بزرگنمايي:

پیام ویژه - همشهری /متن پیش رو در همشهری منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کار در عمق‌ 400متری‌زمین برای استخراج زغال‌سنگ برای کارگران عایدی جز قراردادهای پاره‌وقت، نبود بیمه، مزد کم و خطر از دست دادن جان نداشته است
طبق اعلام مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی 4916معدن در کشور فعال است که 99هزار و 734نفر در آنها فعالیت می‌کنند. با وجود ارزش‌افزوده‎ای که این کارگران برای معادن خصوصی و دولتی کشور فراهم می‎کنند، بسیاری از آنان هنوز با چالش‌ دستمزد، بیمه و مسائل حقوقی مانند آن دست‎به‌گریبانند و مشکلات معیشتی بسیاری را از سرمی‌گذرانند. شاید ضرب‌الاجل 20 روزه‌ ‌سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری به پیمانکاران و مالکان معادن زغال‌سنگ طبس برای رفع مشکلات قراردادهای پیمانکاری و بهبود حقوق کارگران موجب امیدواری همه کارگران معادن زیرزمینی برای رسیدن به حقوقشان باشد.‌هرچند تا رسیدن به این نقطه راه درازی برای پیمودن وجود دارد. به گزارش گروه ایرانشهر، بیشترین مشکلات کارگران معدن مربوط به معادن زغال‌سنگ است؛ زیرا این معادن زیرزمینی هستند و کارگران در عمق 400متری زمین با اکسیژن کم و انفجارهای متعدد فعالیت می‌کنند؛ فعالیتی که آسان نیست و حوادث پی‌در‌پی در این معادن می‌تواند این موضوع را تأیید کند. در ایران 10معدن بزرگ زغال‌سنگ و حدود 100معدن کوچک مشغول استخراج این محصول ارزشمند بوده و 17هزار نفر در آنها مشغول به‌کار هستند.
مشکلات بی‌پایان معدنکاران
رئیس شورای کارگران معدن اصلی پابدانای کرمان به همشهری می‌گوید: مشکلات معدنکاران تمامی ندارد و به همین دلیل مطالبات بسیاری برای مطرح کردن وجود دارد. سال‌هاست یکی از درخواست‌های مهم ما این است که کار در معدن ضریب2مشاغل سخت و زیان‎آور محسوب شود تا کارگران بتوانند با 15سال سابقه کار بازنشسته شوند. معدنکاری از مشاغل ضریب2هم سخت‎تر است و پس از چند سال کارگر علاوه بر بیماری، توان کار کردن هم نخواهد داشت. اگر ضریب2را برای معدنکاری قانونی کنند به جز بازنشستگی دستمزد کارگران هم نسبت به دیگر مشاغل پایین نخواهد بود و افزایش می‌یابد. یدالله زمانی ادامه می‌دهد: همیشه ابزار و ادوات فایده ندارد و گاهی در عمق زمین کارگران مجبورند با دست زغال استخراج کنند. با هر انفجار هم آلاینده‌های بسیاری وارد هوای معدن می‎شود که عوارض قلبی و ریوی بسیاری دارد و در گذر زمان موجب بروز بیماری‌های بسیاری در کارگران می‌شود.
دستمزدهای اندک
با وجود تورم فزاینده، دستمزدی که به کارگران معدن داده می‌شود، جوابگوی زندگی نیست؛ دستمزدی که برای همه کارگران هم یکسان نیست و وقتی به شکل مستمری پرداخت شود، آن‌قدر کم است که هیچ دردی را درمان نخواهد کرد.
