بزرگنمايي:

پیام ویژه - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
علی مطهری که چند سالی است در موضوعات سیاسی نزدیک به اصلاح‌طلبان شناخته می‌شود، پنجشنبه در نشست خبری، نامزدی خود را برای انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 اعلام کرد. او درباره دلیل نامزد‌شدنش در انتخابات، گفت: «کشور در شرایط ویژه‌ای قرار دارد و با توجه به تجربه‌ای که دارم و توانایی که در خودم احساس می‌کنم، لازم دیدم که وارد این میدان شوم. در شرایط فعلی بالا‌بودن میزان مشارکت مردم در انتخابات برای جایگاه کشور در دنیا و حل بسیاری از مشکلات سیاسی و اقتصادی کشور ما مهم است». او ادامه داد: «همان‌گونه که رهبر انقلاب فرمودند مشارکت بالا در انتخابات آینده بسیار تأثیرگذار است و انتخاب اصلح در درجه دوم قرار دارد، بنابراین باید مشارکت را در انتخابات 1400 بالا ببریم. درست است که مردم گلایه‌هایی دارند و حوادث سال گذشته، فشارهای اقتصادی و سختی معیشت مردم را دلخور کرده است اما باید همه توجه داشته باشند اگر می‌خواهیم شرایط کشور به‌طور‌کلی از نظر اقتصادی، سیاست داخلی و خارجی بهبود یابد، لازم است مردم پای صندوق‌های رأی بیایند».
‌نبود دلیل برای ردصلاحیت
مطهری در پاسخ به پرسشی درباره رایزنی با شورای نگهبان برای تأیید صلاحیتش پس از عدم احراز صلاحیت در انتخابات 98 بیان کرد: «با شورای نگهبان رایزنی نداشتم اما دلیلی برای ردصلاحیت خودم نمی‌بینم. هیچ تلاشی برای رایزنی نکردم. نمی‌دانم در آن دوران چه شرایطی بود اما دلیلی برای ردصلاحیتم نمی‌بینم».
مطهری در تشریح دیدگاه‌های فرهنگی‌اش گفت: «در حوزه فرهنگ هیچ‌وقت من به سخت‌گیری معتقد نبودم اما معتقد بودم باید نظارتی باشد اینکه بگویم امور فرهنگی باید رها باشد، درست نیست اما با سخت‌گیری هم موافق نیستم. درمورد مسائلی مثل حجاب هم گفتم در درجه اول خود دولت باید برنامه‌ای برای کارکنان خودش داشته باشد». او خاطرنشان کرد: «وقتی مردم ببینند دولت در موضوعی حساسیت دارد، خودشان رعایت می‌کنند. در مجموع مردم ما احکام اسلامی و حساسیت‌های فرهنگی را رعایت می‌کنند... در مجموع رعایت حجاب در کشور قابل ‌قبول است. در سایر مسائل فرهنگی هم همین‌طور است. به نظر من ما باید در مورد موسیقی سنتی خود، سرمایه‌گذاری بیشتری بکنیم. این هنری است که ایران را به دنیا معرفی می‌کند». این فعال سیاسی افزود: «ما برنامه منسجمی برای حمایت موسیقی سنتی نداشتیم. یا در فیلم‌های سینمایی این نظارت که فیلم از نظر محتوا برای مردم مفید باشد، نداشتیم. این نظارت‌ها را مفید می‌دانم اما اعتقادی به سخت‌گیری و سفارشی‌کردن امور هنری ندارم. اصل بر این است که مردم با عقاید خود کارها را انجام دهند. مردم ما احکام اسلام را پذیرفته‌اند. همین حجاب را هم پذیرفته‌اند و آن‌طوری‌که دیگران تبلیغ می‌کنند، نیست».
‌ورود به انتخابات، مستقل از جریان‌های سیاسی
مطهری با اعلام مستقل‌بودنش در عرصه رقابت‌های انتخابات گفت: «برای جناح‌های سیاسی خیلی نباید اصالت را مورد تأکید قرار داد. هرکسی که پیروز انتخابات باشد، باید از همه جناح‌ها استفاده کند. باید از همه افراد متخصص و متدین در همه جناح‌ها استفاده شود. یکی از کاستی‌های ما این بوده که هر گروهی که آمده دوستان خودش را آورده و رقبا را بیرون کرده است. هر‌کسی که پیروز شود، اگر بخواهد کشور رو به پیشرفت برود، باید از نیروهای متخصص و با‌تقوا استفاده کند. بر این دو شرط تأکید دارم. خیلی از افراد متخصص و باتقوا و صالح و اصلح مناعت طبعی دارند و اصلا درخواست پست نمی‌کنند، باید رفت این افراد را پیدا کرد. درحال‌حاضر پست‌ها براساس آشنایی‌ها تقسیم می‌شود. باید گروهی باشد که این افراد را کشف کنند. ما افراد متخصص با‌تقوا زیاد داریم. هیچ تأکیدی بر مذاهب و قومیت و جنسیتی هم نباید باشد. از هر قوم و مذهب و جنسیتی فرد اصلح بود، باید استفاده کنیم. برای وزارتی می‌بینیم فردی بالاتر از بقیه است، سنی است یا خانمی اصلح است، از نظر تخصص و تقوا باید از همان‌ها استفاده شود. از هر گروهی اصولگرا و اصلاح‌طلب باید استفاده شود». مطهری تأکید کرد: «درباره انتخابات قبل معتقد بودم کسانی که 24میلیون به روحانی رأی دادند در کابینه حق دارند اما آن 14میلیون رأی‌ رئیسی هم هستند. من به روحانی پیام دادم از قالیباف به‌عنوان معاون‌اول استفاده کنند تا نوعی ائتلاف شکل بگیرد. هر کسی پیروز انتخابات باشد، حتما باید از همه گروه‌ها استفاده کند».
