پیام ویژه - فارس / روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز در گزارشی به بررسی خوشه‌های پهپادی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند پرداخت و به فرصت‌ها و چالش‌هایی که این فناوری می‌تواند برای بشریت به همراه داشته باشد پرداخت.
فناوری تازه‌ای در حال تغییر ماهیت میدان نبرد است: خوشه‌های پهپادی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، می‌توانند به‌طور هماهنگ با یکدیگر عمل کنند و سامانه‌های دفاعی دشمن را از کار بیندازند. شرکت‌های فناورانه در آمریکا و اروپا در حال معرفی نرم‌افزارهای پیشرفته‌ای هستند که حملات پهپادی را مرگبارتر و غیرقابل پیش‌بینی می‌سازد.
بازار
خوشه‌های پهپادی پدافند دفاعی دشمن را اشباع می‌کند
لورنس مایر، مدیرعامل استارت‌آپ آمریکایی-آلمانی Auterion، این تحول را «لحظه‌ای بسیار مهم» خوانده است. این شرکت اخیراً موتور نرم‌افزاری جدیدی به نام Nemyx معرفی کرده که پهپادهای منفرد را به یک نیروی واحد و هماهنگ بدل می‌کند. به گفته او، ارتش‌ها به خوبی می‌دانند که «خوشه‌های پهپادی، پدافند دفاعی را اشباع خواهد کرد» و همه نسبت به این فناوری هم کنجکاو و هم نگران‌اند.
از آزمایش تا میدان واقعی
این موتور نرم‌افزاری هنوز در میدان جنگ استفاده نشده اما قرار است تا پایان سال جاری، 33 هزار کیت پهپاد مجهز به هوش مصنوعی از سوی Auterion و تحت قرارداد با پنتاگون به اوکراین تحویل داده شود. این کیت‌ها می‌توانند با ارتقا به Nemyx، به صورت دسته‌جمعی و هماهنگ عمل کنند. یک سرباز با هوش مصنوعی قدرت چندبرابری پیدا می‌کند ایده کنترل چندین پهپاد توسط یک سرباز، امکان اجرای حملات چندلایه و هوشمند را فراهم می‌کند؛ حملاتی که می‌توانند خطوط دفاعی دشمن را فریب دهند یا بشکنند. گونتبرت شرف، یکی از بنیانگذاران شرکت آلمانی Helsing، این مفهوم را «تکثیر نیروی انسانی» نامیده و تأکید کرده که یک سرباز با هوش مصنوعی می‌تواند قدرتی چندبرابر پیدا کند.
تاریخچه خوشه‌های پهپادی
نخستین آزمایش‌های بزرگ‌مقیاس خوشه‌های پهپادی، به سال 2016 بازمی‌گردد، زمانی که نیروی دریایی آمریکا میکروپهپادهایی را از جنگنده‌های F-18 رها کرد. چین نیز از سال 2017 نمایش‌های مشابهی از خوشه‌های پهادی عظیم برگزار کرده است.
خوشه‌های پهپادی لحظه حمله را خودکار تصمیم می‌گیرند
با آغاز جنگ روسیه و اوکراین در 2022، شرکت‌های اوکراینی نیز وارد این عرصه شدند. استارت‌آپ Swarmer مدعی است نرم‌افزارش در بیش از 82 هزار عملیات رزمی به کار رفته است. «سرهی کوپریینکو»، مدیرعامل این شرکت، خوشه‌های پهپادی هوشمند را به یک موجود زنده تشبیه می‌کند که پهپادها در آن با یکدیگر ارتباط برقرار کرده، مسیر پرواز و لحظه حمله را خودکار تصمیم‌گیری می‌کنند. خوشه‌های پهپادی خودمختار و خودکار هستنددر یک عملیات آزمایشی در سال گذشته، پهپادهای اوکراینی با استفاده از این نرم‌افزار، مستقل از انسان زمان حمله به مواضع روسیه را انتخاب کردند. به گفته کوپریینکو: «قاعده در خوشه‌ها، خودمختاری و خودکارسازی است؛ آنها در لحظه به فرمان‌های تازه انسانی، شرایط جدید و اطلاعات تازه واکنش نشان می‌دهند.»