رئیس شورای کارگران معدن اصلی پابدانای کرمان می‎گوید: فولاد کالایی گران‌قیمت است که برای تولید آن به کک نیاز است؛ ککی که کارگران معدن ماده اولیه‎اش را استخراج می‎کنند، اما کمترین دستمزد به معدنکاران زغال‌سنگ داده می‌شود. یک معدنکار 4میلیون‌و100هزار تا 9میلیون تومان البته در بخش دولتی با حداکثر مزایا و اضافه‌کار دریافت می‌کند. وی با بیان اینکه این تفاوت در حقوق‌ها واقعا عادلانه نیست، می‌گوید: همین مبالغی که با این تورم به جایی نمی‌رسد هنگام پرداخت مستمری بسیار کمتر خواهد شد. اگر معدنکار 2روز مانده به پایان دوران خدمتش فوت کند پایین‌ترین و حداقلی‌ترین مبلغ به خانواده‌اش پرداخت می‌شود. گاهی یک‌میلیون‌و800 تا 2میلیون تومان به خانواده‌ای با فرزندان جوان داده می‌شود؛ فرزندانی که به سن ازدواج و تحصیل رسیده‌اند و این مستمری به هیچ جای زندگی‌شان نمی‌‎رسد.
بیمه ناکارآمد معدنکاری
زمانی درباره وضعیت نامناسب بیمه‌های کارگران معدن هم توضیح می‌دهد: در معادنی که به بخش خصوصی تعلق دارد گاهی برای کارگران 2فیش حقوق صادر می‌شود؛ یکی از این فیش‌ها با عدد و رقم متفاوت به بیمه داده می‌شود. با این فرار بیمه‌ای کارفرما بیمه کمتری برای کارگر رد می‌شود و پس از مدتی کارگر متوجه می‌شود که تعداد سال‌های بیمه‎اش از تعداد سال‌هایی که کار کرده کمتر است. وی با بیان اینکه پس از 22سال کار در معدن فقط 18سال بیمه دارد، می‎افزاید: گاه هر ‌ماه 10روز بیمه کمتر برای کارگر پرداخت می‌شود تا مجبور نباشند به موقع او را بازنشست کنند. رئیس شورای کارگران معدن اصلی پابدانای کرمان درباره نبود ایمنی در کار هم می‎گوید: کارگر معدن به‌ویژه در بخش پیمانی مجبور است هر کاری را که به او محول شده انجام دهد؛ حتی اگر در محیط یا ادوات کار نقص ایمنی وجود داشته باشد. تجهیزات ایمنی هم وارداتی هستند و با وجود تحریم‌ها کارفرما باید هزینه‌ زیادی برای تهیه آنها متقبل شود و بسیاری زیر بار این هزینه‌ها نمی‎روند.
قوانین کار اجرا شود
زمانی با بیان اینکه برای پیمانکار نه کارگر مهم است، نه محیط‌زیست و نه آینده منطقه می‌گوید: لایه‌های زغال گاهی بیشتر از یک کیلومتر به زیر زمین می‌رود. بعضی پیمانکاران برای یک سود مقطعی تا عمق 20متر را با بیل مکانیکی و لودر استخراج می‎کنند و باقی زغالی که در دل خاک است را خراب کرده و بی‌استفاده رها می‌کنند. نمی‎خواهند برای کارگر و ایمنی هزینه کنند؛ درحالی‌که معدن یک کار مستمر است و براساس ماده7قانون کار باید امکان کار مستمر برای کارگر هم وجود داشته باشد و یک معدنکار جوان مطمئن باشد تا بازنشستگی می‌تواند در این شغل بماند. متأسفانه دست کارفرما را در بستن قرارداد باز گذاشته‌اند، اگر بخواهد قرارداد طولانی‌مدت می‌بندد و اگر نخواهد نه. وی با بیان اینکه به‌عنوان کارگری که در معدن دچار حادثه شده است توقع دارد قوانین کار اجرا شود، می‎افزاید: درخواست ما این است که کارگری که حادثه می‎بیند با همان حقوق قبلی به یک کار ساده‌تر مشغول شود و او را کنار نگذارند.