‌انتقاد به هاشمی و اصلاح‌طلبان در دهه 70
علی مطهری آغاز سیاست‌ورزی‌اش در انقلاب بیشتر به سمت جناح راست گرایش داشت؛ به‌طوری‌که در دهه 70 و هم‌زمان با دوران ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی او انتقادهای مهمی به رویکرد دولت هاشمی مطرح می‌کرد. یکی از انتقادات جدی مطهری نسبت به بستن فضای نقد و آزادی بیان که از نظر او این عاملی برای پیدایش مفاسد دیگر شده بود. اشکال و انتقاد دیگر مطهری به نزدیکان هاشمی بود: «مثلا دختر ایشان به چه مجوزی باید آزاد باشد که احکام اسلام را به‌راحتی زیر سؤال ببرد؟ خب این خانم در آن روزنامه‌ای که داشت، خیلی راحت نوشت چرا باید دیه مرد دو‌برابر زن باشد یا چرا حکم اثر چنین و چنان است؟ اصلا باب حمله به مقدسات از آن موقع باز شد و اینها فسادهایی بود که از آن‌وقت جان گرفت و در جامعه گسترش پیدا کرد». ‌با روی‌کار‌آمدن خاتمی بازهم مشاهده می‌شد که مطهری میانه خوبی با همه اصلاح‌طلبان نداشت؛ چنانکه گفته بود: «به ‌نظر من لفظ اصلاحات و مشتقات آن الان مورد سوء‌استفاده قرار گرفته و از این واژه خوب و مقدس برای جلب آرای مردم استفاده ناصواب می‌شود. کسانی پیدا شده‌اند که جریان اصلاحات را بستری برای ساقط‌کردن ولایت فقیه و از‌بین‌بردن اساس حکومت دینی می‌دانند، ما که نمی‌توانیم چنین روندی را قبول کنیم».
‌آغاز گردش به چپ
هرچند مشخص نبود که این ادعای مطهری براساس چه گزاره‌ای بود اما به‌هر‌حال می‌شد دریافت که خاستگاه‌های سیاسی و اجتماعی مطهری ریشه در جناح اصلاحات نداشت. این روند ادامه داشت تا با روی‌کارآمدن احمدی‌نژاد، علی مطهری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منتقدان دولت وقت مطرح شد. از آن زمان رویکرد سیاسی مطهری خاصه در حوزه آزادی‌های سیاسی به اصلاح‌طلبان نزدیک شد، این هم‌سویی تا جایی ادامه یافت که علی مطهری در سال92 به یکی از حامیان هاشمی‌‌رفسنجانی تبدیل شد و حتی بعد از ردصلاحیت هاشمی، مطهری از مقام معظم رهبری درخواست کرد که از حکم حکومتی استفاده کند. به‌هر‌روی وقتی صلاحیت هاشمی احراز نشد، او مانند دیگر اصلاح‌طلبان از حسن روحانی حمایت کرد. مطهری در سال 94 در لیست امید اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دهم هم گنجانده شد و او با لیست اصلاح‌طلبان به مجلس راه یافت؛ البته همه اینها در حالی است که او خود را نه اصلاح‌طلب می‌داند و نه اصولگرا: «در دوره‌های قبلی انتخابات مجلس شورای اسلامی من از جریان اصولگرا فاصله نگرفتم بلکه آنها اسمم را از لیست خود خط زدند و جریان اصلاح‌طلب در دوره دهم انتخابات مجلس شورای اسلامی اسم من را وارد لیست خود کرد ولی من نه اصلاح‌طلب و نه اصولگرا هستم».
