بزرگنمايي:

پیام ویژه - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست
علی لاریجانی که در میان سیاستمداران ایرانی، جزو معدود چهره‌هایی است که حرفه‌ای سیاست‌ورزی می‌کند، مدتی است که بحث بازگشت او به صحنه سیاست، این‌بار با شکلی جدید مطرح است. او مقدمات این بازگشت را یک روز پس از رد صلاحیتش در انتخابات1400 بنیان نهاد. لاریجانی عصر روز 5خرداد امسال در نشست خداحافظی با رقابت‌های انتخاباتی، تصریح کرد: «در جهت دیگر کار خواهم کرد. کار باید در راه اعتلای ایران باشد». سوالی که مطرح می‌شود این است که گام بعدی سیاست‌ورزی لاریجانی چیست؟
وقتی علی لاریجانی پس از 12سال، ردای ریاست مجلس را از تن درآورد، بسیاری قدم بعدی او برای سیاست‌ورزی را نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری دوره سیزدهم ارزیابی کردند. همینطور هم شد و با وجود همه انکارها، علی لاریجانی در نهایت در آخرین روز ثبت‌نام‌ها پای به وزارت کشور نهاد و به‌عنوان کاندیدای انتخابات ظاهر شد. با اینکه کمتر کسی حدس می‌زد که لاریجانی ردصلاحیت شود، بااین‌حال صلاحیت او ازسوی نهاد نظارتی احراز نشد و داستان انتخاباتی او شروع نشده، پایان یافت. پس از پایان انتخابات ریاست‌جمهوری، این سوال مطرح بود که قدم بعدی علی لاریجانی چیست و او که سیاست را برای خود به‌سان حرفه می‌بیند، می‌خواهد در کدام شاخه و شعبه به فعالیت بپردازد. این سوال‌ها جریان داشت تا اینکه متن گفت‌وگوی او با مجله «آگاهی نو» نزدیک به گفتمان حزب کارگزاران سازندگی ایران، منتشر شد. این گفت‌وگو که بنابر ادعای مصاحبه‌کننده آن یعنی محمد قوچانی، صاحب‌امتیاز و سردبیر مجله در صبح روز 4خرداد یعنی روز اعلام رد صلاحیت علی لاریجانی انجام شد، واجد نکات قابل تاملی بود. لاریجانی در بخشی از این گفت‌وگو صراحتا اعلام می‌کند که در اندیشه تاسیس یک حزب است اما تاسیس آن به‌زعم او لوازمی می‌خواهد که «پیوند فکری و ایدئولوژیک» یکی از این لوازم است. لاریجانی دراین‌باره تصریح کرد: «ممکن است اما الان باید نظرات مطرح شود تا نقد کنند. چون حزبی که فقط برای قدرت باشد، دچار انشعاب و… می‌شود و نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد. حزب نیازمند پیوند ایدئولوژیک و فکری است که باید پایه‌های آن را بپذیرند، وگرنه تخریب می‌شود. در غیر این صورت مثل خیلی از احزاب ما تبدیل به دورهمی می‌شود. باید افراد سیاسی که دور هم جمع می‌شوند، بگویند ما این اندیشه سیاسی را داریم».
بازگشت با راست مدرن؟
پس تا اینجای کار فهمیدیم که شکل و صورت بازگشت لاریجانی به عرصه سیاست، احتمالا در قالب دبیرکلی یا پدر معنوی یک تشکل سیاسی خواهد بود. بااین‌حال سوال دیگری که ذهن را به خود می‌خواند این است که لاریجانی آیا قصد دارد صرفا با کمک نیروهای سمپات خود در مجالس هشتم و نهم و دهم که از آن‌ها با عناوینی همچون میانه‌رو، مستقل یا اعتدالی یاد می‌شود، حزب بزند یا اینکه می‌خواهد نیروهای نزدیک به خود در ورای جبهه اصولگرایی را نیز جذب خود کند. برخی نشانه‌ها در جبهه اصلاحات طی ماه‌های اخیر به‌ویژه در بحبوحه انتخابات نشان می‌دهد که احتمال نزدیکی سیاسی علی لاریجانی و طیف حامیان کلاسیک او، با طیف راست مدرن یا همان حزب کارگزاران سازندگی وجود دارد. این نشانه‌ها اما واجد چه ابعادی است که احیانا لاریجانی را به مصافحت با کارگزاران مشتاق کرده است؟
اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 بر سر حمایت از «گزینه غیراصلاح‌طلب» دچار انشقاقی بی‌سابقه شدند که دامنه آثار و نتایج آن انشقاق تا پس از 28خرداد نیز تداوم یافت و باعث نضج و رشد گمانه جدایی کارگزاران از جبهه اصلاحات شد. حزب کارگزاران که از دیرباز مجموعه نزدیک به منش و روش علی لاریجانی محسوب می‌شده، طبیعی بود که در انتخابات هم در برابر طیف اصلاح‌طلبان موسوم به پیشرو یا رادیکال بایستد و ساز حمایت از ایده «نامزدغیر اصلاح‌طلب» را کوک کند. مهم‌ترین نماینده کارگزاران که بی‌پرده از علاقه‌اش به علی لاریجانی می‌گفت، کرباسچی دبیرکل بود. کرباسچی روز 25فروردین در گفت‌وگو با «انصاف‌نیوز» درباره رویکردش نسبت‌به لاریجانی در انتخابات 1400 تصریح کرد: «اگر شرایط به‌گونه‌ای باشد که کسی که در مقابل آقای لاریجانی قرار می‌گیرد از او توانایی کمتری داشته باشد، بسیاری از نیروهای اصلاح‌طلب اگر بخواهند در انتخابات حضور داشته باشند از این مساله عبور نخواهند کرد. تلاش‌های آقای لاریجانی در پیشبرد اهداف دولت آقای روحانی تاثیر زیادی داشته است». گرایش حزب کارگزاران سازندگی به علی لاریجانی فقط محدود به کرباسچی نبود و سایر اعضا نیز با شدت و حدت متفاوت، احتمال حمایت از لاریجانی را زنده نگاه داشتند. گرایش حزب کارگزاران به لاریجانی، فقط محدود به انتخابات اخیر نیست و این حزب در بزنگاه‌های دیگری ازجمله در انتخابات‌های هیات‌رییسه مجلس دهم، همواره از لاریجانی در برابر گزینه اختصاصی اصلاح‌طلبان یعنی محمدرضا عارف حمایت می‌کرده است.
با نگاه به تبارشناسی جریانات سیاسی در ایران نیز درمی‌یابیم که حزب کارگزاران سازندگی در آستانه انتخابات مجلس پنجم دقیقا از جریانی (اشاره به جامعه روحانیت مبارز به‌عنوان مهم‌ترین نماینده راست سنتی) منشعب شد که علی لاریجانی سال‌هاست در آن بلوک پایه دارد و همچنان نیز یکی از چهره‌های مهم راست سنتی/محافظه‌کار به‌حساب می‌آید؛ بنابراین اگر از منظر تباری و دیرینه‌شناسانه هم بخواهیم به موضوع نگاه کنیم، لاریجانی و کارگزاران سازندگی اشتراک گفتمانی و اندیشه‌ای بالایی نسبت به یکدیگر دارند و تشکیل حزب مشترک میان این دو، نمی‌تواند چندان دور از ذهن باشد اما چرا کارگزاران به علی لاریجانی احتیاج دارد؟ همانطور که اشاره شد، رویکرد متفاوت حزب کارگزاران سازندگی به عرصه انتخابات 1400 در مقایسه با رویکرد حداکثری اصلاح‌طلبان پیشرو یا رادیکال، باعث بروز انشقاقی بزرگ در صف جبهه اصلاحات شد به‌گونه‌ای که برخی ناظران و تحلیلگران پس از انتخابات، برای دوای درد نسخه جدایی دو بلوک اصلی جبهه اصلاحات یعنی راست مدرن و چپ رادیکال را تجویز و تصریح کردند که بزنگاه جدایی این دو از یکدیگر سر رسیده است. حتی چندی پیش سعید لیلاز، چهره نزدیک به کارگزاران سازندگی در گفت‌وگویی با «مشرق‌نیوز»، درباره آینده جبهه اصلاحات صراحتا گفت: «جبهه اصلاحات تا الان زیادی عمر کرده است. مسائل ایران را نمی‌توان با قهر و غلبه حل کرد، البته این به معنای آن نیست منتقد نباشیم اما اجازه نمی‌دهیم کسی از درون جبهه اصلاحات بخواهد نظام را سرنگون کند، ما هیچ گزینه‌ای جز جمهوری اسلامی را نمی‌شناسیم.»باوجود این همه دلیل و استدلال برای همگرایی احتمالی علی لاریجانی و حزب کارگزاران سازندگی، یک مانع بر سر همکاری این دو با یکدیگر وجود دارد. باید دید آیا علی لاریجانی حاضر است طیف حامیان سنتی خود در قم را نادیده بگیرد و دل به جریانی بزند که نگاهش به عرصه سیاسی و اقتصادی ایران، توأم با آزادی لیبرالی است و ساحت قدرت را نه از منظر سنت بلکه از منظر اصالت «قرارداد» می‌بیند و آیا از آن طرف، آیا حزب کارگزاران سازندگی حاضر است پس از سال‌ها مناقشه با جریان رادیکال اصلاح‌طلب، بالاخره از جبهه اصلاحات خارج شود و سوا به سیاست‌ورزی مشغول شود.