کارگر کمتر؛ کار بیشتر
کم‌کردن تعداد کارگران برای افزایش درآمد بهره‌برداران معدن هم از مشکلاتی است که کارگران معدن با آن مواجهند. یکی از معدنکاران مازندرانی فعال در معدن زغال‌سنگ به همشهری می‌گوید: علاوه بر همه مشکلاتی که بارها بیان شده، امروز یکی از مشکلات جدی ما فشار زیاد شرکت‌ها و بهره‌برداران معادن بر کارگر برای انجام بیشترین کار با کمترین نیروست؛ یعنی نیروی کار کم و حجم کار زیاد. می‌خواهند با کمترین نیرو بیشترین استفاده را ببرند؛ مثلا کاری که زمانی در معادن این منطقه توسط 3نفر انجام می‌شد، الان باید یک‌نفره انجام شود تا هزینه‌های بهره‌بردار در پرداخت حقوق، بیمه، مالیات، غذا و سرویس کاهش یابد. این روند، فشار بر ما کارگران را چندبرابر کرده است.
وی که نخواست نامش فاش شود، می‌افزاید: میزان توجه به سلامت و ایمنی کارگران معدن در مدیریت معادن بسیار پایین است. اینکه همان یک لیوان شیر که قبلا به کارگر داده می‌شد را نمی‌دهند به کنار، حتی برای تجهیزات ایمنی در مضیقه هستیم. اگر چراغ یک کارگر خراب شد باید خودش تعمیر کند. اجرای مقررات ایمنی در معادن هم چندان مطلوب نیست؛ مثلا گازسنجی به‌صورت مستمر و طبق قواعد انجام نمی‌شود. با همه این احوال پایین‌ترین حقوق ممکن طبق قانون کار را دریافت می‌کنیم. بیمه تکمیلی هم برای ما درنظر نمی‌گیرند تا در هزینه‌های درمان کمک حالمان شود.
حقوق ما پول جانمان است
عباس. س، یکی از کارگران معدن زغال‌سنگ در گلستان است. او درباره شرایط و بیمه‌اش می‌گوید: بیمه داریم و حقوق دریافت می‌کنیم. همیشه حداقل حقوقمان با تأخیر به دستمان می‌رسد، این تأخیرها قبلا زیاد بود، اما حالا حداقل یک یا 2ماه تأخیر اتفاق می‌افتد. او با بیان اینکه حقوقی که به کارگران معادن زغال سنگ پرداخت می‌شود، پول جانشان است، ادامه می‌دهد: کارگران همیشه در خطر هستند و ماسک‌ها جوابگوی جلوگیری از ورود غبار زغال به ریه نیست. حالا ما می‌گوییم به هر حال شغلمان است، اما واقعا حقوقی که می‌گیریم کفاف زندگی را نمی‌دهد. همه باید ساعت‌ها اضافه‌کار بایستند. شما در معدن کار نکرده‌اید و نمی‌دانید چه شرایطی است. اصلا منصفانه نیست که همه اقشار کارگری حقوق یکسانی که اداره کار می‌گوید را دریافت کنند. از طرفی قراردادها همه کوتاه‌مدت است. ممکن است امروز سرکار باشیم و فردا نباشیم. امکان شکایت هم نداریم. دستمان به جایی بند نیست. همه اول قرارداد امضا می‌دهیم که همه حقوق و مزایایمان پرداخت شده و وثیقه می‌گذاریم که بعدا شکایت نکنیم. این واقعا منصفانه نیست.
بازرسی معادن
بخشی از مسائل مربوط به کارگران معدن را اداره کل کار، تعاون و رفاه هر استان باید پیگیری کند. یکی از این کارها بازرسی از معادن خصوصی است. مدیر روابط کار اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی گلستان به همشهری می‌گوید: درباره ایمنی کار در معادن به‌ویژه پس از فاجعه انفجار معدن زمستان یورت در اردیبهشت سال 1392 حساسیت‌ها افزایش پیدا کرد. پیش‌تر ما هر 7 یا 8‌ماه بازرسی انجام می‌دادیم اما پس از آن بازرسی‌های فصلی و 3 ماهه انجام می‌شد، یعنی بازه زمانی را دوسوم کاهش دادیم. سعید دنکوب ادامه می‌دهد: همچنین بازرسی‌های مشترک با اداره کل صنعت، معدن و تجارت و سازمان نظام مهندسی معادن به‌طور مستمر و متوالی انجام می‌شود.