روسیه و استفاده عملی از خوشه‌ها
اگرچه اوکراین و غرب بر فناوری نرم‌افزار تمرکز دارند، روسیه پیش‌تر از تاکتیک‌های مشابه بهره‌برداری کرده است. مسکو با استفاده از پهپادهای ارزان‌قیمت شاهد، حملات گروهی علیه شهرهای اوکراین انجام داده تا سامانه‌های دفاعی این کشور را خسته کرده و احتمال اصابت را افزایش دهد. کارشناسان می‌گویند نرم‌افزارهای جدید می‌توانند این تاکتیک‌ها را مرگبارتر و هوشمندتر سازند.
مزیت اوکراین در داده‌های رزمی
یکی از دلایل امیدواری شرکت‌های اوکراینی به برتری در این عرصه، دسترسی منحصربه‌فردشان به یک پایگاه داده محرمانه با عنوان «مجموعه داده نظامی جهانی» است. این آرشیو شامل حجم عظیمی از فیلم‌ها و داده‌های پروازی پهپادهاست که برای آموزش الگوریتم‌های هوش مصنوعی ارزش فوق‌العاده‌ای دارد.
به گفته اولین بوچاتسکیی، سرمایه‌گذار حوزه فناوری‌های نظامی در کی‌یف، این حجم بی‌سابقه از داده‌های عملیاتی همان «آجرهای اساسی برای ساخت خوشه‌های هوشمند» است.
خطر پهپادهای مجهز به هوش مصنوعی برای بشریت
با وجود پیشرفت‌ها، کارشناسان هشدار می‌دهند که خطر واگذاری بیش از حد تصمیم‌گیری‌های رزمی به هوش مصنوعی وجود دارد. طبق قوانین بین‌المللی، استفاده از سلاح‌های کاملاً خودمختار که بدون دخالت انسان عمل کنند، ممنوع است. شرف از شرکت Helsing تأکید می‌کند: «ما همیشه انسان را در چرخه تصمیم‌گیری نگه می‌داریم. این اصل هم بر ارزش‌های اروپایی استوار است و هم بر دکترین نظامی اروپا.»
علاوه بر این، کارشناسان نظامی می‌گویند ارتباط دائمی میان پهپادها در خوشه‌ها، آنها را در برابر جنگ الکترونیک و اختلال در فرکانس‌ها آسیب‌پذیر می‌سازد.
کاربرد خوشه‌های پهپادی فراتر از میدان جنگ
کاربردهای خوشه پهپادی تنها به عرصه نظامی محدود نمی‌شود. الگوریتم‌های هماهنگ‌کننده پهپادها می‌توانند در بخش‌های غیرنظامی مانند لجستیک، کشاورزی و امدادرسانی انقلابی ایجاد کنند. برای نمونه، چندین پهپاد می‌توانند به‌طور همزمان خطوط لوله را بررسی کنند، محصولات کشاورزی بکارند یا مناطق بحران‌زده را جست‌وجو کنند.
آزمایش خوشه‌های پهپادی توسط اسرائیل
استارت‌آپ‌هایی در سیلیکون‌ولی، شنژن و تل‌آویو در حال آزمایش خوشه‌های پهپادی برای اتوماسیون انبارها، اطفای حریق و حتی نظارت بر تجمعات انسانی هستند. با این حال، تحلیلگران تأکید می‌کنند که آینده تجاری این فناوری وابسته به توسعه مقررات ایمنی و چارچوب‌های قانونی برای استفاده از داده‌ها خواهد بود.
ورود خوشه‌های پهپادی هوشمند نقطه عطف نبردهای مدرن
ورود خوشه‌های هوشمند به عرصه نظامی، نقطه عطفی در تاریخ جنگ‌های مدرن محسوب می‌شود. این فناوری می‌تواند موازنه قدرت در میدان نبرد را تغییر دهد و به ارتش‌ها امکان دهد با هزینه‌ای کمتر، نیرویی چند برابر ایجاد کنند. در عین حال، نگرانی‌های اخلاقی و امنیتی درباره واگذاری بیش از حد تصمیم‌گیری به ماشین‌ها همچنان باقی است. کارشناسان معتقدند که سال‌های پیش‌رو تعیین خواهد کرد آیا خوشه‌های پهپادی صرفاً ابزاری برای جنگ‌های آینده خواهند بود یا به بخشی از زندگی روزمره انسان‌ها در کشاورزی، صنعت و امداد بدل می‌شوند.