار آلاینده‌های مختلف را به‌شدت کاهش می‌دهد؛ همچنین انتشار طبیعی بخار سوخت‌های مایع از سیستم باک خودرو که همواره به‌عنوان یک منبع آلودگی مطرح بوده در خودرو‌های گازسوز تقریباً صفر است، دلیل این امرنیز ایمنی بالای به‌کاررفته درسیستم این خودرو‌ها است که از نشت هرگونه گاز به بیرون جلوگیری می‌کند.
مدرس دانشگاه تهران در تشریح مزیت دوم افزودن گازطبیعی به سبد سوخت خود گفت: هرچند بعضی تصور می‌کنند خودرو‌های گازسوز ناامن هستند، امّا تجربه نشان داده خودرو‌های گازسوز از خودرو‌های بنزین سوز به‌مراتب ایمن‌تر هستند؛ نسبت هوا به سوخت برای اشتعال گاز طبیعی 5 تا 15 درصد حجمی است، درحالی‌که گاز طبیعی ازهوا سبک‌تر است و به‌سرعت پراکنده می‌شود؛ دمای اشتعال این مخلوط نیز حدود 700 درجه سانتی‌گراد درمقابل دمای اشتعال حدود 450 درجه سانتی‌گراد بنزین است و گاز طبیعی نسبت به بنزین جرقه قوی‌تری نیز CNG را برای اشتعال نیاز دارد؛ مخازن بسته به سازنده مخزن، دارای ضخامتی حدود 1 تا 2 سانتیمتر است و جنس آن‌ها نیز از فولاد، آلومینیم و یا فیبرکربن است که تمامی آن‌ها (در یک تصادف مشابه) نسبت به یک باک بنزین استاندارد ساخته‌شده از یک ورق نازک فولادی، مقاومت بسیار بیشتری دارند.
وی ادامه داد: مزیت سوم این است که سوخت گاز طبیعی یک سوخت پاک و عاری از ناخالصی است و در خودرو‌های پایه گازسوز، هزینه نگهداری و تعمیرات خودرو را کاهش می‌دهد و روغن و شمع‌ها نیاز به تعویض کمتری نیاز دارند.
مشاور محیط زیست سازمان برنامه و بودجه تصریح کرد: در مزیت چهارم، تأمین گاز طبیعی نسبت به دیگر سوخت‌های اتومبیل برای مصارف آینده تضمین‌شده است؛ براساس میزان مصرف فعلی، گاز طبیعی برای 65 تا 70 سال آینده باقیمت‌های کنونی تأمین‌شده است که با در نظر گرفتن منابع بازیافتی گاز طبیعی، این تخمین به 170 سال نیز می‌رسد. چراکه هرچند گاز طبیعی عموماً به‌عنوان یک سوخت فسیلی شناخته می‌شود، امّا متان را می‌توان از محصولات کشاورزی، فضولات انسانی و زباله نیز تولید کرد، امری که با موفقیت در سوئد و فرانسه انجام‌شده است.
گلزاری در تشریح مزیت پنجم گفت: تقریباً درجهان قیمت گاز طبیعی از بنزین ارزان‌تر است. یک مطالعه در سال 1996 نشان داد که قیمت گاز طبیعی در 11 کشور از 12 کشور اروپایی، 14-77 درصد کمتر از بنزین و 12-74 درصد کمتر از گازوئیل است. در این کشور‌ها مالیات مربوط به هر سوخت، مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده قیمت آن است که این امر به دلیل مالیات پایین‌تر گاز طبیعی نسبت به بنزین است.
گاز طبیعی فشرده شده خوش سوخت است
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: سوخت‌های ﻣﺼﺮﻓی ﺑﻨﺰﻳﻦ و ﮔﺎزوﺋﻴﻞ ﻛﻪ وزن ﻣﺨﺼﻮص آن‌ها ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ٧٥ درﺻﺪ و ٨٤ درﺻﺪ اﺳﺖ، در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﮔﺎز ﻣﺎﻳﻊ ﺑﻪ وزن ﻣﺨﺼﻮص ٥٥ درﺻﺪ و ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌی، سوخت‌های سنگین‌تری به‌حساب می‌آیند؛ ﻫﺮ ﭼﻪ مولکول‌های تشکیل‌دهنده ﺳﻮﺧﺖ از هیدروکربن‌های بزرگ‌تری ساخته‌شده ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﺮف، اﺣﺘﺮاق ناقص‌تری اﻧﺠﺎم می‌شود و درنتیجه مونوکسید ﻛﺮﺑﻦ و ﻫﻴﺪروﻛﺮﺑﻮرﻫﺎى ﻧﺴﻮﺧﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮى وارد ﻫﻮا می‌شود. ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌی ﻓﺸﺮده ﻳﺎ متان (CH4) مزایای ﺑﺴﻴﺎرى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ دارد. اوﻟﺎً خوش سوز اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮب به‌عنوان ﻣﺎده خوش‌سوزکننده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ می‌شود، اﺣﺘﻴﺎج ﻧﺪارد؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً ﭼﻮن ﮔﺎز ﻃﺒﻴﻌی به‌طور ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘی ﺑﺎ ﻫﻮا ﻣﺨﻠﻮط می‌شود، ﺗﻤﻴﺰﺗﺮ می‌سوزد و دودﮔﺮﻓﺘﮕی ﺑﻪ وﺟﻮد نمی‌آورد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ بر عمر ﻣﻮﺗﻮر می‌افزاید و ﺑﻪ ﺳﺮوﻳﺲ ﻛﻤﺘﺮى ﻧﻴﺎز دارد و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪارى ﺧﻮدرو ﭘﺎﻳﻴﻦ می‌آید. با استفاده از ﺧﻮدروﻫﺎیی ﺑﺎ ﺳﻮﺧﺖ CNG می‌توان آﺛﺎر ﻣﺨﺮب گلخانه‌ای ٢CO را ٢٠ درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ داد.