خلأهای قانونی
مدیر روابط کار اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی گلستان درباره معوقات پرداخت حقوق کارگران معادن سرپوشیده استان نیز توضیح می‌دهد: معوقات این گروه هم در گذشته به 7تا 8‌ماه می‌رسید که همه و بدون استثنا به‌روزرسانی شده است. همچنین همه بیمه‌ها براساس شغل سخت و زیان‌آور کارگران معادن انجام شده و هیچ نیروی بدون قراردادی در معادن استان فعال نیست.دنکوب درباره اعتراض برخی از اعضای این صنف به قراردادهای کوتاه‌مدت یا کار موقت و همچنین حقوق پایین نسبت به هزینه‌ها می‌گوید: کارفرما موظف است مطابق قانون کار حقوق پرداخت کند. متأسفانه هماهنگ نبودن این مبلغ با هزینه‌های جاری زندگی در اختیار ادارات استانی نیست. اگر کارفرما کمتر از این مبلغ پرداخت کند قانون پیگیر آن خواهد بود، اما قانون کارفرما را به پرداخت بیش از مبلغ مصوب مکلف نکرده است. از طرفی قانون می‌گوید کارفرما مکلف است با نیروی کار قرارداد ببندد، اما سقف و کفی برای آن تعیین نکرده است.
جلب اعتماد کارگران
کارفرمایان بخشی از چرخه تولید هستند که از قضا برآوردن خواسته‎های کارگران در زمره مسئولیت‌هایشان به‌حساب می‌آید. مدیرعامل شرکت معادن زغال‌سنگ کرمان که پس از اعتصاب کارگران معدن کرمان در سال 99کار خود را آغاز کرده، با بیان اینکه یکی از اهداف مهم این شرکت تغییر تفکر و جلب اعتماد از دست‌رفته کارگران معادن استان است به همشهری می‎گوید: تلاش ما این است که با اصلاح ساختار شرکت، تولیدی باکیفیت ارائه کنیم، هرچند زحمت اصلی این تولید بر دوش مدیران و کارگران است. باقر نیک‎طبع ادامه می‌دهد: با اجرا و اصلاح طرح طبقه‌بندی مشاغل و اصلاح حقوق کارگری تلاش کرده‌ایم تا رضایت خاطر کارگران را فراهم کنیم. ساماندهی حقوق کارگران از طریق اجرای طرح اضافه کار هم یکی از مواردی است که پیگیری شده. مدیرعامل شرکت معادن زغال‌سنگ کرمان با بیان اینکه بیمه و بازنشستگی هم ازجمله خواسته‌های کارگران معادن کرمان است، می‌گوید: برای ارائه بهتر خدمات سوابق کارگری را بررسی و تجمیع کردیم تا کارگران هنگام بازنشستگی با مشکل نداشتن سوابق مواجه نشوند.
قانونگذار مشغول کار است
مشکلات کارگران معادن زیرزمینی و البته دیگر کارگران در بعضی موارد حاصل قوانین موازی و خلأهای قانونی است. عضو کمیته معدن کمیسیون صنعت و معدن مجلس شورای اسلامی به همشهری می‌گوید: قوانین متعدد و گاه متناقض یکی از مشکلات محیط‌های کار ازجمله معادن است. قوانین ما به پالایش نیاز دارد و در بعضی قوانین برای اجبار کارفرما و کارگاه‌ها در زمینه دستمزد یا قرارداد باید فکری کرد. هم‌اکنون به‌دلیل بعضی قوانین دست شرکت‎ها باز گذاشته شده است. مثلا در زمینه مابه‌التفاوت حقوق کارگران شرکتی و پیمانکاری خلأ قانونی داریم. اله‌وردی دهقانی،ادامه می‌دهد: تغییراتی در قانون اعمال شده است که به‌زودی در اختیار هیأت‌رئیسه مجلس قرار خواهد گرفت و در صحن علنی مجلس هم مطرح خواهد شد.