پیام ویژه - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عبداله باباخانی| 1 در حالی‌که نفت ایران با وجود تحریم‌ها همچنان راه خود را به سمت شرق آسیا ادامه می‌داد، ایالات متحده در تازه‌ترین واکنش، هشدار صریحی به چین درباره واردات نفت ایران صادر کرده و تهدید کرده است که در صورت تداوم خرید، تعرفه‌ای تا 500 درصد بر فرآورده‌های پالایشی چینی اعمال خواهد کرد.
این تهدید نه‌تنها یک سیگنال تحریمی کلاسیک، بلکه نشانه‌ای از بازگشت فعالانه‌تر سازوکار فشار حداکثری است، آن هم در سایه احتمال احیای مکانیسم ماشه در ماه‌های پیش رو. آمریکا پیش‌تر نیز در مورد فولاد، پنل‌های خورشیدی، باتری‌های خودرو و حتی ماشین لباسشویی، تعرفه‌هایی بالای 100 تا 200 درصد علیه چین وضع کرده است.
بنابراین تعرفه 500 درصدی روی فرآورده‌های نفتی پالایش‌شده یا پتروشیمیایی، از منظر داخلی ایالات متحده امکان‌پذیر است؛ به‌ویژه اگر توجیه «دور زدن تحریم نفت ایران» یا «دامپینگ غیرمنصفانه» داشته باشد. این تعرفه قرار نیست مستقیماً روی نفت وارداتی ایران توسط چین اعمال شود، بلکه روی محصولاتی که از نفت ایران تولید و به آمریکا صادر می‌شوند یا بر زنجیره پالایش چین فشار بیاورد.
2 همزمانی این تهدید تعرفه‌ای آمریکایی با ماشه اروپایی:
موضوع «ماشه» توسط اروپایی‌ها هم حالا از تهدیدی حقوقی به ابزاری عملیاتی بدل شده است؛ مکانیسمی که در صورت فعال‌شدن توسط غرب، می‌تواند تمام قطعنامه‌های تعلیق‌شده شورای امنیت سازمان ملل را علیه ایران بازگرداند. در این صورت، حتی کشورهایی مانند چین و هند، که تاکنون به‌نحوی از زیر بار تحریم‌های آمریکا عبور می‌کردند، با تحریم‌های سازمان ملل مواجه خواهند شد. در همین حال، صادرات نفت ایران به چین در ماه‌های اخیر به حدود 1/5 میلیون بشکه در روز رسیده؛ و عملاً پایه اصلی درآمد ارزی کشور را تشکیل می‌دهد. ترامپ به‌دنبال آن است که این وابستگی را با تهدیداتی نظیر تعرفه‌های بالا، به یک نقطه ضعف برای ضربه سنگین به ایران تبدیل کند.
3 بدبیاری سوم، حرکت کشتی‌های سایه روسیه از هند به چین:
در کنار فشارها بر نفت ایران، تحولی دیگر در بازار آسیا در حال وقوع است: روسیه که در دو سال گذشته تبدیل به بزرگ‌ترین تأمین‌کننده نفت هند شده بود، اکنون صادرات خود به دهلی را به‌دلیل تابعیت کردن هند از تحریم‌های اتحادیه اروپا که سقف نفت 47 دلار برای روسیه تعیین کردند، کاهش داده و تمرکز خود را دوباره به چین معطوف کرده است. این جابه‌جایی دو پیام دارد:
1)رقابت روسیه با ایران در بازار چین تشدید می‌شود.
2)سهم ایران از بازار خاکستری چین ممکن است کاهش یابد.
4 داده‌ها چه می‌گویند؟
صادرات نفت ایران در تیرماه 1404: بین 1/4 تا 1/6 میلیون بشکه در روز
سهم چین از نفت ایران: بیش از 80٪
کاهش صادرات روسیه به هند در سه ماه اخیر: نزدیک به 30٪
ظرفیت پالایش چین: بیش از 17 میلیون بشکه در روز
ظرفیت نفت مازاد چین برای واردات: در حدود 2 میلیون بشکه در روز در صورت کاهش از سایر منابع
سخن آخر
ایران به تنگنای انتخاب نزدیک می‌شود. ایران نمی‌تواند چشم‌بسته به چین به‌عنوان تنها خریدار استراتژیک نفت تکیه کند؛ به‌ویژه وقتی فشارهای غرب دوباره فعال شده و روسیه به‌طور هوشمند بازار را بازتوزیع می‌کند. در چنین شرایطی، عدم بازتنظیم راهبرد انرژی، همزمان با انفعال دیپلماتیک، می‌تواند ایران را در تنگنای فروش بدون چانه‌زنی قرار دهد. حتی اگر صادرات ادامه یابد، درآمد واقعی در نبود سازوکار بانکی و بیمه‌ای، عملاً تهاتر سیاسی خواهد بود. آینده صادرات نفت ایران نه‌فقط در دستان تانکرها، بلکه در سایه تصمیم‌های ژئوپلیتیک و نظم جدید جهانی تعیین خواهد بود. و ما یا بازیگر خواهیم بود، یا بازی‌خورده.
بازار ![]()