اﻳمنی ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮدروﻫﺎی گازسوز
وی ادامه داد: ﮔﺎز ﻃﺒیعی از ﻫﻮا سبک‌تر اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ درﺻﻮرت ﻧﺸﺖ ﮔﺎز از ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه ﺳﻮﺧﺖ و دﻳﮕﺮ اﺟﺰاء، به‌سرعت ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻟﺎ ﺣﺮﻛﺖ می‌کند. دﻣﺎى اﺷﺘﻌﺎل ﮔﺎز ﻃﺒﻴعی ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻨﺰﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ می‌شود ﺧﻄﺮ اﻧﻔﺠﺎر ﻳﺎ آتش‌سوزی خودرو‌های ﮔﺎزﺳﻮز به‌شدت ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ. همچنین ﻣﺨﺎزن ذﺧﻴﺮه ﮔﺎز ﻃﺒیعی CNG نیز در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ باک‌های ﻣﻌﻤﻮلی ﺧﻮدروﻫﺎ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮى دارﻧﺪ.
گلزاری با بیان اینکه "کلیه مخازن ذﺧﻴﺮه اﻳﻦ ﮔﺎز می‌تواند ﺑﻪ ﺷﻴﺮ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى از ﺟﺮﻳﺎن بیش‌ازحد ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧی ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻗﻄﻊ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﺮوج ﮔﺎز اقدام کنند"، گفت: تمامی موارد ذکرشده ﻧﺸﺎن می‌دهد دوگانه‌سوز ﻛﺮدن ﺣﺠﻢ زﻳﺎدى از ﺧﻮدروﻫﺎى ﻧﺎوﮔﺎن ﻋﻤﻮﻣی ﻛﻪ ﺗﺮدد ﺑﺴﻴﺎرى در ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ دارﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺘﺸﺎر آلاینده‌ها ﺑﻪ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺷﺪه و در ﻛﺎﻫﺶ آﻟﺎﻳﻨﺪﮔی و ﺳﻠﺎﻣﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان تأثیر ﺷﮕﺮفی ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﭼﻮن می‌ﺪاﻧﻴﻢ ﺗﺮدد در ﺷﻬﺮﻫﺎ به علت ﺗﺮاﻓﻴک و ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﻛﻨﺪى ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد NEDC میزان نشرآلایندگی در ﺧﻮدروﻫﺎى ﺑﻨﺰﻳﻨی و ﮔﺎزوﺋﻴﻠی اﻓﺰاﻳﺶ می‌یابد و اﻳﻦ اﻧﺘﺸﺎر در ﺧﻮدروﻫﺎى دوگانه‌سوز کارخانه‌ای و ﺗﺒﺪﻳﻠی ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ در تست‌های انجام‌شده ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮﻛﺰ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ایران‌خودرو و ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠی اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤی و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗی دانشگاه‌ها ثابت‌شده اﺳﺖ.
وی ادامه داد: گاز طبیعی را می‌توان مستقیماً ازطریق یک کمپرسور و بر پایه سوخت‌گیری آرام (از پنج دقیقه تا هشت ساعت) و یا از طریق مخزن ذخیره، درسه تا پنج (Multiple) چندگانه دقیقه سوخت‌گیری کرد. بسیاری از ایستگاه‌های سوخت‌گیری ترکیبی ازروش‌های سوخت‌گیری سریع و آرام را بسته به نیاز‌های ناوگان، استفاده می‌کنند.
مدرس دانشگاه تهران تصریح کرد: یک مترمکعب گاز فشرده در خودرویی که طراحی موتور آن بر اساس گاز طبیعی انجام‌شده، تقریباً معادل یک لیتر بنزین است و همان پیمایش را برای خودرو خواهد داشت و پیمایش کلی یک خودرو در حالت گازسوز به ظرفیت مخزن یا مخازن آن و نیز عملکرد آن بستگی دارد؛ امّا به‌طورمتوسط توان خودرو‌های دوگانه‌سوز در حالت گاز حدود 10 درصد کمتر از بنزین است، چراکه گاز طبیعی نسبت به سوخت‌های مایع حجم بیشتری را اشغال می‌کند و درنتیجه اکسیژن کمتری نسبت به حالت بنزین سوز وارد موتور می‌شود. البته این مسئله فقط برای خودرو‌های دوگانه‌سوز مطرح است و به دلیل عدد اکتان بالاتر گاز طبیعی، یک موتور پایه گازسوز بازدهی بیشتری نسبت به یک موتور پایه بنزینی دارد. در ضمن هرچقدر موتور بزرگ‌تر و قوی‌تر باشد، این افت توان ناچیزتر خواهد بود.