‌نزدیک به اصولگرایان در حوزه فرهنگی و به اصلاح‌طلبان در حوزه سیاسی
البته مطهری راست هم می‌گوید زیرا مواضع فرهنگی و اجتماعی‌اش بیشتر نزدیک به اصولگرایان است و مشخصا درباره آزادی‌های اجتماعی تا حدی قائل به فضایی بسته است. او چندی پیش در پاسخ به این پرسش که باتوجه به آنکه برخی شما را فردی سختگیر در حوزه فرهنگی و مسائلی مانند حجاب و آسان‌گیر در حوزه سیاسی و معتقد به آزادی بیان می‌دانند، آیا دچار تناقض نیستید، گفته بود: «مواضع فرهنگی و اجتماعی من هیچ تناقضی با مواضع سیاسی من ندارد. اینکه می‌گویم بیان و تفکر باید آزاد باشد، درست در راستای رعایت حجاب است. تأکید بر آزادی بیان از این جهت است که قوای انسانی و استعدادهای انسان باید آزاد باشد. انسان قوه تفکر و بیان دارد و باید شکوفا شود. در‌واقع قوای انسانی انسان در مقابل قوای حیوانی او باید آزاد باشد و قوای حیوانی مانند خشم و شهوت باید تحت اراده و تسلط قوای انسانی مانند عقل باشد. اگر قوه تفکر به انسان داده شده بنابراین باید در تفکر و بیان آن آزاد باشد و از این منظر به آزادی بیان در نهایت درجه قائل هستیم مگر اینکه توأم با دروغ، نیرنگ، فریب و توهین باشد والا هیچ محدودیت دیگری ندارد. از طرف دیگر، تأکید بر رعایت حجاب هم به خاطر همین است که قوای حیوانی باید در اختیار قوای انسانی باشد. غریزه جنسی انسان نمی‌تواند کاملا آزاد باشد زیرا امر مشترک بین انسان و حیوان است و بنابراین باید تحت تسلط عقل و اراده باشد. به همین خاطر اسلام تمهیداتی مانند پوشش اسلامی و احکام نگاه‌کردن را قرار داده که به خاطر مصلحت خود انسان‌هاست. پس این دو نگاه با هم هیچ تناقضی ندارد و این‌گونه نیست که اگر قائل به آزادی بیان و تفکر هستیم، پس باید در مسئله حجاب هم قائل به آزادی پوشش باشیم. چون اگر قائل به آزادی پوشش شویم یعنی آزادی عریانی و برهنگی را قبول کردیم و این به معنی تقویت استعدادهای حیوانی انسان است که باید کنترل شود. در‌حالی‌که تأکید به آزادی بیان توجه به تقویت استعدادهای انسانی انسان است، بنابراین هریک در جای خودش باید رعایت شود. البته بعضا می‌گویند مواضع فرهنگی من به اصولگراها و مواضع سیاسی من به اصلاح‌طلب‌ها نزدیک‌تر است که این حرف تا‌حدی درست است. چون اصولگراها به احکام دینی بیشتر اهمیت می‌دهند و اصلاح‌طلب‌ها اهمیت بیشتری برای آزادی‌های سیاسی و اجتماعی قائل هستند».
‌چالش‌های انتخاباتی مطهری
ورود علی مطهری به انتخابات ریاست‌جمهوری با این اوصاف می‌تواند از چند جهت محل تأمل باشد؛ نخست آنکه به نظر می‌رسد با در‌نظر‌داشتن جمیع جهات او نمی‌تواند حمایت تمام اصولگرایان و چه‌بسا بخشی از آنها را داشته باشد؛ زیرا اگرچه خودش ادعا دارد که در هیچ دسته سیاسی نمی‌گنجد اما مواضع سیاسی او آن‌قدر متفاوت از اصولگرایان بوده است که مطهری به‌جای حمایت احتمالا در معرض تندترین هجمه‌های اصولگرایان قرار بگیرد؛ کمااینکه در گذشته نیز چنین بوده است. از سوی دیگر اگر او بخواهد همچنان بر عدم وابستگی جناحی‌اش تأکید کند، احتمالا مورد حمایت اصلاح‌طلبان هم قرار نمی‌گیرد؛ زیرا اصلاح‌طلبان بر اساس بند نخست مصوبه تشکیل نهاد اجماع‌ساز متعهد شده‌اند که با نیرویی کاملا اصلاح‌طلب وارد انتخابات شوند و بعید است در‌صورتی‌که مطهری اصرار دارد که اصلاح‌طلب نیست، حمایتی از او صورت بگیرد. سومین چالش علی مطهری هم به شورای نگهبان مربوط است. او در انتخابات مجلس تأییدصلاحیت نشد و این احتمال وجود دارد که بازهم شورای نگهبان نسبت به صلاحیت او با سخت‌گیری برخورد کند اما در کنار تمام اینها علی مطهری همیشه چهره کاریزماتیکی بوده است که اگر در انتخابات نامزد شود و از قضا تأیید صلاحیت هم شود، می‌تواند افکار عمومی را متوجه خود کند.